‘The Best Immigrant’ doet nadenken over racisme: ‘We komen op het juiste moment’

In de nieuwe, satirische thrillerreeks The Best Immigrant kunnen mensen met een migratieachtergrond in een spelshow een verblijfsvergunning winnen. Jennifer Heylen en Farouk Ben Ali spelen mee. ‘Ik heb niets gehoord wat ik voordien niet al had gehoord.’

‘Wie o wie mag er blijven in ons land? De beste immigrant!’ Tv-presentator Nathan (een uitermate gladde Louis Talpe) zingt de begintune van zijn shiny floor show, inclusief showtrap en danseressen. Het concept speelt slim in op de sadistische mechanismen die we ook kennen van Squid Game, The Hunger Games, Beast Games en Black Mirror. ‘Wij maken de wereld niet. Wij maken daar televisie over.’ De manipulatieve tv-producer Lauren (gespeeld door Charlotte Timmers) zet mee de toon voor deze donkere satire. Ze speelt radeloze koppels tegen elkaar uit, met een verblijfsvergunning als inzet. Aan de ene kant is er de – witte – studiocrew, aan de andere kan de ‘kandidaten’. Het zijn veelal alledaagse of doorsnee mensen met normale jobs zoals bouwvakker, leerkracht, friturist of kinderarts, maar wel met een migratieachtergrond. The Best Immigrant toont onverbloemd racisme en dwingt je om na te denken over hoe je met onrecht en machtsmisbruik om moet gaan.

Ironisch genoeg kwam deze serie tot stand via een wedstrijd. Het concept van de jonge scenaristen Raoul Groothuizen en Cristina Poppe werd door Streamz Academy verkozen als beste idee voor een fictiereeks. The Best Immigrant werd in een recordtempo verder uitgewerkt door regisseur Michael Abay (Kameleon) en productiehuis Caviar/Lompvis. Ook regisseurs Adil El Arbi en Bilall Fallah keken mee. In de serie zien we onder meer Saïd Boumazoughe (Patser, Mocro Maffia), Ruth Becquaert (Knokke Off, Déjà vu), en Knack Focus’ ‘Mens van het jaar’ Marjan De Schutter (How to Kill Your Sister) aan het werk, maar is er ook ruimte voor heel wat nieuw talent. Knack Focus schoof aan tafel met hoofdrolspelers Jennifer Heylen (Oh, Otto!) en Farouk Ben Ali (Zonder afspraak).

Hoe bereid je je op zoiets voor?

Jennifer Heylen: Michael Abay en Adil El Arbi (creatieve producent, nvdr.) wilden het niet te absurd maken, ook al is het een satire en een uitvergroting van een prangend probleem. Door dicht bij de realiteit te blijven, komt alles harder binnen.

Farouk Ben Ali: Michael stuurde mij filmreferenties met personages die dicht bij mijn rol staan. Verder heb ik vooral veel research gedaan over migratie en het effect daarvan op mensen.

Heylen: In vergelijking met andere rollen die ik al gespeeld heb, was dit toch iets anders. Voor The Best Immigrant begon mijn voorbereiding al van bij mijn geboorte. Ik ben in België geboren maar ik ben ook een actrice van kleur. Mijn moeder verhuisde van Rwanda naar hier. Ik kan niet voor alle acteurs spreken maar iedereen zal wel persoonlijke ervaringen in het scenario en de personages hebben gestoken.

Farouk, jij bent eigenlijk begonnen als muzikant.

Ben Ali: Ik ben erin gerold door een vriendin die bleef aandringen om mee te doen aan een casting call voor de serie Wtfock. Het zou me kunnen helpen om mijn muziek (onder de naam Roukks, nvdr.) bekender te maken. Van het een kwam het ander. In eerste instantie ben ik dus puur voor de publiciteit beginnen te acteren. (lacht)

Ik wil nu echt een carrière uitbouwen als acteur. We moeten niet steeds geportretteerd worden als clichématige types of criminelen. Wij zijn mensen van vlees en bloed, met dromen, angsten, hoop, familie en normale jobs. Ik hoop dat ik met mijn acteerwerk die zaken bespreekbaar kan maken.

En kunnen we jouw muziek ook in de reeks horen?

Ben Ali: Nee, alle muziek komt van Stijn Cole, maar verrassend veel acteurs hebben wel een muzikale achtergrond. Zoals Noah Mavuela, die je kunt kennen als Yung Mavu.

Jennifer, hoe was het voor jou om Muna, een lerares Nederlands, te spelen?

Heylen: Ik putte inspiratie uit mijn tijd op de schoolbanken. Gelukkig heb ik altijd  meestal fantastische leerkrachten gehad. En het was fijn om een rol te kunnen spelen die zo dicht bij mij stond. Dat zorgde er ook voor dat ik minder hoefde na te denken over praktische zaken maar meer ruimte had voor de emoties. In mijn eigen leven toon ik meer mijn gevoelens, maar Muna is stiller. Ik vind het interessant om haar innerlijke reis te laten zien. Elisabeth Moss in The Handmaid’s Tale was daarvoor zeker een inspiratie.

Het moet best heftig zijn geweest.

Ben Ali: Over het algemeen vond ik het wel leuk om Jamal te kunnen spelen. Maar het was natuurlijk wel emotioneel beladen. Voor de emotionele scènes heb ik vaak aan een van mijn beste vrienden moeten denken. Hij werd verplicht om België te verlaten. Het is niet gemakkelijk om die pijn bij anderen te zien.

Heylen: Op set werden veel erge dingen gezegd door de personages die de witte acteurs speelden, dingen die ze in het echte leven nooit zouden zeggen. Voor hen was het hard, maar voor mij kwam er nooit iets als een verrassing over. Ik heb niets gehoord wat ik voordien niet al had gehoord.

Dat is erg.

Ben Ali: Gelukkig zijn we professioneel genoeg om de rollen los te koppelen van de acteurs. Er werd ook veel over gepraat tijdens de pauzes.

Heylen: Iedereen was heel empathisch en alles was bespreekbaar. De hele cast en crew kon bij elkaar terecht.

Het racisme is wel stuitend.

Heylen: We tonen de pijnlijke momenten waar sommige mensen door moeten, maar we blijven nadien ook dicht bij de kandidaten. We blijven juist weg van de witte antagonisten. Daarmee volgen we de juiste verhalen. We tonen die hele emotionele boog. In het echte leven wordt er ook geen ‘cut’ geroepen na een racistisch mopje.

Misschien zijn sommigen het idee van zo’n perfide spelshow wel genegen? Zijn jullie niet bang dat The Best Immigrant polariserend kan werken?

Ben Ali: Het is geen reeks voor links of rechts maar voor heel Vlaanderen, jong en oud. Het is relevant, iedereen kan hier wel iets uit leren, ook mensen die denken dat ze niet discrimineren. Wat oké is voor de ene is niet oké voor de andere. Ik heb ook veel bijgeleerd tijdens het draaien van de serie.

Heylen: Muna is leerkracht en wil onderwijzen, maar als Jennifer ben ik hier niet om de les te spellen. Ik wil een verhaal vertellen of delen met mensen. Ik heb vooral geleerd dat we allemaal minder verschillen van elkaar dan we denken. De focus mag verlegd worden naar hoe we als samenleving omgaan met verschillen in plaats van met de vinger te wijzen.

We moeten dus meer mensen met een migratieachtergrond in andere rollen zien?

Ben Ali: Voor The Best Immigrant was het geen typecasting maar werden we gezocht om ons verhaal te vertellen. Ik snak ernaar om gewoon iemand te zien die op mij lijkt en waarbij de kleur niet van belang is. Iemand met een normale job, dokter of bedrijfsleider. Wij kunnen dat ook zijn.

Sinds de opnames in 2024 is er veel veranderd in de wereld. Mr Beast liet mensen tegen elkaar strijden in zijn spelshow Beast Games, in de VS wordt de druk op mensen zonder verblijfsvergunning opgevoerd door ICE-interventies. De realiteit haalt de fictie in.

Heylen: Er is zeker een soort van urgentie voor The Best Immigrant. In de eerste aflevering zijn er beelden van protesten en mensen die opgepakt worden. Dat zijn échte nieuwsbeelden. Wij hebben fictie gemaakt over een realiteit die al bestaat.

Ben Ali: Onze eerste draaidag viel samen met de inauguratie van Donald Trump.

Heylen: Op een bepaald moment nam het team van Trump blijkbaar in overweging om een show te organiseren om verblijfsvergunningen te winnen. Dat een dergelijk idee nu denkbaar is, bevestigt voor mij dat we op het juiste moment komen met The Best Immigrant. En voor alle duidelijkheid, ik kan met zekerheid zeggen dat wij geen directe lijn hebben met de regering daar.

Zijn jullie bang dat zo’n hard immigratiebeleid kan overwaaien naar Vlaanderen?

Heylen: Ik hoop van niet, maar ik ben geen toekomstvoorspeller. Het ís hier natuurlijk al gebeurd. 80 jaar geleden werden er mensen gedeporteerd en massaal als vee in treinen gezet en in deportatiecentra opgesloten. Ik geloof niet dat het nu hier kan gebeuren. Maar dat dachten de mensen toen waarschijnlijk ook. De slinger kan snel doorslaan. Trouwens, je moet mensen niet per se het land uitwijzen om het hen moeilijk te maken: een bureaucratische hel met duizend-en-een documenten, geweigerd worden voor een appartement… Dat maken mensen hier nu ook al mee.

Ben Ali: Je kunt je ook afvragen hoe jij zou reageren wanneer zoiets zou gebeuren. Dat is de vraag die Muna aan haar leerlingen stelt. Zouden jullie in opstand komen? Ik denk dat voor veel mensen het antwoord anders zou uitdraaien dan ze denken. Wanneer je leven op het spel staat of wanneer je de liefde van je leven dreigt te verliezen, dan ga je toch wel vijf keer nadenken voor je stoer gaat doen.

Hebben jullie al reacties gekregen?

Ben Ali: Er waren vrienden die op basis van de teasers bezorgd waren dat wij – als mensen van kleur – ons belachelijk zouden maken met deze satire. Maar ik heb ze beloofd dat dat zeker niet het geval is. We vertellen serieuze verhalen.

Heylen: Het is best een gedurfde reeks, maar ik hoop dat het een bruggenbouwer kan zijn.