Beyoncé interviewt Solange: ‘Wanneer je als vrouw je eigen werk in de verf zet, wordt het al meteen heikel’
Solange trad de afgelopen jaren definitief uit de schaduw van grote zus Beyoncé. Die buigt nederig het hoofd en interviewt de jongste Knowles. ‘Ik wil geen schaamte voelen omdat ik als zwarte vrouw iets heb gepresteerd.’
Op A Seat at the Table, haar derde langspeler, verweeft Solange Knowles het persoonlijke en politieke tot een bedachtzaam, traag maar zeker overrompelend tijdsdocument over wat het betekent om anno 2016 een zwarte vrouw te zijn. Het is een werk dat schippert tussen pijn en waardigheid, onzekerheid en bravoure. Minstens zo indrukwekkend als de songs zijn de interludes: spokenwordgetuigenissen van haar vader (Mathew Knowles), moeder (Tina Beyincé-Lawson) en rapper en platenbaas Master P, waarin zij black pride niet als een radicale eis naar voren schuiven, niet als een nood aan overcompensatie voor de onderdrukking die nog steeds heerst, maar als een doodgewoon menselijk recht. Het maakt van A Seat at the Table een oase van sereniteit in een wereld van oprukkende polarisatie.
Solange Knowles (30) is geboren en getogen in Houston, Texas, waar ze onvermijdelijk deel uitmaakte van de familiebusiness. Haar vader was haar manager, en af en toe viel ze in bij Destiny’s Child, de groep van Beyoncé. Later is ze de wijdere wereld in getrokken. Ze leefde in Los Angeles en New York, acteerde voor film en tv. De jongste jaren woont Solange in New Orleans, samen met haar zoon Julez en haar man Alan Ferguson, een regisseur. Daar bestiert ze haar platenlabel Saint Records en culturele website Saint Heron. Vandaag praat ze met haar grote zus over de uitdagingen en verwezenlijkingen van haar leven.
BEYONCÉ: Vreemd om jou te interviewen, want als zussen horen we elkaar voortdurend. Het spreekt voor zich dat ik jouw grootste fan ben, en ik ben supertrots op je. Maar laten we bij het begin beginnen. Je voelde je als kind al enorm aangetrokken tot mode, muziek en kunst. Je was geobsedeerd door Alanis Morissette en Minnie Riperton. Je combineerde je kleren op een weloverwogen manier. Je sloot jezelf op in je kamer met je drumset en een platenspeler en je schreef songs. En toen was je nog maar tien. Wat boeide je nog meer?
‘Ik wist altijd precies wat ik wilde. Maar het is voor ons allebei wel verdomd duidelijk dat ik niet altijd juist zat. Maar ik bleef bij mijn standpunt.’
SOLANGE: Ik herinner me dat ik op die jonge leeftijd al besefte dat mijn stem heel wat perspectieven bood. Dat er verschillende manieren waren om mijn stem te gebruiken: in dans, in poëzie, door allerlei projecten te bedenken. Ik denk dat ik altijd al die drang tot communiceren heb gehad. Ik had altijd veel te zeggen. Ik apprecieer trouwens dat jullie thuis allemaal zo veel geduld met me hadden doorheen al die fases. Ik deed mijn ding niet altijd ingetogen en stilletjes.
BEYONCÉ: Ik weet nog goed dat ik dacht: ooit wordt mijn kleine zus een heel speciaal iemand. Het leek alsof je altijd al heel goed wist waar je naartoe wilde. Hoe kwam dat?
SOLANGE: Ik wist altijd precies wat ik wilde, maar het is voor ons allebei wel verdomd duidelijk dat ik niet altijd juist zat. (gelach) Maar ik bleef bij mijn standpunt, goed of fout. Misschien doordat ik de jongste van het gezin was: mijn stem moest en zou gehoord worden in dat huis van vijf. Verder hoorde ik al heel vroeg een stemmetje dat me de raad gaf op mijn intuïtie te vertrouwen. Heel onze familie is intuïtief ingesteld, vooral jij en ma. Onze moeder heeft altijd haar buikgevoel gevolgd en dat maakte al op jonge leeftijd een grote indruk op me.
BEYONCÉ: Je schrijft je eigen lyrics, je coproduceert je eigen tracks, je schrijft zelf de treatments voor je video’s, je zet zelf je performances op touw, alle choreografieën inbegrepen… Waar haal je de inspiratie vandaan?
SOLANGE: Opgroeien met jou in huis, als een wandelende masterclass, heeft er bepaald geen kwaad aan gedaan. Bovendien heeft onze moeder ons, zo lang als ik me kan herinneren, altijd geleerd om het laatste woord te hebben over onze stem, ons lichaam en ons werk. Elk idee dat ze had, zou ze ook zelf uitvoeren, zonder ook maar één stukje ervan aan iemand anders over te laten. Jij doet dat ook. Alleen brandmerkt de maatschappij je dan meteen als een controlefreak, iemand die haar team niet vertrouwt of anderen naar haar pijpen doet dansen. Wat allemaal compleet onjuist is. Je kunt onmogelijk succesvol zijn zonder een team dat dat succes tot leven wekt.
Maar het klopt dat ik een heel uitgesproken, heldere visie heb op hoe ik mezelf aan de buitenwereld wil tonen. De aanzet tot A Seat at the Table was dat ik de behoefte voelde om een hele hoop dingen die me al een tijd op de maag lagen, een hele rist waarheden en leugens te ontwarren. Om een betere ik te kunnen zijn, een betere moeder voor Julez, een betere echtgenote, een betere vriend en zus. Een belangrijke reden om jou voor dit interview te vragen was ook dat deze plaat het verhaal van ons allemaal vertelt, van onze familie en onze afkomst.
BEYONCÉ: Ik kreeg er tranen van in de ogen toen ik hoorde hoe openlijk onze ouders vertellen over wat zij hebben meegemaakt. Waarom heb je Master P (een van de rijkste rappers in de VS, die zich net als vader Knowles ontpopt heeft tot een ondernemer, nvdr.) om hetzelfde gevraagd?
SOLANGE: Omdat ik veel gelijkenissen zie tussen hem en pa.
BEYONCÉ: Ik ook. (lacht)
SOLANGE: In een van de diepste gesprekken die ik naar mijn gevoel ooit met pa heb gehad, vertelde hij over hoe hij door de lokale gemeenschap werd gekozen als een van de eerste zwarte leerlingen in een blanke lagere en middelbare school in het zuiden, in Alabama. Dat moet een onvoorstelbare druk op je schouders leggen, om voor zo’n zaak het gezicht te zijn. Om onder die omstandigheden je onverzettelijkheid en je kracht te behouden, en ook nog groot genoeg te durven dromen… Ik herinner me dat ik dingen las en hoorde over Master P die me zo hard deden denken aan hoe pa opgroeide. Ik wilde doorheen de plaat een stem van empowerment en onafhankelijkheid laten klinken. De stem van iemand die zich niet heeft laten kisten, ook al had hij makkelijk het overzicht kunnen verliezen over wat hij van de grond af aan het opbouwen was.
‘We hebben andermaal geen oog voor wat er echt in ons land gebeurt. We weigeren alle lelijke dingen te zien die ons recht in het gezicht staren.’
Als kinderen hebben jij en ik vaak genoeg te horen gekregen dat we geen genoegen moesten nemen met het eerste het beste. Dat we ons eigen platform moesten bouwen, onze eigen ruimte moesten creëren als die niet voor ons bestond. Master P is daarvan volgens mij een indrukwekkend voorbeeld.
BEYONCÉ: Je hebt er drie jaar over gedaan om A Seat at the Table te voltooien. Het blijft me fascineren hoeveel werk je in die plaat hebt gestoken: je hebt keyboards en drums gespeeld, de songs geschreven en mee de plaat geproduceerd.
SOLANGE: Qua vrouwelijke producers is Missy Elliott een van mijn grootste inspiratiebronnen. Ik weet nog dat ik jullie zag samenwerken. Mezelf presenteren als iemand die zoveel meer doet dan een tekst zingen, dat leek me wel wat. Op mijn vorige platen had ik hier en daar al wel een handje toegestoken bij de productie, maar ik was altijd een beetje bang om… Nou ja, bang is niet het juiste woord.
Het voelde al heel goed om de songs te schrijven, en wat ik aan de productie bijdroeg, volstond op dat moment voor mij. Maar toen ik aan deze plaat begon, realiseerde ik me dat ik een heel specifiek klanklandschap moest creëren om dit verhaal in te vertellen. Ik heb jamsessies gehouden die grote gaten blootlegden, gaten die niemand anders voor mij kon dichten. Er was iets nodig dat ik niet onder woorden kon brengen, en dus ook niet aan iemand anders kon delegeren. Dat was beangstigend.
Ik ben vaak gefrustreerd geweest over mezelf, en onzeker, omdat ik me op nieuw terrein waagde voor de ogen van zo veel mensen. Maar ik voel me heel dankbaar en blij dat ik die horde heb genomen.
BEYONCÉ: Wat betekent de songtitel Cranes in the Sky?
SOLANGE: Dat nummer heb ik acht jaar geleden al geschreven. Het is het enige dat voor ik aan deze plaat begon al bestond. Ik ging toen door een moeilijke periode, dat weet jij nog. Ik had net gebroken met Julez’ vader – we waren samen sinds het lager middelbaar. Ik moest mezelf onder de loep nemen, los van mijn rol als moeder en echtgenote, en alle emoties verwerken die ik had gevoeld. Ik stond voor heel wat uitdagingen in mijn leven, op alle vlakken.
Ik heb me over zelftwijfel en zelfmedelijden heen moeten zetten. Ik denk dat elke vrouw van in de twintig dat wel eens doormaakt: je vecht uit alle macht tegen wat je dwars zit, maar niets kan de leemte vullen.
In die tijd deed ik veel schrijf- en studiowerk in Miami. De Amerikaanse vastgoedmarkt boomde toen, projectontwikkelaars trokken flatgebouw na flatgebouw op. Ik zag al die zware bouwkranen als een analogie voor de moeilijke periode, de verandering waar ik door ging. Het was excessieve bouwwoede, een enggeestige blik naar boven die al wat vóór ons lag negeerde. We weten allemaal in welke catastrofe dat is uitgemond. Het is interessant om nu, acht jaar later, te merken hoe we weer geen oog hebben voor wat er echt in ons land gebeurt. We weigeren alle lelijke dingen te plaatsen die ons recht in het gezicht staren.
BEYONCÉ: Ik was bij je in de week voor je plaat uitkwam. Dat zijn altijd zenuwslopende dagen voor een artiest.
SOLANGE: Het was angstaanjagend. Mensen zouden me horen en zien op een ongelooflijk intieme manier. Die plaat maken en daarover tobben, is één ding, er effectief mee naar buiten komen was nog iets heel anders. Ik ben zo blij en dankbaar dat mensen er iets aan hebben. De grootste beloning die ik ooit kan krijgen, is om vrouwen – en dan vooral zwarte vrouwen – te horen praten over wat deze plaat voor hen heeft gedaan, de troost die ze hen heeft geboden.
BEYONCÉ: All right, girl! (gelach) Waarom koos je net deze hoesfoto?
‘Bju0026#xF6;rk heeft ooit gezegd dat mannen in elke fase van haar carriu0026#xE8;re de eer hebben opgestreken voor dingen die zij had gedaan. Helaas gebeurt dat nog altijd. Wat dat betreft, heb ik heel veel van jou geleerd, Beyoncu0026#xE9;.’
SOLANGE: Ik wilde een beeld dat je uitnodigt om een heel persoonlijke relatie met de plaat aan te gaan, in het verlengde van de titel. Mijn ogen en houding moesten aangeven: ‘Kom dichter, we moeten praten. Het zal niet altijd fraai zijn, zelfs een beetje lastig, mogelijk intens, maar het moet.’ Ik wilde ook dat de hoes een knipoog was naar de Mona Lisa, naar het statige en onbuigzame van dat portret. Verder wilde ik golven in mijn haar, en daar heb je die klemmetjes voor nodig. Toen mijn haarstylist Neal ze aanbracht, dacht ik: wauw, dit past precies bij de verandering, de overgangsfase waar ik het in Cranes in the Sky ook over heb. Die kwetsbaarheid en onvolmaaktheid moest ik op een of andere manier tonen.
BEYONCÉ: Je zang klinkt op deze plaat kwetsbaar, maar ook lieflijk, eerlijk en puur. Waarom precies zo?
SOLANGE: Ik wilde doelbewust zingen als een vrouw die de zaak onder controle heeft, een vrouw die het gesprek kan aangaan zonder in geroep of getier te vervallen. Want in mijn ogen worden zwarte vrouwen die zulke standpunten naar voren schuiven nog vaak helemaal anders neergezet: emotioneel niet helemaal in de haak, onstabiel. Op eerder werk had ik mijn falsetstem ook nog niet zo grondig verkend.
Zoals je zei, ik heb altijd van Minnie Riperton gehouden. Ik identificeerde me ook heel hard met sommige songs die Syreeta Wright met Stevie Wonder heeft gemaakt. Ze verwoordde some really tough shit, maar de toon van haar stem was zo lieflijk dat je haar veel beter kon verstaan. Zo’n happy medium zocht ik, waarin ik direct en duidelijk kon zijn, zonder te roepen of te vechten. Dat deed ik al genoeg in mijn leven. Neen, dit verhaal moest daar los van staan. Aaliyah is ook altijd al een groot voorbeeld voor mij geweest. Haar vocale arrangementen met Static Major behoren tot mijn all-time favorites.
BEYONCÉ: Ik ben zo blij dat we in Houston zijn opgegroeid. Groot worden in Parkwood Drive: wat koester je daar nu nog van?
SOLANGE: Op cultureel vlak hadden we het niet beter kunnen treffen: rapper-producer Scarface van de Geto Boys of actrices zoals Debbie Allen (Catherine Avery in Grey’s Anatomy, nvdr.) en haar oudere zus Phylicia Rashad (Clair Huxtable in The Cosby Show, nvdr.) komen uit dezelfde wijk als wij. Mensen waren warm en vriendelijk. Maar ik heb er toch vooral van geleerd hoe je verhalen vertelt. Dat typeert het Zuiden in het algemeen, en zeker de wereld waarin wij zijn opgegroeid: al die mensen die zo levendig konden vertellen. In het kapsalon of in de wachtrij van de groentewinkel: never a dull moment.
Ik ben zo blij dat ik van een plek kom waar de domineesvrouw, de advocate, de stripper, de onderwijzeres allemaal diezelfde drang deelden: goed zijn en beter doen. Dat draag ik nog het meest van al met me mee, die notie dat ik de wijde wereld in kan stappen en met al die verschillende vrouwen verbonden kan voelen.
BEYONCÉ: Noem eens enkele verkeerde opvattingen over sterke vrouwen.
SOLANGE: Oh my God, die zijn gewoon niet te tellen! (lacht) Zo moet ik voortdurend vechten tegen de neiging om me arrogant te voelen wanneer ik zeg dat ik alle songteksten op de plaat zelf geschreven heb. Nu ik erover nadenk: ik had dat nog nooit gezegd, dit was de eerste keer.
Wanneer je als vrouw je eigen werk of verwezenlijkingen in de verf zet, wordt het al meteen heikel. Björk heeft ooit gezegd dat mannen in elke fase van haar carrière de eer hebben opgestreken voor dingen die zij had gedaan. Helaas gebeurt dat nog altijd. Wat dat betreft, heb ik heel veel van jou geleerd, hoe jij jouw verhaal eigenhandig hebt geschreven. Het wordt zo langzamerhand tijd dat mensen dat van vrouwen verwachten, dat we er niet toestemming voor moeten vragen. Ik apprecieer het dat jij en ma daarin voorbeelden zijn geweest. Jullie waren trots op jullie prestaties, in plaats van er bedeesd over te zijn.
BEYONCÉ: Jij hebt, meer dan wie ook die ik ken, de gave om dingen te zien vóór ze gebeuren. Nieuwe artiesten, dj’s, producers, modemerken: je kent ze al twee jaar voor ze bekend worden. Hoe doe je dat toch?
Je was de geduldigste, meest liefdevolle, heerlijke zus ooit. De keren dat we in dertig jaar klinkende ruzie hebben gehad, kun je waarschijnlijk op u0026#xE9;u0026#xE9;n hand tellen.
SOLANGE: Waarschijnlijk zit ik veel vaker op internet dan goed voor me is. (gelach) Ik weet het niet. Ik hou ervan mensen met elkaar te verbinden. Om mensen te laten kennismaken met andere mensen die ongelofelijk werk doen.
BEYONCÉ: Jij en Alan Ferguson – mijn schoonbroer, jouw man (en een videoclipregisseur, nvdr.) – hebben de visuals bij het album ontworpen. Jullie hebben jezelf overtroffen.
SOLANGE: Ik herinner me dat ik je jaren geleden vertelde dat ik graag met hem wilde samenwerken, maar ik was bang, omdat onze relatie – met de wil van God – het enige is waarop ik met een gerust hart kan bouwen. Waar ik ook ga of sta, bij hem kom ik thuis, vind ik vrede. Ik wilde dat niet in gevaar brengen. Jij hebt mij aangemoedigd om het toch te doen. Je zei: ‘Ik zweer het je, jullie zullen dat goed doen, en waarschijnlijk zelfs jullie allerbeste werk maken.’ Toen ik in de studio aan deze plaat werkte, kwam ik elke keer volledig uitgeput thuis. Alan gaf me dan weer energie, pepte me op, als een heuse coach, zodat ik er de volgende dag met frisse moed weer tegenaan kon. Toen het tijd was om ons over de visuele kant van het project te buigen, was ik zeker dat hij de persoon was met wie ik die visie tot leven kon wekken. En hij was heel toegewijd. Alleen iemand die van mij houdt, zou ermee instemmen om in een week tijd eenentwintig scènes te draaien, om letterlijk bergen te beklimmen en watervallen over te steken met materiaal dat miljoenen kost op je rug. Ik was dolgelukkig dat ik een partner in crime had, omdat dat visuele luik net zo belangrijk was, om niet te zeggen belangrijker. Voor mij is dat een vorm van meditatie, die concepten bedenken en beelden schilderen. Dat is een van de weinige manieren om mijn brein af te zetten.
BEYONCÉ: Een van mijn meest trotse momenten als zus was toen ik je kon voorstellen aan je held Nas. Maar dat je toen zo huilde en zo dwaas deed, verbaasde me, juffrouw Too-cool- for-everything. Bij wie zou je nog zo reageren?
SOLANGE: Diana Ross. Absoluut. Ik wist met mezelf geen blijf toen ik naar een concert van haar ging.
BEYONCÉ: Eerlijk antwoorden: hoe heb ik het tijdens onze jeugdjaren gedaan als grote zus?
SOLANGE: Schitterend, you did a kickass job. Je was de geduldigste, meest liefdevolle, heerlijke zus ooit. De keren dat we in dertig jaar klinkende ruzie hebben gehad, kun je waarschijnlijk op één hand tellen.
BEYONCÉ: Nu dacht ik echt dat je iets grappigs zou zeggen. Maar bedankt.
Originally Published in Interview Magazine, February 2017. Courtesy BMP Media Holdings, LLC.
Vertaling en bewerking: Kurt Blondeel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier