Briljant concert van The Notwist bezegelt een kwarteeuw ‘Duyster’

Duyster, het laatavondcultprogramma van Radio 1, blaast 25 kaarsjes uit en dat werd gevierd met een heus festival in de Brugse Cactus Club. Dat gebeurde middels een gevarieerde line-up, met artiesten die ‘tomeloze weemoed’ combineren met ‘oorverdovende zoetheid’. Hoogtepunt was de ronduit verpletterende passage van The Notwist.

‘Rustig maar ongedurig’. Dat is het motto van samensteller Eppo Janssen en presentatrice Ayco Duyster, wier naam, althans in Vlaanderen, synoniem is geworden met dromerige, melancholische muziek uit verschillende genres. Duyster hengelt in vijvers als postrock, Americana, freakfolk, ambient en elektronica en staat tegenwordig bekend als dé auditieve snoepwinkel voor fijnproevers. Het programma begon ooit bij Studio Brussel, maar ging, na de overstap van Ayco Duyster naar Radio 1, ter ziele. Tot vreugde van velen werd het  door de laatstgenoemde zender uiteindelijk opnieuw opgepikt. Daar introduceert het op maandagavond tussen tien en middernacht platen die elders doorgaans uit de boot vallen. Van Sigur Rós tot Mogwai, van Sufjan Stevens tot Low, vaak werden ze door Ayco en Eppo bij ons voor het eerst de ether in gestuurd.

Het uitverkochte festival in Brugge was een goede graadmeter voor de populariteit van een programma dat bij voorkeur buiten de mainstream opereert. De headliner, het uit Weilheim bij München afkomstige The Notwist (*****), was er alvast één die in de loop van de voorbije drie decennia een begrip is geworden. Het gezelschap, met als kern de broers Marcus en Micha Acher, heeft sinds zijn ontstaan heel wat transformaties ondergaan. The Notwist begon in 1989 als een hardcore postpunkband met grunge- en metalinvloeden, werd later een boegbeeld van glitchy indietronica, maar bleef zich altijd ontwikkelen en incorporeert tegenwoordig zelfs invloeden uit jazz, ambient, dub, hiphop en neoklassiek. 

Meeslepend 

In maart brengt het septet zijn elfde langspeler News From Planet Zombie uit. In afwachting keek het tijdens 25 jaar Duyster echter nog eens uitgebreid achterom, met een set die door zijn vernuft en ideeënrijkdom andermaal wist te verrassen, ook al had je The Notwist al tien keer eerder aan het werk gezien. De groep mengde melodieuze gitaarrock met subtiele synthaccenten en gruizige beats, bracht een klarinetiste en een jazzy vibrafoonspeler in stelling en wisselde verstilde, haast tedere momenten af met onvoorspelbare uitbarstingen.

Dit keer putte ze zelfs uit vroege platen, zoals haar titelloze debuut (zie het ronduit punky Agenda) of 12 (het op pregnante stiltes en noisy erupties gebouwde Puzzle), maar ook Vertigo Days (2021) en de classic Neon Golden (2002) kwamen uitgebreid aan bod. Ook al was je vertrouwd met nummers als Kong, Pick Up the Phone, One With the Freaks of This Room, de gedrevenheid waarmee ze werden gespeeld en de vloedgolf van nieuwe details deden je telkens weer de oren spitsen.

The Notwist klonk in Brugge meeslepend, kolkend en dynamisch en ook de manier waarop zanger-gitarist Markus Acher zich opwierp als vinylscratcher was ronduit geniaal. Zo werden samples uit zijn eigen of andermans songs ter plekke op een even gedurfde als organische manier in de muziek geïntegreerd, wat onder meer in Pilot om de haverklap nieuwe klankkleuren opleverde. Er gebeurde bij The Notwist zoveel tegelijk dat je als toeschouwer meer dan eens naar adem moest happen. Toch ging het experiment nooit ten koste van de toegankelijkheid. Hoogtepunten opsommen is onbegonnen werk. Niettemin waren het ingetogen Who We Used To Be (uit de pasverschenen rarities-collectie Magnificent Fall), het gloednieuwe X-Ray en het bloedmooie Consequence één voor één memorabel. Voor wie er nog aan mocht twijfelen: The Notwist blijft één van de interessantste bands van dit tijdsgewricht. En daar wordt niet over gecorrespondeerd.

Pathos

Voordien hadden we ook al genoten van het optreden van de Ierse songwriter Adrian Crowley (***1/2), die op zijn jongste lp Measure of Joy samenwerkte met John Parish en de Libanese zangeres Nadine Khouri. In Brugge verscheen hij solo op het podium, waar hij afwisselend een gitaar en een mellotron beroerde. De man beschikte over een diepe baritonstem die het midden hield tussen Leonard Cohen en Bill Callahan en serveerde prachtige songs zoals The Trembling Cup of Swimming in the Quarry, maar bediende zich helaas iets te regelmatig van files met voorgeprogrammeerde instrumenten om van een volwaardige live-ervaring te kunnen spreken.

Dat laatste kon ook gezegd worden over Anna B. Savage (**1/2), een Britse folkzangeres die op haar jongste plaat You & I Are Earth uitgebreid haar liefde betuigt aan een nieuwe partner (zie Lighthouse) én een nieuwe thuis (Galway, in Ierland). Savage is de dochter van een stel operazangers en ook háár stem is een acquired taste. Haar bindteksten waren afwisselend geestig en tenenkrommend en doordat ze haast iedere song in een andere tuning speelde, ging er nogal wat tijd verloren aan het stemmen van haar gitaar. Met de liedjes was weinig mis, alleen werden ze gebracht met iets teveel pathos en een overdosis emotionele overacting. Toen Savage slotnummer Orange aankondigde, kon bovengetekende een zucht van opluchting dus niet onderdrukken.

De meeste decibels werden in Cactus geproduceerd door Deathcrash (***), een Zuid-Londens artrock-kwartet dat aan zijn slowcore occasioneel ingrediënten uit postrock en doom metal toevoegde. Uit lp’s als Return en Less plukten de heren uitgesponnen songs over verlies en eenzaamheid en zochten ze een evenwicht tussen verstild en agressief. Daarbij hoorden we veelvuldige echo’s van Codeine, Slint en Mogwai. Dat nam niet weg dat de muziek van Deathcrash, vergeleken bij het werk van zijn voorgangers, voorlopig te licht uitviel en net iets te derivatief klonk om zich te onderscheiden van andere bands uit het genre. Wél hoorden we af en toe veelbelovende gitaarharmonieën en wist Deathcrash, tijdens zijn kwetsbaarste momenten, alsnog te overtuigen.

Niet alles klonk in Bruge dus even indrukwekkend als The Notwist, maar voor Duyster-adepten was dit feestje hoe dan ook een hoogdag. Op naar nog eens vijfentwintig jaar.