Na de vierde ‘waarom’ van Annemie Struyf in ‘Draagmoeders’ kun je alleen maar zuchten
Programma - Draagmoeders
Wanneer en waar uitgezonden - 17/11 op Eén
‘Maar waarom? Waarom wil je een kind van iemand anders dragen?’ Journalist en tv-maker Annemie Struyf stelt de vraag aan iedere draagmoeder die ze ontmoet in de zesdelige reeks die ze maakte over draagmoeders en wensouders. Lies, die samen met Peter al drie kinderen heeft en nu een kind draagt voor het bevriende koppel Elke en Dries, beschouwt het als een soort transactie. Zij heeft iets wat iemand anders niet meer heeft – Elkes baarmoeder werd weggenomen na de bevalling van haar tweede kind -, wat ze zelf niet langer nodig heeft – de kinderwens is vervuld – en waarmee ze iemand anders blij kan maken. Een kwestie van vraag en aanbod. Ze zegt het al lachend. Haar man lacht ook. Een beetje. Of er ook sprake is van een financiële uitwisseling? Dat wordt dan weer niet benoemd. Wel zal Struyf de vraag nog een paar keer herhalen: ‘Maar waarom toch?’
Hoe kijkt de samenleving hiernaar? Wat zegt de wet?
Bij Kimberly bijvoorbeeld, moeder van vier kinderen en zwanger van een vijfde, een meisje, dat ze draagt voor Frits en Joey. Omdat eiceldonatie te ingewikkeld was, en bovendien illegaal in België en Nederland, suggereerde haar man Bram dat ze het kind misschien gewoon zelf kon dragen. Waarom niet, dacht Kimberly. Struyf zit op een bankje in de tuin, de kinderen joelen om haar heen en nadat Kimberly heeft uitgelegd waarom ze een kind draagt voor een ander koppel, buigt ze het hoofd en vraagt ze: ‘Maar waarom?’
Om anderen te helpen, probeert Kimberly nog eens. Ze vertelt hoe ze zwanger is geraakt. Ze heeft het zelf gedaan. Struyf valt bijna van de bank. Zelf? Hoe dan? Gewoon, sperma van een van de wensouders bij haarzelf ingebracht, geïnsemineerd als het ware. Van Lies krijgen we vervolgens te horen dat er een laagtechnologische en hoogtechnologische manier bestaat om zwanger te worden. Bij de eerste breng je zelf het sperma van een man in je baarmoeder, bij de tweede wordt er een bevruchte eicel in je baarmoeder ingeplant. Zij kozen voor die laatste optie. Wat Struyf samenvatte als: u draagt een vreemd lichaam in uw lichaam, eigenlijk.
Verder zagen we in die eerste aflevering ook hoe Struyf samen met Lies, Peter, Elke en Dries op bezoek gaat bij de verloskundige, die Elke en Dries aanmoedigt de blote buik van Lies aan te raken. Elke omschrijft het moment als bevreemdend. Je wil je kind voelen, zegt ze, maar er zit iemand om dat kind. Struyf vroeg er niet naar, maar ik kon me voorstellen dat het ook voor haar erg confronterend was en ik hoopte dat er voor de mensen in dit verhaal goede opvang en begeleiding voorzien is.
Maar daarover ging het niet. Kimberly schetste heel even het legale moeras waarin ze zich bevonden. Hoe er van alles op papier staat dat voor hen wel betekenis heeft, maar dat voor iedere andere officiële instantie betekenisloos is. Meer kwam je in die eerste aflevering niet te weten over het schimmige gebied van het draagmoederschap. Struyf schoof aan bij de meest intieme momenten in mensenlevens: ze zat erbij toen Lies, Peter, Elke en Dries bespraken hoe ze zich na de geboorte zouden organiseren, ze keek mee terwijl Kimberly in haar woonkamer beviel van een dochter, ze zoomde in op de tranen en de emoties en polste overvloedig naar wat dit met hen deed, of ze niet ‘overvallen worden door de ongelofelijke situatie’?
En toch, hoe aanwezig ze ook was, hoe dicht ze al die jaren ook op de huid zat van de mensen die zich lieten volgen, de verschillende gesprekken leken opvallend op elkaar. Na de vierde ‘waarom’ van Struyf, kon ik alleen maar zuchten. Dat weten we nu toch al. Kan het misschien even gaan over de bredere werkelijkheid van de draagmoeder en de wensouder? Hoe kijkt de samenleving hiernaar? Wat zegt de wet? En wat ontbreekt er eventueel in die wet? Of zijn dat te feitelijke en te weinig emotionele kwesties om aan te snijden?
Draagmoeders
Woensdag 17/11, 20.40, Eén
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier