Laurie Anderson in Bozar: wie vooruitziend is, raakt nooit achterop 

4 / 5
© Getty
4 / 5

Artiest - Laurie Anderson

Locatie - Bozar

Door haar grenzeloze verbeelding, speelse intelligentie en nooit aflatende exploratiegeest is de Amerikaanse multimedia-artieste Laurie Anderson (75) al vijftig jaar haar tijd vooruit. Tijdens haar jongste passage in het Brusselse Bozar deed ze haar reputatie als visionaire maar toegankelijke avant-gardeartieste weer alle eer aan.

Anderson waarschuwde al voor de gevaren van de digitale snelweg, op een moment dat de meeste mensen het internet nog moesten ontdekken. Ze onderzocht als één van de eersten de mogelijkheden van artificiële intelligentie en was de enige kunstenares ooit die, wegens haar multidisciplinariteit, werd uitgenodigd om artist-in-residence te worden bij de NASA. Ze vond nieuwe elektronische instrumenten uit zoals de tape bow violin en de talking stick en schrikt er nooit voor terug zich op onbetreden paden te begeven. Laurie Anderson voelt zich net zo goed thuis op een rockpodium als in een museum. Haar werk als songwriter, componiste, cineaste, beeldend kunstenares of spoken word- en performance-artieste bevindt zich dan ook op het snijpunt van kunst, cultuur, technologie en wetenschap.  

Momenteel staat haar werk centraal in Bozar, waar twee van haar films (Home of the Brave en Heart of A Dog) werden vertoond, haar installatie To the Moon te zien is en ze eindelijk ook weer het podium onveilig mag maken. Tijdens de eerste van haar twee concertavonden bracht ze, als onderdeel van het Ars Musica-festival, twee werken: een orkestrale adaptatie van het 22 jaar oude Amelia en het speciaal voor de gelegenheid gecreëerde Downpour. In beide gevallen werd Laurie Anderson geruggensteund door het Brussels Philharmonic, onder leiding van Dennis Russell Davies.  

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Songs for A.E. beleefde in 2000 zijn wereldpremière in de New Yorkse Carnegie Hall en werd toen door de critici vrij lauw ontvangen. Enkele jaren later hernam Anderson de voorstelling met het kamerorkest van Stuttgart en sindsdien is het een work in progress waar af en toe nieuwe stukken aan toe worden gevoegd en waarin cellist Rubin Khodeli een almaar belangrijker rol is gaan spelen. De A.E. uit de titel staat voor de Amerikaanse Amelia Earhart, de eerste vrouwelijke piloot die er in 1932 in slaagde met een vliegtuigje de Atlantische oceaan over te steken. Vijf jaar later deed ze een poging om met haar Lockheed de hele wereld rond te vliegen, maar die onderneming mislukte: op 2 juli 1937 verdween haar toestel in mysterieuze omstandigheden boven de oceaan, vermoedelijk nadat haar brandstof was opgeraakt. Earhart, haar navigator Fred Noonan en haar vliegtuigje werden nooit teruggevonden, wat allerlei speculaties voedde over haar lot.  

Haperende communicatie

In 1976 schreef Joni Mitchell al een song over de onfortuinlijke vliegenierster (te horen op haar lp Hejira) en ook Laurie Anderson is blijkbaar door haar gefascineerd. De artieste bespeelde in Brussel niet alleen haar vertrouwde elektrische viool, ze vertelde ook Earharts verhaal op een manier die het midden hield tussen expressief parlando en zingen. De teksten ontleende ze aan de logboeken en lezingen van de pilote, aan de telegrammen die ze naar haar echtgenoot stuurde en aan persartikels die tijdens de jaren 1930 over haar expedities waren verschenen.  

Het resultaat mag in geen geval verward worden met een documentaire. Het is niet alleen een subjectieve vertelling over een ondernemende vrouw, het is ook een mijmering over haperende communicatie. Toen de pilote in nood raakte, probeerde ze contact te maken met een Amerikaans schip. De bemanning hoorde haar berichten, maar wist geen visueel contact te maken, terwijl Earhart het schip wél zag, maar de opvarenden via de radio niet kon horen. De composities, uitgevoerd door zo’n twee dozijn strijkers (al dook occasioneel ook een basgitaar in het geluidsbeeld op), vertoonden raakpunten met de impressionistische muziek van Claude Debussy, maar de ingetogen violen konden soms ook vervaarlijk uithalen met riffs die in een rock-n-rollsong niet zouden misstaan. 

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Na de pauze volgde Downpour, een songcyclus waarvoor de lp Landfall, in 2018 opgenomen met het Kronos Quartet, als uitgangspunt diende. Het werk werd geïnspireerd door de orkaan Sandy, die in oktober 2012 met vernietigende kracht tegen de Amerikaanse oostkust aan beukte. Volgens Laurie Anderson zijn dit soort natuurrampen een gevolg van de opwarming van de planeet, die op haar beurt veroorzaakt wordt door de bandeloze hebzucht en consumptiewoede van de mens. Maar naast ecologie gaat Downpour ook over verlies. Toen de storm het huis van de artieste in Manhattan trof en de kelder onder water kwam te staan, werd alles wat ze haar hele leven zorgvuldig had bewaard (keyboards, projectoren, boeken…) tot louter afval herleid. 

Filosofisch

Voor dit deel van de avond nodigde Anderson drie gerenommeerde Belgische muzikanten uit, gepokt en gemazeld in de jazz- en improvisatiescene: pianiste Eve Beuvens (bekend van haar werk met het Heptatomic Septet en Joachim Bandenhorst), trombonist Adrien Lambinet (Musiques Nouvelles) en drummer-percussionist Eric Thielemans (Tape Cuts Tape, Chantal Acda..). In Laurie Andersons recitaties, die werden ondersteund door afwisselend filmische en elegische strijkers, stonden dit keer thema’s als tijd, het geheugen en vergankelijkheid centraal. 

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Hoewel Downpour was aangekondigd als een uniek werk, herkenden we toch regelmatig nummers uit oudere platen zoals Big Science (‘This is the time / This is a record of the time’ klonk het in From the Air), Bright Red (zie World Without End, waarin Thielemans een fietswiel bespeelde) of Strange Angels (‘We don’t know where we come from / We don’t know who we are’ stelde la Anderson vast in Ramon). De filosofische en retorische vragen waren overigens niet van de lucht: ‘What I really want to know is / Are things getting better or are they getting worse? vroeg de artieste zich af in Same Time Tomorrow

Naar aloude gewoonte gebruikte ze metalige stemvervormers en vertoonde haar werk raakpunten met jazz, dub en elektronica. Maar bij Laurie Anderson is niets in steen gebeiteld. Haar composities léven en veranderen dus voortdurend van vorm en kleur, zodat ze blijven verrassen. En dat is precies wat haar op haar 75ste nog altijd relevant maakt. Want wie vooruitziend is, raakt nooit achterop. 

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content