Volgens Canvas-programma Onze man in Teheran zult u de sluimerende Iraanse revolutie kunnen volgen op Instagram.
Tijdens het spitsuur in Teheran had ze boven op een transformatorhuisje met haar sluier aan een stok staan zwaaien. Zwijgend. Na twintig minuten was ze er afgesprongen, had ze haar hoofddoek losjes over haar achterhoofd gedrapeerd en was ze naar huis gewandeld. Alles was via Instagram te zien geweest. Instagram is het medium waarop het gebeurt, zo deelt Thomas Erdbrink mee in de eerste aflevering van zijn tweede reeks over zijn en gelukkig ook het leven van vele anderen in Teheran.
Niemand leest er nog kranten, niemand kijkt nog naar de staatstelevisie, iedereen die iets in beweging wil zetten of denkt dat hij iets te vertellen heeft, regisseert zijn eigen Instagramkanaal. En zo bijt de relatieve vrijheid die president Hassan Rohani – 1,9 miljoen volgers – zijn volk goedschiks toeschoof nu keihard in de dikke tenen van de geestelijke opperleider Ali Khamenei – 1 miljoen volgers.
Rohani meende, zo vertelt Erdbrink, dat hij, door de Iraniërs toe te staan wat op sociale media rond te dartelen en in koffiehuizen samen cappuccino’s te drinken, hij de angel uit hun politieke ongenoegen kon halen, maar toen kropen plots die vrouwen overal in de stad op elektriciteitscabines en bonden ze hun hoofddoek aan een vlaggenstok. Vanuit de auto kijkt hij met de vrouw naar het transformatorhuisje waarop ze een paar weken geleden haar hoofddoek als een vlag in de lucht hees. Ze vertelt er luchtig over. Alsof het niets voorstelt in een land waar sinds 1979 de zedenpolitie loert naar wat vrouwen wel en vooral niet dragen.
Iran wil allang niet meer als te extreem uit de hoek komen. Slecht voor de pr, zo heeft men gemerkt
Enkele weken later stelt Erdbrink vast dat hij haar niet meer kan bereiken. ‘Voor even naar het buitenland’, laten vriendinnen weten. Ze had doodsbedreigingen ontvangen. Onder meer van Mr. Bigmouth, een religieuze, antimodernistische fanaticus die Erdbrink in de vorige reeks had ontmoet. Bigmouth stelde zich nu net als duizenden andere mannen en enkele vrouwen kandidaat om president te worden. ‘Het lijkt allemaal erg democratisch, ‘ zegt Erdbrink, ‘maar uiteindelijk beslissen twaalf mannen met baarden, de Raad der Hoeders van de Grondwet, wie in aanmerking komt.’ Vrouwen, zo veel is duidelijk, maken nauwelijks kans. Iemand als Mr. Bigmouth trouwens ook niet. Iran wil allang niet meer als te extreem uit de hoek komen. Slecht voor de pr, zo heeft men gemerkt.
‘We zien dat niet zo graag’, vertelde de minister van Informatie goedmoedig terwijl hij met Erdbrink overlegt over wat wel en niet kan in de tweede reeks. Erdbrink moest volgens de minister eens echt zijn ogen beginnen te gebruiken. Opnieuw tikte hij met zijn vinger op de schermafbeelding van Mr. Bigmouth. ‘Iran heeft zoveel meer te bieden.’ Schoonheid, bedoelde hij daarmee. Hij raadde Erdbrink aan in de leer te gaan bij twee journalisten die de verborgen kanten van Teheran kenden. Het was de kant van de blingbling of, om het in de woorden van een van de reporters te zeggen, alles wat L-U-X-U-R-Y was. Net toen de journalist met Erdbrink in zijn opgeblonken wagen wilde stappen, schoof een armoedige man in beeld, die bedelend zijn hand uitstak. Zijn pink was gespalkt en zo omstandig ingezwachteld dat hij op een forse aubergine leek. ‘Er is niets verkeerds aan materialistisch zijn’, pochte de societyjournalist nog en wuifde de man met de auberginepink weg alsof hij een stofje op zijn onberispelijke pak was.
Zo belandde Erdbrink in de spelonken van de selfiecultuur in Teheran. Op een evenement van mensen die willen trouwen in Thailand zwaait iedereen met zijn smartphone en filmt vooral zichzelf. ‘Instagramsterren’, deelt Erdbrink mee. Maar ook onder al die oppervlakkige poses is het protest nooit ver weg. De revolutie in Iran zal te zien zijn op Instagram.
Onze man in Teheran
Canvas, 18/6, 20.30
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier