Jarenlang heeft actrice Katrien De Ruysscher zich voor haar vader geschaamd. Ze was acht jaar toen hij het gezin verliet. Tien jaar later was hij dood. Ze is niet naar zijn begrafenis gegaan, vertelt ze in Voorbij de schaamte. Daarvoor was ze te boos op hem en over de manier waarop hij gestorven was. Het was een zielige en overbodige dood. Hij had zich doodgedronken.
Nu ze ouder is dan haar vader ooit is geworden, wil ze voorbij de schaamte kijken en onderzoeken hoe ontwrichtend alcohol is in een samenleving waar de voetbalcompetitie de naam van een biermerk draagt en waar een van de rijkste families fortuin vergaarde met de verkoop van drank, ja, misschien wel op de kap van verslaafden.
Maar zo diep graaft De Ruysscher niet. Zelfs haar persoonlijke verhaal blijft grotendeels buiten beschouwing. Ze tast het terrein af door met ex-verslaafden en experts te praten. In een parochiezaal worden stoelen in een kring gezet, als bij een bijeenkomst van de Anonieme Alcoholisten. Niet dat daar verder veel mee gebeurt. De reeks wisselt prompt van spoor en volgt het uitgesleten pad van de klassieke reportage. De Ruysscher belt aan bij de getuigen, de deur gaat open en zij vertellen hun verhaal. In de woonkamer, aan het keukenblok, in de tuin. Ze hebben het over hoe drank hun leven binnensloop – via hun vader, de gewoonte, de verveling, het verlangen iemand anders te zijn – en hoe ze hem ook weer buitensloten.
Experts zorgen voor de traditionele, al dan niet wetenschappelijke omkadering. Gebaseerd op haar buikgevoel poneert ervaringsdeskundige en therapeut Myriam Bruyninckx dat zeker veertig procent van alle drinkers een verdoken probleem heeft. Een cijfer dat verslavingsexpert Geert Dom dan weer naar beneden bijstelt. Maar Myriam is een vrouw van grote woorden en brede gebaren. ‘Dappere krijgers’ noemt ze de mensen die bij haar op de sofa belanden om hun band met de drank door te knippen. Misschien is dat wel haar therapeutische geheim, bedenk ik wanneer ik naar haar luister, dat je alleen al uit angst voor de toorn van Myriam stopt met drinken.
Misschien is dat haar geheim, dat je alleen uit angst voor haar toorn stopt met drinken.
Want over de inspanning die het kost om niet meer te drinken, horen we niet zo heel veel. De 29-jarige Alexander verpakt het als tegelwijsheid. ‘Je denkt dat je jezelf straft door niet meer te drinken, maar het drinken is jezelf straffen.’ Zeer zeker, maar een verslaving de kop indrukken is niet hetzelfde als van bank wisselen. Ook dat is niet gemakkelijk, maar zodra je veranderd bent, ontstaat er zelden een diep verlangen naar die oude bank. Terwijl de hunkering naar dat ene glas misschien wel slijt, maar nooit volledig verdwijnt.
Even laat Greta, de vrouw van Wilfried, een ex-schoolinspecteur en al dertig jaar nuchter, iets los over de keer dat haar man herviel. In de tuin waar ze samen met De Ruysscher ronddoolt, vond ze allemaal lege whiskyflessen. Hij werd boos toen ze hem daarop aansprak. ‘Het was erg zwaar voor Greta’, laat De Ruysscher in voice-over weten. Alsof ze geen betrokken partij is, maar de afstandelijke observator.
En daar hapert Voorbij de schaamte. Er zit te weinig schaamte in. De verhalen zijn afgeborsteld, de ellende is verwerkt. Mensen dronken en toen stopten ze, met wat hulp, of ook zonder. Over de puinhoop die het drinken veroorzaakte, wordt zedig gezwegen. Sporadisch geeft De Ruysscher iets van zichzelf bloot, maar over haar eigen relatie met drank heeft ze het in deze eerste aflevering nooit. Bovendien kun je je afvragen hoe effectief een driedelige reeks over alcoholmisbruik is als elders, in hetzelfde huis, programma’s gemonteerd worden waarin het leven gretig gevierd wordt met nog maar eens een goed glas.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
