‘Zonder cultuursubsidies is het stil op elke pensenkermis’

De polemiek rond cultuursubsidies is voor sommige politici dé gelegenheid om hun strategie van verdeeldheid toe te passen, schrijft Knack Focus-redacteur Jonas Boel. Maar muziek is een organisch weefsel: snijd in één stuk, en het bloedt overal.

Eerder dit jaar waren het nog de yogasnuivers die het moesten ontgelden, dezer dagen is het de beurt aan de subsidieslurpers. Als in: artistieke bobo’s en andere, zich verheven voelende luiwammesen die vinden dat ze overheidssteun verdienen om te ‘liggen stinken in hun bed’ of ‘hun hobby te financieren’, zo citeer ik uit de Facebookpagina van een door de overheid betaalde Vlaamse parlementariër.

Sinds de regering aankondigde dat ze snoeit in het cultuurbudget lopen de gemoederen hoog op. Vooral de besparing van 60 procent op de projectsubsidies is een harde dobber, waar voornamelijk beginnende artiesten door getroffen worden. Schrijvers, theatermakers en muzikanten zien de kans op steun voor een boek, voorstelling of tournee met meer dan de helft verminderd. Verontwaardiging, paniek, kwaadheid.

Het is meteen dé gelegenheid voor bepaalde politici om hun beproefde strategie van desinformatie, verwarring, wantrouwen en verdeeldheid toe te passen. Ze ontwrichten en ridiculiseren het debat met berichten over ‘piemelzwaaien‘ en ‘sekstoneel voor kinderen’. Ze creëren een klimaat van wij, de gewone, hardwerkende Vlaming, tegenover zij, de arrogante, ‘gewone mensen minachtende culturo’s’ die profiteren van uw belastinggeld, althans volgens ene Dries VL.

Schudden voor gebruik en dan rustig achteroverleunen terwijl beide kampen elkaar beschimpen op sociale media. Politiek anno 2019.

Er bestaat echter een remedie tegen. Ik noem het de Thanos-oefening. Voor wie niet vertrouwd is met het superheldenuniversum van Marvel: in de film Avengers: Infinity War herstelt slechterik Thanos ‘het evenwicht in het universum’ door de helft van al het leven met één vingerknip uit te wissen. Daarvoor gebruikt hij zes edelstenen of infinity stones. Ook op aarde vergaat de helft van de populatie lukraak tot stof.

Nu, stel dat we in het echte leven alle muziek die van ver of dichtbij ooit enig voordeel had bij Vlaamse cultuursubsidies met diezelfde edelstenen doen verdwijnen. Het zou een pak stiller worden op de radio, op de tv, in de concertzalen, op de festivals, op Spotify, in de supermarkt, op café en ga zo maar door.

De Thanos-oefening maakt geen onderscheid tussen cultuurtempel en dorpsplein, tussen alternatieve club en commerciële dancing, tussen metal en fanfare. Alle muziek waar rechtstreeks of onrechtstreeks één euro van de overheid mee gemoeid is of was, houdt op te bestaan. Dus ook alle muziek van alle leerlingen en ex-leerlingen van de PXL Hogeschool in Hasselt, dit jaar goed voor bijna 90.000 euro cultuursubsidie en niet bepaald een plek waar navelfluiten onderwezen wordt. Geen Bazart of Warhola meer, want Oliver Symons is een van de bekendste PXL-alumni.

Geen muziek meer van elke artiest die bij een gesubsidieerd managementbureau is aangesloten of ooit op een door de Vlaamse overheid gesteund festival heeft gespeeld. Elke folkmuzikant die ooit een gage kreeg van Dranouter ziet zijn liedjes in rook opgaan. Kate Ryan? Kreeg in 2006 van minister Bert Anciaux 60 000 euro toegewezen voor haar deelname aan het Eurosongfestival, dus Je t’adore en alle andere hits? Poef, weg!

Geen Tamino meer, bijvoorbeeld, maar ook bij de Antwerpse Volksopera zullen geen operettes meer klinken. Het geplande orgelconcert in de Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt kerk in Lier, morgen georganiseerd door het gesubsidieerde Orgelkunst vzw? Gaat niet door.

Er vallen stiltes in elke orkestbak, op elke pensenkermis en op elk scoutsfeest. Radio 1, Radio 2, Studio Brussel, en Klara zullen deels ontvolkt worden, de vrijgekomen stiltes van ‘onze mensen’ ingepalmd door uitheemse geluiden uit Engeland en Amerika. In plaats van Whispering Sons, dat 6.700 euro subsidies kreeg om in het buitenland te touren, krijgen we telkens pakweg Interpol voorgeschoteld.

De framing van bepaalde partijen over de subsidies in de kunstensector is giftig en vals. De opdeling tussen wij en zij bestaat niet. Smaken en meningen verschillen, maar Bazart of Balthazar, De Romeo’s of Romeo Elvis: het is allemaal cultuur en ze hadden of hebben allemaal baat bij overheidssteun, op de één of andere manier.

De meeste muzikanten maken die opdeling tussen zogezegde hoge en lage kunst trouwens niet eens. Toetsenist David Poltrock bracht vorig jaar drie, tussen experimentele elektronica en minimale pianomuziek schipperende albums uit, maar speelde behalve bij Monza en Black Box Revelation ook op platen van Yasmine en Wim Soutaer. Wim De Busser maakt lofi psychpop als King Dick, maar zat ooit in de band van Helmut Lotti. Reinhard Vanbergen bedenkt met Rheinzand psychedelische disco, maar speelt ook bij Novastar. Sommige muzikanten komen aan de kost in het onderwijs, anderen klussen bij als componist van jingles en reclamemuziek.

Het door bepaalde partijen of politici gemanipuleerde beeld van de verwende of verwaande artiest heeft maar één doel: verdeling zaaien en macht oogsten. En net zoals alle cultuur is muziek een organisch weefsel: snij in één deel en het bloedt overal. Bent u niet thuis in muziek? Doe de Thanos-oefening gerust ook met acteurs. Wis al die ‘gewone mensen minachtende’ subsidieslurpers van het theater uit uw favoriete soap en zie wie er nog overblijft. Wie volgend weekend met z’n kroost Sinterklaas wil verwelkomen in Antwerpen is er dan trouwens ook aan voor de moeite.