Met een heerlijk open blik onderzoekt Sarah Vandeursen wat gender voor anderen én zichzelf betekent in ‘Sarah in Genderland’

‘Dit is mijn stem vijftien minuten nadat ik mijn eerste testosteronspuit heb gehad.’ (stel je een meisjesachtige stem voor)

‘Dit is mijn stem acht maanden ver in mijn testosteronbehandeling.’ (stel je de stem van een vijftienjarige puberjongen voor)

De bovenstaande quotes komen uit Instagramposts van Emile Jacobs. Hij is nu 22 en naar eigen zeggen een erg gelukkige transgender. Sinds zijn veertiende wist hij dat er iets niet klopte en zijn account is een archief van zijn transitie. Een foto van zijn eerste testosteronprik – ‘ik was zo blij’ –, een foto na zijn borstoperatie – ‘met plezier heb ik afscheid genomen van mijn borsten’.

‘Ik zou wel wat meer willen’, reageert Sarah Vandeursen terwijl ze beide handen als schelpen op haar borsten plant. ‘Je mag ze hebben’, lacht Jacobs. ‘Misschien liggen ze daar nog.’ Vandeursen aarzelt. Nee, schudt ze het hoofd, toch liever die borsten van mezelf. Of zijn zweet nu anders ruikt, wil ze ook weten terwijl ze naast elkaar op de loopband staan. Echt wel, bekent Jacobs. ‘Typisch mannelijk’, zegt Vandeursen. En dan, alsof ze betrapt is op vloeken in de biechtstoel: ‘Of mag ik dat niet zeggen?’ Jacobs haalt de schouders op en blijft ergens tussen ja en nee steken.

Met een heerlijk open blik waadt Vandeursen door genderland, dat soms ook een mijnenveld is. Ze geeft haar ongemak grif toe – uiteindelijk is ze een kind van een tijd waar je een jongen, een meisje of gewoon raar was. Ze grasduint in oude foto’s waarop ze vervelt van puber die boos naar de wereld staart over punker tot enigszins nette jonge vrouw. ‘Er waren drie soorten vrouwen om je aan te spiegelen’, vertelt ze erbij: ‘Véronique De Kock, Britney Spears en Gella Vandecaveye, maar ik herkende me in geen van allen.’ Wat ze dan wel was? De vraag werd misschien wel gesteld maar amper beantwoord.

Haar eigen dochter is dertien en groeit op in een wereld waarin je geslacht niets zegt over je gender. Even later in de eerste aflevering van deze tweedelige reeks somt Vandeursen de mogelijkheden bijna encyclopedisch op. Cis, trans, genderqueer, non-binair, demigender, genderfluïde, polygender, alles wat je helpt om niet genderdysfoor te zijn.

Wat dat voor haarzelf betekent, probeert ze te ontdekken bij de speciaalzaak voor gender op maat. Ze trekt een binder aan en stapt in een mannelijk gevulde boxershort, kijkt naar zichzelf in de spiegel en schudt het hoofd. ‘Nee, het klopt niet.’ ‘Het zou wel kunnen’, merkt de winkelverantwoordelijke op. ‘Jouw gezicht heeft iets…’ ‘Onbepaalds?’ vult Vandeursen aan. ‘Non-binair’, klinkt het antwoord. Ze oefent een wat mannelijker loopje, de benen wijd, de bobbel naar voren. ‘Doen mannen zo?’ De winkelverantwoordelijke deinst wat terug. ‘Ik hou niet zo van veralgemeningen.’ Vandeursen trekt de gevulde onderbroek uit en trekt een gevulde bh aan. ‘Geef me borsten’, zegt ze, ‘en ik word alles wat ik verafschuw in deze maatschappij.’

Of hij blij is met zijn transitie? Vandeursen zit bij Bappie, een van de ‘kutmannen’ van het gelijknamige YouTubekanaal die alle vragen over trans wil beantwoorden om alle vooroordelen de nek om te wringen. Bappie aarzelt. Want man zijn, beseft hij, is niet altijd even leuk als gedacht. Het doet hem nadenken over zijn plaats in de samenleving, over hoe emotioneel afgestompt sommige mannen zijn en of zijn ervaring als vrouw – een gender dat hij twintig jaar was – daarbij kan helpen? En o ja, iemand had hem wel eens mogen vertellen over woekerend konthaar.

Maar Vandeursen praat ook met Eli, een meisje dat een jongen werd en nu spijt heeft. Haar/zijn/hun verhaal maakt duidelijk dat het internet dan wel mag overstromen van geinig geflirt met gender, bij gendertransities is degelijke begeleiding van levensbelang. En verder, laat Vandeursen meer van dit doen. Het zit haar even gegoten als een voorgevulde boxershort.