Mag ik vanaf nu een film met Mickey Mouse uitbrengen?

Wij vroegen het aan Jozefien Vanherpe, professor intellectuele eigendom aan de KU Leuven.

Groot nieuws in de wereld van de intellectuele eigendom: het auteursrecht op Steamboat Willie uit 1928, de tekenfilm waarin Mickey Mouse zijn debuut maakte, is na 95 jaar vervallen. Wat betekent dat het gezicht van Disney sinds 1 januari 2024 tot het publieke domein behoort.

Ik dacht dat Disney het copyright op Mickey Mouse tot in het oneindige probeerde te verlengen.

Jozefien Vanherpe: Dat was lange tijd ook zo. Mickey Mouse heeft een iconische status in de wetgeving omtrent intellectuele eigendom. Het oorspronkelijke auteursrecht op Steamboat Willie naar Amerikaans recht duurde 56 jaar, maar elke keer dat het dreigde te vervallen, wist Disney de deadline door lobbywerk te verschuiven. Wat er ook voor zorgde dat de bescherming op veel andere artistieke werken mee opschoof.

Waarom heeft Disney het dan toch laten vervallen nu?

Vanherpe: Het simpele antwoord is wellicht: omdat het lang genoeg heeft geduurd. (lacht) Er moest ooit een limiet liggen op de bescherming van intellectuele eigendom. Daarom is dit ook goed nieuws voor fans van het publieke domein: auteursrecht duurt dan tóch niet eeuwig. Maar wel zeker lang genoeg: in vele landen, inclusief België, blijft auteursrecht gelden tot zeventig jaar na de dood van de langstlevende auteur.

Maar dus: mag ik dan vanaf nu zélf een Mickey Mouse-film uitbrengen?

Vanherpe: Zoals bij elke vraag in de juridische sector is het antwoord hetzelfde: het hangt ervan af. (lacht) Het is namelijk niet ‘Mickey Mouse’ die in het publieke domein is beland, maar ‘de Mickey Mouse van Steamboat Willie’. Die ziet er een beetje anders uit, met kleinere ogen, oren en voeten. De latere, bekendere versies van Mickey Mouse vallen nog altijd onder het auteursrecht. Teken je hem met handschoenen bijvoorbeeld, dan zou dat nog altijd tot een rechtszaak kunnen leiden.

Daar komt nog bij dat er niet alleen auteursrecht bestaat op Mickey Mouse, maar ook bescherming van het merk. En anders dan auteursrecht kan dat op een merk elke tien jaar verlengd worden, in principe zonder tijdslimiet. Disney zou kunnen argumenteren dat jouw Mickey Mouse schade toebrengt aan of teert op de inspanningen van hun brand image. De kans dat ze zouden procederen, zélfs als je de Mickey Mouse van Steamboat Willie gebruikt, is dus groot.

De voorbije jaren is het auteursrecht vervallen op Winnie de Poeh, Bambi en Peter Pan, wat een golf opportunistische horrorfilms als Winnie-the-Pooh: Blood and Honey, Bambi: The Reckoning en Peter Pan’s Neverland Nightmare op gang heeft gebracht. Gaat Mickey Mouse dan niet hetzelfde overkomen?

Vanherpe: Die kans lijkt me klein. Die horrorfilms zijn er gekomen nadat het auteursrecht op de oorspronkelijke boeken van Winnie de Poeh en Bambi was vervallen, 95 jaar na publicatie. De figuren zoals ze later door Disney zijn vormgegeven, zijn nog altijd beschermd.

Als je wegblijft van de recentere vormgeving van Mickey Mouse, moet een gelijkaardige muizenhorrorfilm in principe kunnen, als je enkel naar het auteursrecht kijkt. Maar ik zou toch oppassen: veel meer dan Winnie de Poeh is de figuur van Mickey Mouse vereenzelvigd met het merk Disney, als logo en als mascotte, wat de kans op een juridische procedure merkelijk vergroot.