Radouan Mriziga’s danssolo ‘Tafukt’ op Kunstenfestivaldesarts: een ticket naar de zon

Radouan Mriziga maakt een trilogie over de Imazighen, de oorspronkelijke bevolking van Noord-Afrika. Tafukt – een krachtige solo voor Maïte Jeannolin – is het eerste luik.

‘We are not all headed to the same address but we believe we can walk together for a very long time.’ Met die zin – uit Epistemology of the South van Boaventura De Sousa Santos, zo verklapte choreograaf Radouan Mriziga me achteraf – opent Maïté Jeannolin Tafukt. Mriziga maakte de solo voor haar.

Tafukt zou in een tijd zonder pandemie het tweede deel vormen van een trilogie over de Imazighen, de oorspronkelijke bevolking van Noord-Afrika. Hun taal heet Tamazight. Hun mythologie en betekenisleer ligt mee aan de basis van de Griekse mythologie. Voor veel Europeanen is dat verrassend nieuws. Dat is een van de redenen waarom Mriziga zijn trilogie over de zon, de aarde en de maan koppelt aan het verhaal van dit volk. Een deel zou Tanit / The Moon / Ayyur heten en werd in 2019 kort opgevoerd. Het laatste deel zou op de aarde, ‘Akal’, focussen. Maar in een pandemie is Mriziga al blij dat hij één deel kan tonen. Dat werd, tijdens Kunstenfestivaldesarts, Tafukt / The Sun / Athena.

In Tafukt (‘zon’ in het Tamazight) verenigt Mriziga alle bouwstenen die hij sinds 2014 in voorstellingen gebruikte. Er is zijn liefde voor architectuur die onder meer leidde tot 7 (2017), een stuk over de zeven oudste wereldwonderen. Er is zijn liefde voor hiphop waarvan 8.2 (2019) het magnifieke bewijs is. En er is zijn fascinatie voor hoe in de negentiende eeuw onder meer het kolonialisme en nationalisme voor een erg beperkte en gekleurde geschiedschrijving zorgden. Sommige volken en hun aandeel in de ontwikkeling van de mensheid werden hierdoor ‘vergeten’. Zoals de Imazighen en hun aandeel in de ontwikkeling van de Westerse beschaving.

Dat westerlingen amper wat weten over dit volk, blijkt uit de moeite die het kost om de nochtans sobere scènebeelden te ontrafelen. Mriziga puurt alle informatie die hij over dit volk, haar goden en haar rituelen verzamelde uit tot essentiële, ranke bewegingen waarin vooral de hoekige armgesticulaties en het naar de hemel gerichte hoofd opvallen. Het beleven van Tafukt is als tasten naar betekenis in een zee van elegantie. Mriziga confronteert ons zo met onze onwetendheid over dit Noord-Afrikaanse volk én met ons eurocentrisch wereldbeeld.

Het ronde podium oogt dankzij de gepimpte randen – schuine stroken blauwe tape plus gouden, groene en blauwe kleurvlakken – als het kruispunt van veel culturen. Wanneer Jeannolin op dat podium stapt – gekleed in een los zilveren glittershirt en met een sierlijk, transparant gezichtsmasker dat verwijst naar de symbolische tattoos van dit volk – start ze een subtiele dans. Ze wandelt langs de rand van het podium terwijl ze zachtjes schudt met de schouders. Ze draagt belletjes rond een pols, een enkel en aan de schouders. Gaandeweg worden de bewegingen groter. Haar armen maken geometrische figuren – een verwijzing naar de betekenisleer van de Imazighen waarin, bijvoorbeeld, de maan een driehoek is – , ze stampvoet en wervelt met ruime draaibewegingen over de scène.

Mriziga recupereert typische bewegingen uit de volksdansen van de Imazighen en combineert ze met hiphop. Jeannolin danst onder meer op het pittige Pain van de Marokkaanse rapartieste Krtas Nssa en tot slot op de hypnotiserende, traditionele muziek van de Imazighen, uitgevoerd door de Marokkaanse groep Ahwach De Haha.

Met de ritmische muziek, de krachtige, hoekige bewegingen en de teksten (van onder meer de Rwandese zangeres en danseres Dorothée Munyaneza en de Tunsesische rapster Popytirz) die Jeannolin deels zingt / deels zegt – helaas niet altijd even goed gearticuleerd – , ontspint zich een portret van de godin Athena die waakt over de wijsheid, de vrede en de kunst. Maar bovenal is het een portret van een jonge, krachtige vrouw die de kennis uit het verleden gebruikt om aan een ‘zonniger’ toekomst te bouwen. Die toekomst wordt verbeeld door een letterlijk gloedvol einde. Meer verklappen is zonde.

‘We zijn hier om alles met elkaar te delen’, schreef Mriziga toen ik hem vroeg uit welke tekst het citaat aan het begin van de voorstelling komt. Dat is exact wat hij met Tafukt doet. Hij deelt een fascinerend schoon stukje uit de denk- en muziekwereld van de Imazighen en maakt je wereldbeeld weer wat wijdser. Een net iets minder uitgepuurde dans- en beeldtaal kan Tafukt wellicht tot een nog intensere belevenis maken.