Hoewel ‘Sparta’ van Ulrich Seidl een beetje spartelt, toont de regisseur zich opnieuw een meester van de malaise

In Sparta volgt Ulrich Seidl een Oostenrijkse pedofiel die zich ontfermt over verwaarloosde Roemeense jongetjes. Hoe raar het ook klinkt: de misantroop heeft al harder toegeslagen.

Met uitzondering van een week in De Cinema in Antwerpen raakt de nieuwste film van Ulrich Seidl niet in de Belgische bioscopen. Daar moet het onderwerp voor iets tussen zitten. Seidl filmt een Oostenrijkse pedofiel die in straatarm Transsylvanië een soort sportschool voor jonge tieners start. Speelt mogelijk ook mee: de controverse die ontstond toen Der Spiegel had onthuld dat de jonge acteurs en hun omgeving niet perfect geïnformeerd waren over de inhoud van de film.

Dat deed even het ergste vrezen, want Seidl durft je inderdaad via rigoureuze, veelal symmetrische en lang aangehouden tableaus frontaal te confronteren met de mens op zijn lelijkst. Denk aan de oudere dames die zich exotische liefde aanschaffen in Paradies: Liebe of aan een van de vele ongewoon ongemakkelijke scènes uit Hundstage en Import/Export.

Maar Sparta is gespeend van expliciete, dubieuze scènes. Dat betekent alleen niet dat je een stortbad van geësthetiseerde dieptreurige ellende wordt bespaard. Het blijft Seidl en het blijft kijken naar een pedofiel zonder dat die wordt veroordeeld.

Gedumpt door een Roemeense vriendin die het gehad heeft met zijn erectieproblemen, stort de teruggetrokken en wat sullige Ewald zich in een achtergestelde Roemeense regio op een nieuw project. Met de zonen van vaders die te veel drinken en te hard slaan, bouwt hij een vervallen schoolgebouw om tot het fort Sparta. De kinderen kunnen er stoeien of zijn judolessen volgen. Sparta doet het zichtbaar goed. Maar een goed plan is het natuurlijk niet als je intens worstelt met pedofiele gevoelens.

Zoals steeds vinden Seidl en cameraman Wolfgang Thaler niet alleen een strenge en sobere picturale schoonheid in de lelijkheid en de smerigheid van de locaties en het decor. Ze drukken er ook op indrukwekkende wijze een immense mistroostigheid mee uit. Minder aanwezig is de wrange humor waarmee Seidl de malaise doorgaans enig tegenwicht biedt. Sparta spartelt iets meer dan we gewoon zijn van een film van Seidl. De Oostenrijkse misantroop moet daar vermoedelijk niet op gewezen worden. Hij gaf zelf te kennen Böse Spiele – Rimini Sparta te verkiezen – een versmelting van Sparta met Rimini, zijn vorige film. Rimini draaide rond Ewalds broer, een charmeloze charmezanger die zijn braspartijen financiert met semiprostitutie. De ravages veroorzakende trauma’s die beide broers met zich meeslepen zouden in hun jeugd kunnen zijn ontstaan. Seidl brengt in elk geval hun dementerende en terug naziliederen zingende vader nadrukkelijk in beeld.