VTM waagt zich met ‘De Kasteelmoord’ aan true crime (van een bedenkelijk niveau)

Een aantal weken nadat een kortgedingrechter VTM had verboden om de docureeks ‘De Kasteelmoord’ uit te zenden, heeft de commerciële zender nu toch groen licht gekregen. Onze tv-recesente Tine Hens bekeek alvast de eerste aflevering.

De podcast Serial en de Netflixreeks Making a Murderer legden enkele jaren geleden de basis voor de populariteit van true crime, documentaire series die misdaden uiteenrafelen waarbij na een veroordeling losse draden zichtbaar blijven. Met de stijgende populariteit volgden ook de flauwere afkooksels. Niet iedere reconstructie was even stevig of goed gedocumenteerd.

Met De kasteelmoord waagt ook VTM zich aan het genre. Eind januari zal het tien jaar geleden zijn dat Stijn Saelens vermoord werd. Samen met zijn vrouw, de huisarts Elisabeth Gyselbrecht, en hun vier kinderen woonde hij in het kasteel van Wingene. Op 31 januari belt Gyselbrecht ’s middags in paniek de hulpdiensten. Ze was thuis gekomen, vond Stijn nergens, maar zag wel een plas bloed in de gang met daarnaast zijn bril. Het is het begin van de zoektocht naar Saelens en naar het waarom van zijn verdwijning, en later zijn dood. Al snel komt daarbij Elisabeths vader André Gyselbrecht, ook huisarts, in beeld en met hem een bizar netwerk van kleine en grotere criminelen.

De meeste gesprekspartners nodigden de makers van De kasteelmoord uit in een leeg café. Een betere metafoor voor het niveau van het gros van de bekentenissen is moeilijk denkbaar.

Geen van de betrokken families wenste mee te werken aan deze reconstructie. Ook hun advocaten weigerden interviews. Het had een teken kunnen zijn om het hele idee van deze reeks te begraven. Uiteindelijk hangt de sterkte van true crime af van de kracht en het unieke van de ooggetuigenverslagen, maar ook van de bereidwilligheid van speurders, procureurs-generaal en familieleden om inzicht te geven in de maanden voor de misdaad en de uren, dagen, jaren erna. Toch besloten de makers ervoor te gaan. De meeste gesprekspartners nodigden ze uit in een leeg café. Een betere metafoor voor het niveau van het gros van de bekentenissen is moeilijk denkbaar. Want de hele reconstructie van het onderzoek leunt zwaar op het feitenrelaas van journalisten, buurtbewoners en een enkele garagist.

Zo herinnert Hans Verbeke, de regionale journalist van Het Laatste Nieuws, zich die laatste dag van januari als een dag zonder veel nieuws. Het Laatste Nieuws, haast de commentaarstem zich te melden, is de meest gelezen krant van Vlaanderen. Alsof het minder true crime en meer publireportage is. Verbeke deed wat hij altijd doet bij gebrek aan nieuws: hij belde rond tot hij iets vond. Omdat niemand tijd voor hem had, vermoedde hij dat er iets gaande was, iets groots. ‘We begonnen een beetje te fantaseren’, grinnikt hij met zijn arm op de toog. Uiteindelijk kreeg hij een gouden tip, dat er iets gaande was op het kasteel. Hij reed ernaar toe, de oprijlaan was versperd door een politiewagen en in het café hoorde Verbeke van verschillende mensen ‘dat er spanningen waren in de familie’.

Uiteindelijk zou het café het redactielokaal worden zolang de zaak hangende was, meldt de commentaarstem, terwijl de camera blijft hangen op de voorkant van het café. Alsof het minder true crime is en meer de memoires van een stel misdaadjournalisten.

Naast journalisten snorden de makers ook nog dorpsbewoners, de garagist van verdachte Pierre Serry en de buur van dokter Gyselbrecht op. Zij dragen op hun wijze bij aan het gedeelte ’true’ van true crime. Zo weet de garagist te melden dat ‘Serry een sloeber is, maar geen beroepscrimineel’ en dat ‘iedereen hem graag zag’. Terwijl buurtbewoner Marc Vandevoorde omstandig uitlegt hoe hij de ramptoeristen op het verkeerde been zette. Hij zei dat hij het bos niet kende waar het lichaam van meneer Saelens gevonden was, maar dat was niet waar, want hij was lang lid geweest van de wandelclub. Alsof dit meer ‘de Vlaming vertelt’ is dan true crime.