Theater: Kassandra, Tocht

Zou u ook eens in de toekomst willen kijken? Wikkel u dan in een wit laken, duik het struikgewas in en wacht op Apollo.

Met wie ga ik trouwen? En zal ik veel kindjes krijgen? Of word ik een carrièrevrouw? Misschien word ik wel een sterjournaliste? Eentje die zelfs de Russische president tegen zich in het harnas jaagt en uiteindelijk als een bebloed hoopje mens in de lift van haar appartement gevonden wordt?

Journalisten als voorbeelden

Die vragen stelde het jonge damescollectief Tocht zich tijdens het voorbereiden van de derde creatie Kassandra ( * * 1/2). De vier theatermakers/actrices raakten geprikkeld door het gelijknamige boekje uit 1983 van de controversiële Duitse auteur Christa Wolf. En ze delen een fascinatie voor de (tragische) verbetenheid waarmee de vermoorde Russin Anna Politkovskaja haar job als journalist beoefende.

Wie is Tocht? De theatermakers Julie Van der Schaaf en Sarah Eisa ontmoetten elkaar tijdens hun regieopleiding aan het RITS te Brussel. Daar werkten ze regelmatig samen. Later kwam actrice Katrien Declercq erbij. En tot slot vervoegde de cineast Julia Clever het groepje.

Als Tocht willen de dames:

inspelen op toevallige gebeurtenissen. Op het onvoorspelbare. Een terugkerend element bij alle projecten van Tocht zijn de media en een nieuwsgierigheid naar de actualiteit. Het spelen met de realiteit en de grensvervaging die daarbij komt kijken is essentieel voor ons werk. Tocht wil direct reageren en reflecteren op maatschappelijke en dus ook politieke ontwikkelingen.

Creëren al interviewend

Dat ‘direct reageren’ op actuele kenteringen deden ze al in hun eerste wapenfeit: In een fractie (2008). Daarin ensceneerde Tocht de ontwikkeling van een (re)actie op een persbericht: van het lezen van een krantenartikel over een maatschappelijk probleem tot het werkelijk ondernemen van actie tegen dat probleem uit ongenoegen of frustratie. Het creatieproces van In een fractie bracht hen in contact met hongerstakers. De gesprekken met deze mensen vormden een belangrijke inspiratiebron voor de eigenlijke creatie.

In 2009 zette het collectief die ‘interviewmethodiek’ verder in What’s up World?, een voorstelling voor iedereen vanaf 6 jaar. De vier makers interviewden Brusselse kinderen over hun dromen en angsten. Uit de interviews puurden ze een voorstelling die met verhalen, muziek en videomateriaal thema’s aanraakte als vriendschap, de milieuproblematiek en het journaal dat door alle negatieve berichten de kinderen angst inboezemt om volwassen te worden.

Te gefragmenteerd en te illustrerend

Voor Kassandra liet Tocht de interviewmethodiek (eventjes?) links liggen. De vier speelsters maken wel weer gebruik van video. Het scènebeeld bestaat uit niet veel meer dan een groot projectscherm, een kledingrek aan de ene kant en een tafel met laptop aan de andere kant. Spijtig genoeg werd het tijdens de première niet helemaal duidelijk waarom de dames zo nodig met video aan de slag moeten.

Kassandra valt in twee ‘helften’ uit elkaar. De speelsters trachten tevergeefs om beide delen met elkaar te vermengen. Het eerste deel focust op Kassandra, de Griekse mythologische figuur die de god Apollo bedroog door hem te beloven dat hij haar mocht beminnen als hij haar de gave gaf om in de toekomst te kijken. Van zodra hij die gave aan Kassandra geschonken geeft, weigert de dame zijn liefde… Gevolg: Apollo wordt woest en zorgt ervoor dat de zieneres nooit zal geloofd worden. Ook al ziet ze de toekomst écht.

Na de openingsmonoloog, waarin een jonge vrouw al haar mogelijke carrièrewendingen en toekomstperspectieven opsomt, wordt de Griekse zieneres opgevoerd en geportretteerd. Want wat zou het toch handig zijn om de toekomst glashelder te kunnen zien en voorspellen.

Vervolgens werken de makers op een wat stroeve manier naar het thema ‘journalistiek’ toe. De schaduwbeelden die hierbij achter het projectiescherm worden gecreëerd zijn mooi om te zien. Zonder meer. Na de nodige kostuumwissels (van wit laken alias de chiton tot Westerse, hedendaagse kledij) komt het leven en werk van de Russische journaliste Anna Politkovskaja in the picture. Dan verkrijgt de voorstelling wat meer gebalde vertelkracht. Al wordt er weinig meer gedaan dan Politovskajas denken schetsen. Een mooi moment is het interview met de vermoorde journaliste. De vragen worden hardop geformuleerd, de antwoorden worden live getypt en verschijnen op het grote projectiescherm. Alsof Politovskaja vanuit de hemel antwoordt… Ook haar dood wordt met een knap gemaakte montage verbeeld.

Er wordt behoorlijk gespeeld. Er worden mooi gecomponeerde videobeelden getoond. Maar de dames lijken amper te weten waarom ze waar op de scène staan. Wellicht is dat slechts schijn en ongetwijfeld is daar ernstig over nagedacht. Het kwartet slaagt er echter niet in om hun bedoelingen, hun achterliggende missie, werkelijk met het publiek te delen / te communiceren. Tocht doet met Kassandra niet veel meer dan de twee inspiratiebronnen te illustreren. Het collectief slaagt er vooralsnog nauwelijks in om hun interpretatie van deze bronnen te ensceneren en tot beklijvend theater te verwerken.

Els Van Steenberghe

Kassandra, Tocht. Gezien op 18 november 2010. Meer info: www.tocht.org