Milo Rau’s operadebuut ‘La Clemenza di Tito’ is een rusteloze opera in en over een rusteloze wereld

‘Daar gaan we weer!’ denk je wanneer in een van de eerste scènes van La Clemenza di Tito bij Opera Ballet Vlaanderen een bloederige moordpartij getoond wordt. Regisseur Milo Rau toont geweld om de zinloosheid ervan te onderstrepen. Ook in deze opera.

Mozart schreef La Clemenza di Tito in 1791. De opera speelt zich af in het jaar 79. Vitella – dochter van de opzijgeschoven keizer Vitellius – tracht de keizer Tito te verleiden, onder meer door zijn beste vriend Sesto tegen hem op te zetten. Er volgt een resem complotten en moord(poging)en. Waarna Tito iedereen vergeeft.

Wie naar de opera gaat om dit verhaal van naaldje tot draadje verteld te krijgen, blijft beter weg. Wie naar La Clemenza di Tito trekt om te achterhalen waarom deze opera vandaag een relevant verhaal vertelt, rept zich naar Opera Gent. In 2021 ging Rau al in première met zijn versie van La Clemenza di Tito in Grand Théâtre de Génève. Voor Opera Ballet Vlaanderen maakt hij een remake.

Milo Rau zet Mozarts opera over machtspelletjes in om degenen die vandaag lijden onder alle machtspelletjes het woord te geven

Rau splijt het podium middels een draaitoneel in twee delen: een chique galerie en een grauwe stadswijk, inclusief ontploft standbeeld van Mozart. Openen doet de opera in de chique galerie. Daar is een vernissage aan de gang met foto’s, sculpturen en schilderijen die refereren aan gruwelscènes uit het verhaal van La Clemenza di Tito. De vernissage wordt bezocht door een opvallend bont en divers publiek. Dat is een eerste statement: Rau waakt erover dat de opera niet gespeeld wordt door een overheersend witte cast.

Hij doet nog meer. Hij doorkruist het verhaal met de persoonlijke verhalen van figuranten, koorleden en performers, zoals de Russische mezzosopraan Anna Goryachova. Rau zet Mozarts opera over machtspelletjes in om degenen die vandaag lijden onder alle machtspelletjes het woord te geven.

Hij gebruikt de schoonheid van de muziek, het acteertalent van zijn performers – onder wie tenor Jeremy Oveden als een ijzersterke Tito en Anna Goryachova als Sesto –  en de innemende scènebeelden om de schrijnende gevolgen van machtshonger te tonen. Van de moord op een man wiens hart uit zijn lijf wordt gesneden tot een ophanging van protestanten.

En hij geeft het woord aan mensen die zelden het woord krijgen. ‘Opera vertelt het verhaal van Europa: hoe de elite zich voelt, wie welke rol speelt’, zegt een van de figuranten – een man die naar Europa vluchtte – in een van de videoportretten.

Deze rusteloze opera vol muzikale schoonheid en politieke statements is ook een zelfportret van een rusteloos, gedreven man die houdt van schoonheid en van zijn werk een politiek statement maakt.

Deze rusteloos geregisseerde opera vol muzikale schoonheid en politieke statements is ook een zelfportret van een rusteloos, gedreven man die houdt van schoonheid én die van zijn werk een politiek statement maakt. Milo Rau gebruikt het podium om te strijden voor een rechtvaardiger wereld. Daarom doorspekt hij Mozarts verhaal en libretto voortdurend met getuigenissen en statements. Daarom is dit een rusteloze opera in en over een rusteloze wereld.

Het maakt van La Clemenza di Tito geen relaxte zit maar wél een intrigerende, spannende en ongewone zit die je verwent met machtige muziek – schitterend uitgevoerd door het orkest en koor van Opera Ballet Vlaanderen – en je door een stortvloed aan innemende scènebeelden een geweten schopt.