Het regiedebuut van Jonas Geirnaert: ‘Hiervoor vond ik mezelf stressbestendig’

Zandstormen en autopech: niets bracht Jonas Geirnaert van zijn stuk tijdens het draaien van zijn regiedebuut How to Kill Your Sister. ‘Ik vind het geruststellend dat ik niet weet wat ik over twee jaar zal doen.’

Of hij even een serie wilde regisseren? Tuurlijk.

Toegegeven, dat is de korte versie van de manier waarop Jonas Geirnaert (43) als debutant in de regisseursstoel terechtkwam van How to Kill Your Sister, de nieuwe Play4 en Streamz-reeks. Maar gelogen is het niet.

Tijdens het kijken merk je nochtans niet dat Geirnaert als regisseur nog groen was achter de oren. Integendeel, How to Kill Your Sister is op alle vlakken een voltreffer. De eigenzinnige roadtrip begint met Anna, een jonge vrouw die met een doodskist op het dak van haar auto aanbelt bij haar zus Kat. Zij zijn al jaren van elkaar vervreemd. Anna zegt: ‘Ik heb een terminale kanker. Rijd met mij mee naar Spanje, naar waar we in onze jeugd op vakantie gingen, en help me daar te sterven.’ Wat volgt, is een familieverhaal dat voortdurend schakelt tussen heden en verleden. De zesdelige serie vindt daarbij moeiteloos een evenwicht tussen over the top zwarte humor, diepgang, spanning en sentiment.

Met Geirnaerts cv is het misschien niet verrassend dat hij deze opdracht binnenkopte. Twintig jaar geleden maakt hij furore met Neveneffecten, het cabaretviertal waarmee hij legendarische programma’s als Basta maakte. We kennen hem ook als cartoonist van Kabouter Wesley, zagen hem aan het werk in De ideale wereld en de reeks F*** You Very, Very Much, en samen met zijn partner Julie Mahieu schreef hij het scenario voor de misdaadreeks De dag. Al wil Jonas Geirnaert vooral dat we schrijven dat How to Kill Your Sister er alleen maar staat dankzij de grote talenten in zijn ploeg.

Maar voordat we daar verder op ingaan, moeten we eerst op zoek naar koffie. Het koffieapparaat blijkt namelijk zoek in de kleine Borgerhoutse Pizza Gallery waar we hebben afgesproken. En hoewel de televisiemaker bij hoog en bij laag volhoudt dat we ab-so-luut geen moeite moeten doen, verraadt zijn ietwat vermoeide blik dat een koffie geen kwaad zou kunnen. ‘Het was een beetje hectisch vanochtend met de kinderen’, verontschuldigt hij zich. Gelukkig brengt een Bialetti uiteindelijk soelaas en kunnen we hem ook nog een chocoladebroodje onder de neus schuiven.

Het scenario van de reeks komt uit de koker van mediafiguur Pedro Elias en zijn vrouw, actrice en scenariste Evelien Broekaert. ‘Ik las hun pitch al in 2019, lang voor er sprake was van mij als regisseur’, vertelt Geirnaert. ‘Het idee bestond toen uit niet meer dan twee A4tjes, maar het is zonder overdrijven een van de beste voorstellen die ik ooit onder ogen kreeg. Je voelde meteen het enorme potentieel.’

Of ze voor zo’n krachtig verhaal dan geen meer ervaren regisseur konden strikken? ‘Ik was niet de eerste keus, dat klopt’, grijnst Jonas Geirnaert. ‘Pedro en Evelien hebben verschillende regisseurs gepolst en de reacties waren altijd positief, maar de agenda’s bleken nooit te stroken. Er is de voorbije jaren veel fictie gemaakt in Vlaanderen en goede regisseurs zijn nu eenmaal druk bezet.’ Uiteindelijk was het Youri Boone van Woestijnvis die bij Geirnaert kwam aankloppen. ‘Youri ondersteunde Evelien en Pedro tijdens het scenarioschrijven, en hij had mij horen zeggen dat ik mezelf ooit nog zag regisseren. Hij stelde voor dat ik met Pedro en Evelien rond de tafel zou zitten. Nog geen week later heb ik toegezegd.’

Televisiesets zijn jou natuurlijk welbekend, maar deze nieuwe functie vergde wellicht een specifieke voorbereiding. Heb je een spoedcursus regie gevolgd?

Jonas Geirnaert: Nee, maar ik heb wel verschillende mensen omgekocht. (lacht) Ik heb met de beste regisseurs uit mijn omgeving de deal gesloten dat ik hen zou trakteren op een heel goed etentje in ruil voor hun kennis. Op die manier heb ik niet alleen heel fijne avonden gehad met toptalenten als Wouter Bouvijn (1985, De twaalf, nvdr.), Dries Vos (Wat als?, De dag, nvdr.) en Gilles Coulier (Bevergem, De dag, nvdr.), ik heb vooral alle kennis gestolen die er in hun hoofd zit.

Wat heb je dan geleerd over het regievak?

Geirnaert: Ik vond mezelf altijd redelijk stressbestendig, maar regisseren is toch nog van een ander niveau. Er komt veel op je af en je moet snel schakelen. Elke grote en kleine beslissing passeert langs jou: van de castings tot de tafellakens die in een bepaalde scène gebruikt zullen worden. Ik heb al wel vaker aan projecten gewerkt waarbij we moesten doorknallen om haast onmogelijke deadlines te halen, maar nu was elke draaidag een gevecht tegen de tijd. Van de meer dan zestig dagen waren er geen vijf die helemaal vlot liepen. Je moet constant knopen doorhakken: we wilden hier zes camerastandpunten, maar we raken in tijdsnood, kan het ook in twee of drie? En daarover kun je geen kwartier rustig nadenken. Dankzij de heel getalenteerde crew kan ik gelukkig zeggen dat we in de montagekamer uiteindelijk zo goed als nooit gevloekt hebben omdat we het juiste shot misten.

Een roadtrip is niet de makkelijkste klus als eerste regieopdracht.

Geirnaert: Dit project was eigenlijk een recipe for disaster, alleen realiseerde ik me dat natuurlijk pas nadat ik me geëngageerd had. Je hebt veel shots in een rijdende auto, wat gedoe met zich meebrengt. De flashbacks zorgen voor twee tijdslijnen, er deed een hond mee, we werkten in drie verschillende landen, we draaiden veel buiten in wisselende weersomstandigheden en op de koop toe keerde de auto zich ook nog eens tegen ons. We hebben vooraf lang gezocht naar de juiste auto. Dat is iets waar veel art directors mee worstelen: de laatste decennia worden er geen mooie wagens meer gemaakt, terwijl we net iets met karakter nodig hadden. De Nederlandse car handler die ons aan een oude Range Rover Classic hielp, complimenteerde ons met het model, maar liet verstaan dat we zowat de minst betrouwbare auto hadden uitgekozen. Dan weet je het wel. Dat ding is verschillende keren in panne gevallen, de radiator ontplofte en de luchtvering was lek waardoor we tijd verloren met oppompen. En hoewel we al bij al geluk hadden met het weer, hebben we in Spanje de wind onderschat. Er is een scène waarin de twee zussen op het strand liggen, maar die hebben we sterk moeten inkorten omdat Marjan De Schutter en Emma Rotsaert letterlijk gezandstraald werden, zelfs al hadden we schermen rond hen gezet.

De reeks heeft een nostalgische esthetiek. Afgezien van de smartphones zou ze zich kunnen afspelen in de jaren zeventig.

Geirnaert: We ontkennen de moderniteit niet, de reeks speelt zich wel degelijk af in het heden, maar blijft er tegelijkertijd ver vandaan. Er staan bijvoorbeeld nooit plastic flessen op tafel, er zitten geen blitse supermarkten in en we hebben lang gezocht naar lokale tankstations die niet van Q8 of Texaco zijn. Dat maakt het verhaal veel tijdlozer. We hebben die esthetiek een beetje geïnspireerd op de film Three Billboards Outside Ebbing, Missouri. Mij herinnert het ook aan de reizen die ik zelf als kind maakte met mijn ouders: urenlang op de achterbank naar Joegoslavië, zonder airco en zonder gordel.

***

Jonas Geirnaert staat in de televisiewereld bekend als iemand die belang hecht aan de groepssfeer. Op de set van De dag, waar hij en Julie Mahieu als showrunners aanwezig waren, deelde hij zelfs het ‘rondelleke van de dag’ uit als een soort van prijs voor een straffe prestatie. Hij lacht als hij dat hoort. ‘Dat begon als gimmick. Met Neveneffecten gebruikten we rondellen als een soort betaalmiddel. Voor De dag ben ik op een bepaald moment een zak in de Gamma gaan kopen. Dan reed ik in de volgwagen achter de auto waarin Geert Van Rampelberg en Ruth Becquart een scène draaiden en als ze klaar waren, zei ik door de walkietalkie: ‘Schitterend gedaan, open nu het handschoenenkastje en daar vinden jullie twee rondellekes als beloning.’

Voor zulke fratsen had hij als regisseur deze keer geen tijd, maar Geirnaert blijft overtuigd van het belang van een positieve sfeer. ‘Je weet dat iedereen op zo’n set het beste van zichzelf geeft, het heeft dus geen zin om je kwaad te maken als er iets misloopt. Ik houd niet van een hiërarchische, gespannen werkomgeving. Je bent samen op kamp en dan moet je zorgen dat het prettig is voor iedereen. Dat komt ook het spel van de cast ten goede. Hooguit neem je iemand ’s avonds even apart om te kijken hoe het de volgende keer beter kan. Ik heb nooit mijn stem verheven, zelfs niet als de stress door mijn lijf raasde. Met roepen en tieren los je niks op.’
In dat licht is het geen verrassing dat Geirnaert een haat-liefdeverhouding heeft met castings. ‘Zoveel mensen doen een fantastische castingproef en je moet iedereen teleurstellen op één persoon na’, zegt hij. ‘Moeilijk vind ik dat. Voor een aantal rollen hebben we wel twintig mensen gezien. Zeker voor de rol van Anna heeft het even geduurd, omdat we een actrice zochten die zowel een onbevangen tienermeisje kon spelen als een jonge vrouw die cynischer en bitterder is geworden. Emma Rotsaert bleek op dat vlak een schot in de roos.’

Met mensen als Marjan De Schutter, Nico Sturm en Sofie Decleir hebben jullie straffe acteurs aan boord die tegelijkertijd niet heel bekend zijn bij het grote publiek.

Geirnaert: Ik houd er wel van om buiten de vijver te vissen van de usual suspects. Sofie speelde in De dag haar eerste grote televisierol. Zij werd toen beschouwd als een revelatie. Ik begreep niet waarom ze nooit eerder voor een hoofdrol gekozen was.

Acteur Peter Gorissen speelt de rol van de akelige partner van Kat die wil dat ze terug naar huis komt. Hij stierf een paar maanden na de opnames.

Geirnaert: Peter is een heel bijzondere mens – ik blijf maar in de tegenwoordige tijd over hem spreken. Ik ken hem al van bij Neveneffecten. Ik weet nog hoe hij toen compleet uit de bol ging in de rol van Hitler. Niet politiek correct, maar onwaarschijnlijk grappig. Op zijn uitvaart hebben we pas gehoord hoe moeilijk zijn jeugd eigenlijk was. Hij was zo iemand die komt met een handleiding, maar was een fenomenale acteur. Zijn onverwachte overlijden was een schok voor de crew. Het grootste cadeau dat we hem konden geven, was om zijn personage zo sterk mogelijk uit de verf te laten komen. Ik denk dat dat gelukt is.

Dankzij hun humor zorgen Judith en Frank, het ouderpaar dat Sturm en Decleir neerzetten in de flashbacks, voor veel kijkplezier.

Geirnaert: Ik ben zo’n fan van dat koppel. De reeks is bij momenten nogal zwaar, en zij brengen precies de zuurstof binnen die nodig is. Die familiedynamiek is ook zo herkenbaar: te lang samen in de auto zitten, pubers die stommiteiten doen en de vader die de grootste puber is van iedereen. Ik denk dat ik wel mag verklappen dat de ouders een vrijwel perfecte kopie zijn van het scenaristenduo. Iedereen die de reeks al zag en Pedro en Evelien kent, komt me achteraf zeggen dat ze wel héél sterk op hen lijken. (lacht) Frank is even ontregelend en impulsief als Pedro en Judith is even tongue in cheek en emotioneel intelligent als Evelien. Voor Pedro is de reeks ook een postuum eerbetoon aan zijn vader, met wie hij als kind vaak in een oranje Volvo naar Catalonië reed. We openen niet voor niks met beelden van de Spaanse charmezanger Camilo Sesto, de lievelingsartiest van Pedro’s vader.

Over de muziek gesproken: je koos ervoor om elke aflevering van een muzikale sequentie te voorzien waarbij de artiesten plots mee op de achterbank van de auto zitten. Dat is een verrassende, poëtische breuk met het realisme. Het geeft de reeks ook een heel Belgische toets.

Geirnaert: Ik dacht: als de zussen toch muziek luisteren in de auto, kunnen de muzikanten evengoed mee liften. Het is een aparte serie, dus vond ik dat er wel wat buiten de lijntjes gekleurd mag worden. Zo onderscheiden we ons ook van andere roadtrips. En je hebt in België inderdaad meer vrijheid dan in sommige landen om zulke ingrepen te doen. Er was aanvankelijk wat terughoudendheid bij een aantal betrokkenen, maar uiteindelijk hebben we de chance dat we bijvoorbeeld ook producenten hebben die bereid zijn om in zoiets zots mee te gaan.

***

Het gesprek brengt ons bij het maatschappelijke engagement van Jonas Geirnaert. Want hoewel zijn televisiewerk geen expliciet politieke stempel draagt, heeft hij nooit een geheim gemaakt van zijn linkse overtuigingen. Net zoals hij zijn bezorgdheden over man-vrouwverhoudingen meeneemt naar de werkvloer. ‘Ik vind het bijna gênant om te vermelden, maar het is helaas nog steeds niet evident dat een reeks twee vrouwelijke hoofdpersonages heeft’, zegt hij haast verontschuldigend. ‘Daarmee steek ik, voor alle duidelijkheid, geen pluim op eigen hoed. Je ziet gelukkig dat de nieuwe generatie daar anders in is. Roomies vond ik bijvoorbeeld heel straf. Maar ook als ik de peuterprogramma’s en kinderboeken bekijk van mijn kinderen, is er nog altijd vaak een genderonevenwicht. Als het hoofdpersonage alweer een jongen is, verander ik hem soms in een meisje tijdens het voorlezen. We moeten af van zulke stereotypes en elke inspanning kan helpen. Als je dan ziet hoe Emma en Marjan hun rollen waarmaken, word ik oprecht gelukkig.’

Terwijl het niet per se een reeks is vol feministische statements.

Geirnaert: Nee, maar dat hoeft ook niet. Ik vind het geen onvalabele keuze om een serie te maken waarin een vrouw onderdrukt wordt en waaruit de kijker vervolgens iets kan leren, maar dan zet je vooral in de verf hoe erg het is. Ik houd er persoonlijk meer van als je een personage toont dat sterk genoeg is om de dingen zelf in handen te nemen en zich aan het onrecht te onttrekken. Neem nu een thema als racisme: waarom maken we niet eens een politieserie met een praktiserende moslim in de hoofdrol die niet gediscrimineerd wordt?

Een moslim bij de politie die niet gediscrimineerd wordt? Dat lijkt me weinig realistisch.

Geirnaert: (lacht) Ja, oké. En het ís ook levensnoodzakelijk om het onrecht van de realiteit te tonen. Maar je mag de impact van cultuur op de perceptie van mensen niet onderschatten. Ik ben geen grote soapkijker, maar als het gaat over genderissues of andere maatschappelijke hangijzers, dan zijn soaps vaak pionier om bepaalde thema’s aan te snijden. En ze bereiken een veel breder publiek dan een obscure docu op Canvas om kwart voor twaalf ’s nachts waar enkel mensen naar kijken die toch al overtuigd zijn.

Voor jou dus geen reeks vol maatschappijkritiek. Twijfel je dan nooit aan je vak nu de wereld in brand staat?

Geirnaert: Uiteraard vraag je je soms af wat je nu moet vertellen als creatieveling. Toen ik gevraagd werd om How to Kill Your Sister te regisseren, zag de wereld er totaal anders uit. Rusland was Oekraïne nog niet binnengevallen en er was nog geen sprake van de huidige genocide in Gaza. Ook de VS waren nog niet voor de ogen van de wereld aan het afglijden naar een autocratie. Intussen ontspoort de klimaatopwarming alleen maar verder. Daar word je niet vrolijk van. Voor mezelf blijft de conclusie dat ik op verschillende manieren mijn stem zal laten horen, maar dat ik ook geloof in het bestaansrecht van een reeks zonder politiek statement. Het is waardevol om iets moois en warms te maken waar je niet slechter of cynischer van wordt. Dat geldt trouwens ook voor De dag: dat is een spannende thriller zonder een expliciet maatschappelijke boodschap die ik toch zinvol vind. Onze daders zijn geen cliché slechteriken, maar mensen van vlees en bloed die vanuit verschillende beweegredenen iets slechts doen. Dat kan ook helpen om het zwart-witdenken te doorbreken.

Over naar je privéleven, want ik kan me voorstellen dat je gevoeligheid voor genderverhoudingen ook thuis een rol speelt. Je bent als jonge vader voor je werk lang weggeweest naar het buitenland. Dat is wellicht niet evident?

Geirnaert: Ik vind het zelf soms ook straf: ik werk al twintig jaar voor televisie en de eerste vijftien jaar ben ik nooit gevraagd om iets in het buitenland te doen. Maar sinds ik in 2020 vader werd, kwamen Boris en Over de oceaan op mijn pad, en nu dus How to Kill You Sister. Ik heb het geluk dat Julie vindt dat ik zulke projecten moet doen als ze me gelukkig maken.

Zitten jullie elkaars carrière dan niet in de weg? Jullie werken beiden in dezelfde, veeleisende sector.

Geirnaert: We hebben na wat heel wat proberen besloten om iemand aan te nemen die ons thuis helpt om het huishouden draaiende te houden. Ellen heet ze, en ze is fantastisch. Ze helpt ons fulltime door de kinderen op te pikken van school als we lange dagen maken en ze zorgt bijvoorbeeld ook voor het avondeten. Ik weet dat dat een grote luxe is. Een deel van ons inkomen gaat daar naartoe, maar het betekent dat we het werk kunnen blijven doen dat we graag doen. Bovendien weet Julie dat ik er alles aan zal doen om haar te faciliteren mocht er binnenkort een mooie buitenlandse opdracht op haar pad belanden.

Wat jouw eigen pad betreft: blijf je vanaf nu regisseren of ligt je hart toch bij de scenaristenstiel?

Geirnaert: Voorlopig keer ik terug naar de schrijftafel. Er staan een aantal projecten in de steigers, maar ze zijn allemaal nog embryonaal. Ik ben op een leeftijd gekomen waarop ik heel bewust kies waarvoor ik wel of niet wil gaan. Al blijf ik het geruststellend vinden dat ik nog niet weet wat ik over twee jaar zal doen. Ik kan me niet voorstellen dat ik vanaf nu tot aan mijn pensioen dezelfde job zou uitvoeren. Wie weet maken we binnen een paar jaar weer onnozele comedy met nul engagement. Daar moet ook ruimte voor zijn.