Stripfestival Angoulême: wint de Belg Hermann straks tegen zijn zin de omstreden Grote Prijs?

Ondanks ophef over het vermeende seksisme van Angoulême, het belangrijkste stripfestival van Europa, is het zeer waarschijnlijk dat vanavond toch een oudere man met de Grand Prix aan de haal gaat. Hermann, de tekenaar van Jeremiah, heeft één kans op drie voor die oeuvreprijs.

Donderdag begint de 43ste editie van het belangrijkste stripfestival van Europa in de Zuid-Franse stad Angoulême. De geprogrammeerde grote overzichtstentoonstelling over Lucky Luke gaf er al een Belgisch tintje aan, maar woensdagavond, aan de vooravond van het festival, kan het feest nog Belgischer worden. Katsuhiro Otomo, de Japanse auteur van de trendsettende manga Akira en de vorige winnaar van de Grand Prix, maakt dan zijn opvolger of opvolgster bekend.

Meer dan 3000 stripmakers konden vorige week tijdens de tweede stemronde nog kiezen uit drie namen. De Brit Alan Moore (62) gaf de Amerikaanse strip een nieuw elan met de scenario’s voor onder andere Watchmen, V voor Vendetta enFrom Hell. Brusselaar Hermann Huppen (77), beter bekend als Hermann tout court, is een van de weinige nog actieve tekenaars die het weekblad Kuifje in de jaren zestig bevolkten. Zijn bekendste werk zijn de reeksen Comanche, Jeremiah enDe torens van Schemerwoude. Beide heren waren vorig jaar ook al bij de laatste drie, maar toen won Otomo.

Tegenover die twee monumenten steekt het cv van de 48-jarige Française Claire Wendling schril af. Ze publiceerde alleen vijf albums van De lichten van de Amalou, een fantasystrip uit de jaren negentig op scenario van Christophe Gibelin. Hoe invloedrijk haar tekenwerk ook was voor een hele generatie beginnende tekenaars in hetzelfde feeërieke genre, haar aanwezigheid bij de laatste drie is eigenlijk een reactie op een uit de hand gelopen discussie over seksisme.

Opschudding wegens geen vrouw bij de laatste dertig

De laatste jaren stelt het festival zelf in de eerste ronde een longlist van dertig namen voor aan het kiespubliek, dat bestaat uit in Frankrijk gepubliceerde professionele auteurs. In tegenstelling tot de vorige jaren zat er dit jaar geen enkele vrouw bij die dertig. Toen een groep vrouwelijke auteurs die totale afwezigheid aanklaagde, weigerde in enkele uren tijd een tiental auteurs zijn nominatie. Dat ging van de relatief jonge Franse stripauteurs-cineasten Riad Sattouf en Joann Sfar tot de Amerikanen Chris Ware en Daniel Clowes. Uiteindelijk liet zelfs de notoire tekenaar van vrouwelijk bloot Milo Manara ­– toch niet de bekendste voorstander van vrouwenemancipatie — weten dat zijn naam van de lijst moest.

De timing van de uitsluitend mannelijke lijst was des te pijnlijker omdat het stripverhaal al jaren intensief aan het vervrouwelijken is. Twintig jaar geleden waren er nauwelijks vrouwelijke auteurs, maar sindsdien komen er in de meeste striplanden meer vrouwelijke dan mannelijke auteurs bij. Alleen al in Vlaanderen debuteerden het laatste decennium Judith Vanistendael, Ephameron, Eva Mouton, Shamisa Debroey, Delphine Frantzen, Charlotte Dumortier, Inne Haine en vele anderen. Het festival van Angoulême kende trouwens in het verleden wel al een (al dan niet speciale) Grote Prijs toe aan de vrouwelijke auteurs Florence Cestac en Claire Bretécher.

‘Logisch gevolg van mannelijke getinte stripgeschiedenis’

In plaats van deemoedig de fout toe te geven, verdedigde de festivaldirecteur Franck Bondoux op de Franse televisie echter de keuze voor de dertig mannen. Volgens hem was dat een logisch gevolg van de mannelijk getinte geschiedenis van het stripverhaal. Terloops beledigde hij de vrouwelijke auteurs Marjane Satrapi (Persepolis) en Posy Simmonds(Tamara Drewe) die vorig jaar wél in de lijst stonden.

Toen de situatie uiteindelijk onhoudbaar bleek, gooide het festival in extremis de stemming helemaal open, zodat iedereen kon stemmen voor de auteur die hij of zij wilde. Jean-David Morvan, ex-scenarist van Robbedoes en Kwabbernoot, begon daarop met een campagne voor Claire Wendling, die blijkbaar resultaat had.

Wendling: ‘Alsof ik een afgedragen trui cadeau krijg’

Door de voorgeschiedenis is Wendling natuurlijk niet echt blij met de nominatie. ‘Het is net alsof je een afgedragen trui cadeau krijgt met Kerstmis’, liet ze weten. Ze raadde bovendien iedereen af op haar te stemmen. De andere twee genomineerden hadden de vorige jaren om andere redenen –eigenzinnigheid of ruzie — al laten weten dat ze de Grote Prijs niet zouden accepteren.

Kortom, geen van de drie genomineerden zou blij zijn met de belangrijkste oeuvreprijs van het Europese stripverhaal. Het valt dus af te wachten of er woensdagavond wel een feestje gevierd kán worden. De imagoschade voor het festival doet de professionalisering en internationalisering van de laatste twintig jaar grotendeels teniet. Maar terwijl het festival openingen naar andere grote striplanden zoals de VS en Japan creëerde, vergat het dit jaar de vrouwelijke helft van de wereldbevolking.

In een interview dat deze week in Knack Focus staat, vertelt Daniel Clowes — toch een outsider voor de Grote Prijs — dat hij niet kon begrijpen hoe zoiets in deze eeuw nog kon gebeuren. ‘Ik weet niet of ik ooit nog naar Angoulême ga’, aldus Clowes.

Gert Meesters