Nu zijn twee sterkhouders op pensioen zijn, gaat de legendarische Japanse animatiestudio Ghibli het wel in heel exotische oorden zoeken: in Nederland! Onze noorderbuur Michael Dudok de Wit tekende voor Ghibli The Red Turtle, een avontuur zonder woorden maar vol passie en poëzie. En de eerste Neder-Ghibli is geen kopie van wat u van het roemruchte huis gewoon bent. ‘Ik mócht hun stijl zelfs niet kopiëren.’
Oké, Utrechtenaar Michael Dudok de Wit (°1953) is bepaald geen groentje. Hij won in 2001 met Vader en dochter zelfs de Oscar voor beste korte animatiefilm. Maar dat Studio Ghibli je vraagt om een lange animatiefilm te maken, meteen ook je eerste? Dat is alsof Bob Dylan plots voor je deur staat met de vraag om songs voor hem te schrijven nadat je een bescheiden hitje voor Natalia hebt gescoord. Ghibli is het bedrijf van de inmiddels gepensioneerde Japanse animatiereuzen Isao Takahata (regisseur van onder meer Grave of the Fireflies en The Tale of the Princess Kaguya) en Hayao Miyazaki (die met Spirited Away zelfs de Gouden Beer en een Oscar won). Op Disney en Pixar na geniet geen enkele animatiestudio meer renommee.
Onder de auspiciën van Ghibli animeerde Dudok de Wit dus het verhaal van een drenkeling die niet wegraakt van een onbewoond eiland omdat een mysterieus zeewezen zijn vlot keer op keer vernietigt. En de uitgepuurde stijl, de verstilde emoties en de afwezigheid van dialoog maken indruk. In Cannes werd The Red Turtle alvast bekroond met de Prix Spécial in de sectie Un Certain Regard.
De vraag van één miljoen: hoe kwam Studio Ghibli bij jou terecht?
MICHAEL DUDOK DE WIT: Bij Ghibli houden ze wel van een avontuurtje. Zo hebben ze een museum en een animatieschool opgericht en werken ze aan een kortfilm in 3D. Ik ben dus niet hun enige folie.
Op een zeer, zeer mooie dag in 2006 kreeg ik een brief van hen, met twee vragen: of ze mijn kortfilm Vader en dochter mochten distribueren en of ik geen film met hen wilde maken. Dat was surrealistisch. Ik schreef terug dat ik uiteráárd wilde samenwerken, maar dat ik met heel veel vragen zat. Ik wilde er zeker van zijn dat er geen misverstand in het spel was. Ik hou verschrikkelijk veel van Studio Ghibli. Vooral voor de films van Takahata en Miyazaki heb ik enorm veel ontzag.
Het tegendeel zou verbazen, maar dat ontzag vertaalt zich niet in een hommage. The Red Turtle lijkt níét op een typische Ghibli-productie.
DUDOK DE WIT: Er heeft niet één Japanse artiest aan meegewerkt. Het was van in het begin duidelijk dat het geen Japanse maar een Europese film zou worden. De expressieve ogen, de grote mond, de kleurschema’s, de bewegingen: ik wilde en mocht de Ghibli-stijl niet imiteren. Daar zouden ze van gegruwd hebben. Ze hielden erg veel van Vader en dochter en wilden dat ik op dát elan verderging.
Mijn vraag om hulp verraste hen. Daar moesten ze even over nadenken. Ze gingen ervan uit dat ik mijn eigen boontjes wel zou doppen. Maar ik had geen ervaring met een langspeelfilm – en animatie is en blijft een complex medium. Dus ik wilde input.
Jouw sobere stijl is niet te vergelijken met bijvoorbeeld die van Miyazaki, die het veel kleurrijker en gedetailleerder aanpakt.
DUDOK DE WIT: Ik heb iets met eenvoud. Ik vind het een zeer groot compliment wanneer men mijn werk eenvoudig noemt. Het grote gevaar is natuurlijk dat het té eenvoudig wordt. Eenvoudig is niet hetzelfde als plat en oppervlakkig. Oppervlakkig is saai. Ik streef een eenvoud na waar de mensen van kunnen genieten. In de kunsten is eenvoud wel vaker fantastisch. Enkele van de mooiste muziekstukken zijn belachelijk simpel.
Dialogen weglaten is commercieel haast zelfmoord. Heb je daarvoor moeten vechten?
DUDOK DE WIT: Een film zonder dialoog is inderdaad een risico: niet iedereen houdt daarvan. Het is ook niet gemakkelijk om zonder dialogen je verhaal te vertellen. Maar ik hou daarvan. Ik ben zelf geen prater. Ik hou van lichaamstaal en andere vormen van woordeloze communicatie. Alleen dacht ik dat er hier en daar dialoog nodig was om The Red Turtle te kunnen volgen. Met mijn coscenarist, de Franse regisseuse Pascale Ferran, heb ik lang en hard aan sterke dialogen gewerkt. Maar nadat ze de animatic (een uitgewerkte maar niet-geanimeerde versie van de film, nvdr.) hadden gezien, drong Ghibli erop aan om de dialogen te schrappen. Dat was alsof er een zware last van mijn schouders viel. Ik ben zeer blij dat we dat ook gedaan hebben. Het wérkt zonder dialogen en dat is zalig. De Franse producent pruttelde ook niet tegen. The Red Turtle is geen Asterix-film die moet renderen.
Je film is net als Robinson Crusoe het verhaal van een drenkeling op een onbewoond eiland. Alleen schenk jij zo goed als geen aandacht aan zijn overlevingsperikelen.
DUDOK DE WIT: Ik hou niet van de politiek van het oorspronkelijke Robinson Crusoe-verhaal maar het gedeelte over overleven vind ik geweldig. Ook het survivalelement van de eightiesfilm The Blue Lagoon maakte destijds indruk op mij. Zelfs Cast Away (2000), met Tom Hanks en die basketbal. Maar The Red Turtle mocht géén Robinson Crusoe worden. Ten eerste ga ik met een verhaal graag verder dan je gewoon bent. Ten tweede zijn we de voorbije tien jaar overspoeld met survivalfilms. Nog altijd zie je op televisie het ene realityprogramma na het andere waarin mensen op de proef gesteld worden. Ik wilde daar ver van blijven. Ik wilde iets anders. Wat als de drenkeling een vrouw ontmoet? Hoe ontwikkelt een romance zich?
Op een bepaald moment verschijnt er inderdaad een vrouw in het leven van de drenkeling. Het eerste waar ze om vraagt, is kledij. Ben jij die ene preutse Hollander?
DUDOK DE WIT: (lacht) Tja, daar is met Japan lang over gediscussieerd. Eerlijk gezegd, zelf zou ik op een onbewoond eiland in mijn blootje rondlopen of toch minstens naakt zwemmen. De personages kleren geven vond ik een moeilijke beslissing. Maar het was de juiste. Ik hou van naakt in films, maar het zou te veel veranderd hebben. Je let te fel op het naakt als de personages geen kleren aanhebben. Bovendien is het erg moeilijk om menselijk naakt mooi en smaakvol te tekenen. Het wordt snel vulgair, grappig of sexy. The Red Turtle is geen sexy film, maar af en toe hopelijk wel een sensuele. Sensualiteit is vaak krachtiger als je suggereert en niet alles toont.
THE RED TURTLE
Vanaf 29/6 in de bioscoop.
DOOR NIELS RUËLL
‘Op een zeer, zeer mooie dag in 2006 kreeg ik een brief van Studio Ghibli: of ik geen film met hen wilde maken. Uiteráárd wilde ik dat.’ Michael Dudok de Wit
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
