Bijna vakantie, eindelijk genieten van die welverdiende rust. En eindelijk tijd voor boeken. Maar welk leesvoer moet je meenemen op reis? Knack Focus vroeg een reeks culturele helden naar hun favoriete zomerboek, en polste meteen ook naar hun vakantieplannen.
Schrijver Safae el Khannoussi
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Safae El Khannoussi: Eind juni verschijnt De erfenis, een boekje met twee verhalen – De erfenis en De dobbelaar van Caïro – die ik een aantal jaar geleden schreef voor het literaire tijdschrift De Gids. Door die verhalen leerde ik mijn redacteur Evi Hoste kennen. In beide verhalen zit het hoofdthema van mijn debuutroman Oroppa verwerkt: de verborgen en de potentiële versies van de geschiedenis.
Wat zijn je vakantieplannen?
El Khannoussi: Mijn partner, Thomas, en ik trekken tijdens de vakantie meestal rond. Vorig jaar maakten we een reis door de Balkan. Een keer hebben we geprobeerd om op één plek te blijven, aan de kust, maar strandvakanties halen de misantroop in mij naar boven. Over een paar weken rijden we met de auto van Amsterdam naar Tanger. Als kind deden mijn ouders en ik zo eens 48 uur over de reis – we stopten alleen als het nodig was. Thomas wil de tent meenemen. Ons kennende gaan we er weken over doen.
Wat is jouw ultieme zomerboek?
El Khannoussi: Zonder twijfel Kassa 19 van Claire-Louise Bennett. Ik zat op het terras van Café Tingis in de Petit Socco in Tanger Kassa 19 te lezen. Het was middag en ik las haast gedachteloos regel na regel. In de roman presenteert Bennett haar bibliotheek aan de lezer: Anne Sexton en Anaïs Nin en Elias Canetti en Sylvia Plath en nog vele, vele anderen. Ook gaat het over vrouwelijke auteurs uit de middenklasse die ondanks en dankzij de materiële condities waarin ze hun werk scheppen geheel eigen vormexperimenten creëren. Zo leerde ik bijvoorbeeld het werk van Ann Quin kennen. Ik zat dus nogal moe en afwezig van de middaghitte op het terras te lezen. Wacht eens even, ik ben hier, dacht ik, ik ben híér. Ik realiseerde me dat het café dat Bennett in Kassa 19 beschreef de plek was waar ik me op dat moment bevond.
Welk boek mag mee naar een onbewoond eiland?
El Khannoussi: Ik weet het antwoord op deze vraag niet, maar de vraag doet me aan iets anders denken. Een tijd geleden sprak ik een vriend die niet wist hoe hij moest praten over de vrouw op wie hij verliefd was. Hij zei: ‘Ik heb lang nagedacht over hoe ik jou over haar kan vertellen, want ik ben lang omringd geweest door mensen met wie ik het niet over haar kon hebben. Het is alsof je een gevangene jarenlang in een isoleercel opsluit waar niets anders te vinden is dan één boek. Na jaren laat je de gevangene vrij en vraag je: wat vond je van het boek? En de gevangene zal niet in staat zijn te antwoorden. Hij zal je overweldigen met alle details, want alles waar hij aan gedacht heeft, is dat boek. Maar hij zal iets onbegrijpelijks produceren.’
Nou ja, toch misschien een boek voor op het onbewoonde eiland: Miguel de Cervantes’ De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha.
Schrijver Toni Coppers
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Toni Coppers: Een dodelijke biecht ligt sinds april in de boekhandel en staat sindsdien onafgebroken op de eerste plaats in Vlaanderen, iets wat me uiteraard heel blij maakt. Maar het is een zwaar jaar geweest en het vaatje is leeg. Ik doe dezer dagen dus hoofdzakelijk aan zelfzorg: weinig prikkels, veel slapen, veel stilte.
Heb je vakantieplannen?
Coppers: Een weekje Oxford samen met Pat Donnez, om veertig jaar vriendschap te vieren, en daarna lange tijd naar mijn geliefde Zweden.
Wat is jouw ultieme strandboek?
Coppers: Vorige zomer waren dat De droom van Kyoto van Muriel Barbery en Lessen van Ian McEwan. Dit jaar verheug ik me op Zwarte september, de nieuwe van Sandro Veronesi, Oroppa van Safae el Khannoussi en de zoveelste herlezing van mijn held John le Carré.
Als je maar één boek mag kiezen, welk boek zou je meenemen naar een onbewoond eiland?
Coppers: De essays van Montaigne.
Acteur Tijmen Govaerts
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Tijmen Govaerts: Met opnames voor het derde seizoen van de VRT-reeks De twaalf. Geen idee wanneer het verschijnt, maar ik amuseer me te pletter. Ik sta op de set met veel leuke mensen, die ondertussen vrienden zijn geworden. Daarnaast probeer ik een eerste langspeelfilm te schrijven met Jaan Stevens. En samen met Hans Depelchin presenteer ik weer Apéro Poëzie tijdens Theater Aan Zee, altijd een hoogtepunt.
Heb je vakantieplannen?
Govaerts: Ik heb weinig vakantieplannen. Zoals altijd ben ik heel slecht in plannen. Ik zal me dus laten meeslepen door andere mensen. In juli heb ik nog wat tijd, voorstellen zijn welkom.
Wat is jouw ideale zomerboek?
Govaerts: Vorig jaar las ik Max, Mischa & het Tet-offensief aan een zwembad in Italïe. Het is echt een boek waarvan mensen zeggen dat je het op vakantie moet lezen, vooral omdat het nogal dik is en je dan tijd hebt om je helemaal over te geven. Ze hebben gelijk. Ik werd meegesleurd in de levens van Max en Mischa, begon ze te zien als mijn vrienden. Het is de vele pagina’s zeker waard en zo ongelooflijk goed geschreven. Een goede vriendin was op hetzelfde moment het boek aan het lezen. Ik zat een klein beetje voor, dus ik kon altijd inchecken bij haar. Het was heel spannend om te horen waar zij in hun leven zat, terwijl we aan het zoeken waren waar we in elkaars leven zaten. De dag nadat ik het boek uit had, stierf actrice Shelley Duvall, de vrouw op de cover van het boek (vooral bekend van The Shining, nvdr.). Dat raakte me echt. Ik heb weinig films gezien met haar, maar dankzij het boek zal ze altijd voortleven. Het personage van Mischa zou op haar lijken. Het is niet moeilijk om verliefd te worden op Mischa, en dus ook op Shelley. Een absolute aanrader.
Je mag één boek meenemen naar een onbewoond eiland. Kies maar.
Govaerts: Dat zal waarschijnlijk De ondraaglijke lichtheid van het bestaan zijn, een boek dat aan me blijft kleven. Al is dat boek misschien te existentieel als ik daar alleen zit. Een heel erg dik boek zou me waarschijnlijk meer soelaas bieden, ik ben bang dat ik me anders ga vervelen. Dus nog een keer Max, Mischa & het Tet-offensief? Of misschien de poëzie van Peter Verhelst, waarin ik kan blijven wroeten? Vroeger had ik ook het SAS Survival-handboek, dat zou misschien handig zijn op een onbewoond eiland. Wat een onmogelijke vraag!
Schrijver Dalilla Hermans
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Dalilla Hermans: Samen met mijn man maakte ik de theatervoorstelling Wij/Zij, die eind februari in première ging, over ons tienjarige huwelijk en tien jaar activisme. In oktober spelen we nog twee keer in de Arenbergschouwburg in Antwerpen, en er komen nieuwe data en locaties aan. Daarnaast werk ik aan een bijzonder nieuw boek: een Engelstalige bundel die een verzameling van mijn schilderijen, gedichten en theaterteksten zal bevatten. Het boek komt dit najaar uit bij Epo.
Heb je vakantieplannen?
Hermans: Ik ga net zoals vorig jaar tien dagen naar Italië, een bergflank naast het Como-meer om precies te zijn, met man, kinderen en hond. De ideale plaats om zowel te niksen als te verkennen, te sporten en te slenteren. Hier en daar een korte citytrip met mijn beste vriendin zal ook niet ontbreken, maar verder zal ik deze zomer toch vooral in deadlinemodus zitten.
Welk strandboek mag mee in de koffer?
Hermans: De zomer is voor mij het moment om fictie te lezen. Even niets bijleren, maar lekker verdwijnen in andere werelden. Ik vind het onmogelijk om één boek te kiezen, want iedere zomer steekt er een ander boek bovenuit. Ik kan wel zeggen dat de afgelopen zomers het werk van Octavia Butler mijn honger naar escapisme heeft gevoed. Ik heb intussen haar hele oeuvre gelezen en vond sommige boeken uiteraard beter dan andere, maar ik ben een grote fan.
Wat is jouw onbewoond-eilandboek?
Hermans: Dit gaat bijzonder pretentieus klinken, en het boek bestaat ook niet, maar ik denk dat ik een bundeling van mijn eigen cursiefjes in De Standaard mee zou nemen. Enkel en alleen omdat het een dagboek is van mijn leven de afgelopen jaren, met oneindig veel anekdotes over de mensen van wie ik het meest hou, en ik vermoed dat ik op een onbewoond eiland vooral aan hen zal willen denken. Als het een bestaand boek moet zijn, is Misschien wisten zij alles van Toon Tellegen de grootste kanshebber. Iedere dag een absurdistisch sprookje over dieren waarin een levensles zit verscholen, dat lijkt me ook wel wat.
Componist Nicholas Lens
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Nicholas Lens: Na mijn romandebuut vorig jaar, ben ik nu de laatste hand aan het leggen aan de opvolger die De kopermaan van Kamakura zal heten. Daarnaast ben ik de opera Costello in Limbo aan het afwerken, waarvoor J.M. Coetzee het libretto schreef.
Wat zijn jouw vakantieplannen?
Lens: Deze zomer verblijf ik opnieuw in Zwitserland in een artistieke residentie, voor de zesde keer in twee jaar tijd. Schrijven in een villa bij het meer van Genève, daar zeg ik geen nee tegen. Ik werk er met een Franse librettiste aan een opera over een nogal bekende Franse schrijver. Ik denk dat ik langzamerhand oud word, want ik begin Zwitserland tof te vinden. Jeezes.
Wat is jouw strandboek?
Lens: Ik herinner me dat ik tijdens de zomer eens De Oostakkerse gedichten van Hugo Claus opnieuw las. Tijdens een fikse strandwandeling van Oostende naar De Haan belandde ik op het naaktstrand van Bredene. Aan een kant zaten naakte mensen met eerder brave, heteroseksuele neigingen, zo leek. Aan de andere kant zat een verzameling druk opgewonden mannen die eerder de Griekse beginselen een warm hart toedroegen. Wel, dat leek me de ideale plek om een meesterwerk van Hugo Claus te lezen. Dat voelde goed aan in mijn herinnering.
Welk boek mag mee naar een onbewoond eiland?
Lens: Misschien toch een klassieker zoals De toverberg van Thomas Mann. Dat boek is prettig om vaak opnieuw te lezen en verwondert me telkens weer. Het is ook een serieuze dikkerd. Mocht ik in hoge nood iets brandbaars nodig hebben…
Schrijver Fleur van Groningen
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Fleur van Groningen: Veilig bij jezelf, mijn nieuwste boek, ligt net in de winkel. De eerste reacties zijn lovend, wat na al dat schrijvend kluizenaren extra zoet smaakt. Daarnaast werk ik samen met mijn man Seppe van Groeningen aan een zesdelige fictiereeks waarover ik verder nog niet veel kan vertellen.
Wat zijn jouw vakantieplannen?
Van Groningen: Deze zomer hopen we van onze tuin te kunnen genieten en niet weer keihard te moeten werken zoals vorig jaar, toen we ons dossier voor het VAF tijdig klaar moesten hebben. Zeker in de zomermaanden is ons huisje aan de Oude Schelde een idyllisch oord. Reizen doen wij daarom eerder in de winter, om het donker te doorbreken.
Wat is jouw ultieme strandboek?
Van Groningen: Momenteel lees ik In orbit van Samantha Harvey, en dat doe ik opzettelijk traag omdat het erom smeekt gedegusteerd te worden. In dat tempo ben ik er deze zomer wellicht nog in bezig. Het tilt je naar een ander perspectief, je kijkt via de astronauten naar de aarde, naar het aardse leven, de schoonheid én het gedoe. Dat ontroert en raakt aan mijn behoefte om regelmatig uit te zoomen, om niet opgeslokt te worden door emoties en driften. Tijdens eerdere zomers werd ik geabsorbeerd door Zwarte schuur van Oek de Jong – over de impact van trauma, en fantastisch geschreven – en Schemerleven van Jaap Robben – waarin een winterse scène op een bevroren rivier voorkomt die ik me zo levendig heb voorgesteld dat ik er soms nog aan terugdenk, alsof ik het die zomer zelf heb beleefd.
Welk boek zou je meenemen naar een onbewoond eiland?
Van Groningen: Lach me niet uit, maar ik zou graag eens de Ilias en de Odyssee van Homeros lezen. Die staan al jaren in mijn kast, ik kreeg ze ooit cadeau van mijn vader. Als kind las ik heel graag over de Griekse mythologie. Een paar jaar geleden besloot ik om Seppe ’s avonds in bed voor te lezen uit Mythos, van Stephen Fry. Helaas sprak dat boek ons niet aan. Ik vond het langdradig en hij viel telkens in slaap, waardoor ik de avond daarop weer opnieuw moest beginnen. Dat eerste hoofdstuk heb ik een zestal keer voorgelezen, toen gaven we het op. Nu kijken we weer veel films en series, maar op een eiland zou ik misschien alsnog onopgemerkt de intellectueel kunnen uithangen.
Schrijver Nadia de Vries
Waarmee mag de zomer jou verblijden?
Nadia de Vries: Dit jaar is het 25 jaar geleden dat 4.48 Psychosis, het laatste toneelstuk van de Britse auteur Sarah Kane, in première ging. Kane stapte kort na het schrijven van het stuk uit het leven en daarom wordt 4.48 Psychosis beschouwd als haar zwanenzang. Sinds 2000 is het stuk tientallen keren opgevoerd door toneelgezelschappen over de hele wereld, maar deze zomer wordt de oorspronkelijke uitvoering van James Macdonald eenmalig hervat, met de oorspronkelijke acteurs. De kaarten voor de data in Londen waren binnen een paar minuten uitverkocht, maar ik heb gelukkig nog een ticket voor de uitvoering in Stratford kunnen krijgen. Zeer benieuwd!
Heb je nog werk op de plank?
De Vries: Ik zal deze zomer de laatste hand leggen aan mijn novelle Magenta, die in september bij Uitgeverij Oevers verschijnt. Aan vakantie doe ik niet, die rol vervult het schrijverschap al voor mij.
Wat is jouw ultieme zomerboek?
De Vries: Voor mij is de zomer de perfecte tijd om een dik boek te lezen. Zodra mijn luidste buren naar Spanje zijn vertrokken nestel ik me op mijn balkon, waar ik me enkele uren per dag aan – bij voorkeur – een klassieker overgeef. In het verleden las ik zo onder andere Schuld en boete van Fjodor Dostojevski, Trieste van Daša Drndić, Infinite Jest van David Foster Wallace en The Sound and the Fury van William Faulkner. Deze zomer lees ik House of Leaves van Mark Z. Danielewski.
Welk boek mag mee naar een onbewoond eiland?
De Vries: Het verzamelde werk van William Shakespeare. Met dat oeuvre kan ik me de rest van mijn leven vermaken, en als ik de eenzaamheid niet meer aankan, kan ik mezelf er altijd nog de hersens mee inslaan.
Zangeres Helena Casella
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Helena Casella: Op dit moment ben ik aan het schrijven aan mijn tweede album, dat volgend jaar in de lente zou verschijnen. Ik ben ook aan het touren met mijn band om mijn debuutplaat Pit of Impressions voor te stellen. We doorkruisen de hele festivalzomer, van Jazz Middelheim tot de Gentse Feesten.
Wat zijn jouw vakantieplannen?
Casella: Ik ga tijdens het touren vooral aan mijn volgende plaat werken. Er zijn niet zo veel dagen tussen de optredens voor een verre vakantie. Ik zal vooral in Gent blijven, op mijn terrasje. Ik ga wel een weekje weg naar Marseille met mijn vriendinnetjes, veel zonnen en de zee induiken.
Wat is jouw ultieme zomerboek?
Casella: Immortality van Milan Kundera – ik lees meestal in het Engels. Het is een roman waarin fictie met filosofie verweven wordt. Het is een boek waar ik mijn tijd voor genomen heb en het heeft me veel inspiratie opgeleverd voor nieuwe nummers. Sommige passages uit het boek zijn me bijgebleven en vormen vaak het begin van een filosofisch gesprek met vrienden. Denk maar eens na over deze zin: ‘How do you explain why a flower unfolds on one particular day and not on another?’
Welk boek mag mee naar een onbewoond eiland?
Casella: The Elephant Vanishes van Haruki Murakami, een collectie van surrealistische of magisch-realistische kortverhalen. Ik krijg er nooit genoeg van. De verhalen kunnen soms pijnlijk, verwarrend en ongemakkelijk zijn, maar ze hebben zo veel onverwachte wendingen dat het steeds spannend blijft. Er zijn ook veel open eindes waardoor de verhalen in je verbeelding kunnen verderleven.
Televisiemaker Karl Meesters
Waar ben je op dit moment mee bezig?
Karl Meesters: Op dit moment ben ik aan het nagenieten van al het dansgeweld na mijn deelname aan Dancing with the Stars. Eerst neem ik twee weken rust, maar daarna ga ik weer op lezingentournee langs bedrijven. In het najaar verschijnt het tweede seizoen van Niks te zien op VRT 1.
Wat zijn jouw vakantieplannen?
Meesters: Het wordt een staycation. Misschien een weekendje naar zee, maar als blinde is reizen geen pretje. Een onbekende omgeving levert me meer stress op dan ontspanning dus is het beter om gewoon thuis te blijven.
Wat is jouw ultieme zomerboek?
Meesters: Een absolute aanrader is Verschuivingen in de wereldorde van investeerder Ray Dalio. Daarin analyseert hij de geopolitieke situatie en hoewel hij een beetje pedant kan overkomen, serveert hij boeiende inzichten. Maar deze zomer wil ik eindelijk De gebroeders Karamazov van Fjodor Dostojevski uitlezen. Geen simpele kost, en een eerdere poging is grandioos mislukt, maar het audioboek is al besteld bij Amazon, dus nu moet het lukken.
Welk boek mag mee naar een onbewoond eiland?
Meesters: Argh, dat is een hatelijke vraag. Ik heb een zwak voor non-fictie dus Rubicon van Tom Holland zou zeker mee moeten, dat wil ik herlezen. En dan smokkel ik De welwillenden van Jonathan Littell ook mee in de koffer.
