‘Evil Does Not Exist’: een audiovisueel gedicht als een fris bergbeekje

Ryusuke Hamaguchi zoekt naar zuiverheid in het fascinerende filmgedicht Evil Does Not Exist. Of gaat het toch gewoon over glamping?

Niets zo vredig en harmonieus als de natuur? Da’s wat je zou denken wanneer je door de dichte bossen van Harasawa wandelt, op dik twee uur rijden van Tokio. Maar aan die landelijke idylle, waarin herten dartelen, beekjes ontspringen en wasabi in het wild groeit, dreigt een einde te komen wanneer er projectontwikkelaars neerstrijken om een glamping aan te leggen. Enthousiast reageren de dorpsbewoners dan ook allerminst op de plannen van de schimmige bouwfirma, uit vrees voor een stroom aan toeristen en vervuild water. Onder hen klusjesman en houthakker Takumi, een alleenstaande vader die met zijn dochtertje Hana in de vooralsnog onbezoedelde omgeving woont.

Dat is het vertrekpunt van Ryusuke Hamaguchi’s Evil Does Not Exist, maar een moraliserende ecoparabel om je lijf in de lotushouding bij te trekken, is het allerminst. Daarvoor slaat de Japanse filmsensei, die twee jaar geleden een wereldwijde arthousehit scoorde met het Oscar-winnende Drive My Car, te veel verrassende wegen in. Is het een plattelandskroniek over de gevaren van gentrificatie? Een intiem vader-dochterportret? Een droogkomische satire op het kapitalistische bestel? Een mysterythriller bevolkt door zoekende zielen? Of een yogasessie op film? Met Hamaguchi als gids en wanderer met camera weet je nooit goed wat je nu precies aan het bekijken bent, maar toch blijf je dat gebiologeerd en geïntrigeerd doen. Alsof de film als een fris bergbeekje over je netvlies en dwars door je ziel kronkelt.

‘Deze film moet je niet zozeer proberen te begrijpen. Je moet hem ondergaan, ernaar luisteren als naar een muziekstuk’, gaf Hamaguchi hier vorige week als tip mee. Evil Does Not Exist groeide dan ook organisch voort uit Gift, de stille film die hij eerst had gedraaid om als videoclip te dienen bij live-uitvoeringen van de meeslepende, neoklassieke muziek die Eiko Ishibashi had gecomponeerd. Tijdens de ruwe montage raakte Hamaguchi echter dusdanig geïntrigeerd door de beelden en de landelijke locatie dat hij besloot er dialogen aan toe te voegen en de figuren die erin rondlopen – zo wordt Takumi vertolkt door Hamaguchi’s vaste artdirector, die nooit eerder voor een camera had gestaan – uit te diepen tot personages.

Die heel aparte genese verklaart waarom Evil Does Not Exist iets ongrijpbaars heeft. Iets schetsmatigs en slordigs ook. Er zijn bezwerende tracking shots van takken die tegen de blote hemel haast kalligrafische tekens lijken, en die om de zoveel minuten als leidmotief terugkeren. Er is de mooie, melancholische muziek van Ishibashi, die ook al de hoogsensitieve score van Drive My Car componeerde. En er zijn een vader en een dochter die hun ziel clean trachten te houden terwijl in de bossen marketeers op de loer liggen en langzaam het inzicht rijpt dat het kwaad dan misschien toch bestaat. Een audiovisueel gedicht dat wellicht zelf niet eens weet wat het te betekenen heeft, maar waar een intrigerende rust en zuiverheid van uitgaat. Namasté!