‘Winterreise’ is een bloem in de knop

Jan Sobrie wilde dolgraag Franz Schuberts liederencyclus Winterreise ensceneren voor en met Viviane De Muynck. Daar staken gezondheidsproblemen een stokje voor. Het gevolg? Winterreise is een bloem in de knop. Bloedmooi maar nog te fragiel muziektheater.

Ineens gaat er een zuchtje van opwinding door de zaal. Daar is ze! Gehuld in een zilveren glitterjasje komt Viviane De Muynck zachtjes de zaal in. Ze is er. Dan toch. Op de scène ijsberen pianist / componist Wouter Deltour en de vier performers: sopraan Eurudike De Beul, jazzzangeres Oriana Mangala Ikomo Wanga, Intergalactic Lovers-zangeres Lara Chedraoui en het meisje Jeanne Van Thienen. Zij zullen de Winterreise spelen die eigenlijk De Muynck zou spelen.

Het toneel oogt kaal. Enkel een transparant achterdoek en een gaasgordijn dat kan draaien en de scène in twee splitsen, bepalen het decor. Die gordijnen doen ook dienst als projectiescherm. Want de exit van Viviane De Muynck betekende de enter van (film)regisseur Peter Monsaert (Offline, Le Ciel Flamand, Nowhere). Hij trok naar het flatgebouw van De Muynck. Daar filmden ze De Muynck als een eenzame vrouw die haar dagelijks appeltje eet, uitkijkt over de stad en wacht op de komst van haar kleinkind.

Er is een te grote en onnodige afstand tussen de theaterregie van Jan Sobrie en de filmbeelden van Peter Monsaert.

Sobrie borduurt ietwat onzeker op die filmbeelden verder. Achter het gaasgordijn dolen de vier performers rond als schaduwen. Die schaduwen kunnen verwijzen naar de lieden die in Franz Schuberts 24-delige liederencyclus Winterreise (1827), gebaseerd op de gedichten van Wilhelm Müller, door de koude wereld trekken. Tot ze ‘der Leierman‘ – de dood – treffen. Maar je kunt in die figuren evengoed de donkere gedachten in het hoofd van een steeds ouder wordend mens herkennen. Ook al begrijp je niet zo goed wie de figuren zijn – hier laat de regisseur kansen liggen -, je voelt hun melancholie. Dankzij de bloedmooie muziek en zang.

Wouter Deltour brengt een ontroerend zuivere en tedere uitvoering van Schuberts compositie. Vooral De Beul en jazzzangeres Oriana Mangala Ikomo Wanga excelleren in hun tegelijkertijd zachte, doorleefde en krachtige vertolking van de liederen.  Chedraoui zingt iets te onzeker en bloeit pas open als ze, naar het einde toe, in een meer poppy stijl zingt.

De superbe filmbeelden van Peter Monsaert ademen evengoed die melancholie uit. Telkens wanneer de filmbeelden verschijnen, leeft de voorstelling op en zindert de emotie door de zaal. Dat heeft uiteraard heel veel met De Muynck te maken.

Op het scherm en – tijdens de première op 16 februari in De Grote Post te Oostende – in de zaal. Deze topactrice leeft een leven waarin het lot haar niet spaart. Ze kent het gevoel waardoor de reizigers in Winterreise gedreven worden. Maar er is één verschil, en dat brengt Monsaert ontroerend mooi in beeld: De Muynck geeft zich niet over aan een doodsverlangen. Haar ogen fonkelen al 78 jaar van levenslust. Ondanks alles. Monsaerts beelden van De Muynck geven deze voorstelling ontroering en body. Maar aan de dialoog tussen muziek, spel en filmbeelden moet nog gesleuteld worden. Voorlopig maakt dit van Winterreise een bloem in de knop.