Tobias Cobbaert schrijft wekelijks over wat hem wakker houdt. Of net niet.
Soms krijg ik de vraag hoe ik erin slaag een (zeer relatief) hoog aantal boeken per jaar te lezen. Daarop zijn verschillende antwoorden, maar een belangrijk deel van de puzzel is dat ik simpelweg geen rijbewijs heb. Wanneer je de helft van je leven in de trein of de tram doorbrengt, kun je maar beter altijd een goed boek meezeulen, niet?
De laatste maanden blijkt een steeds luider deel van het internet me daar ongelijk in te geven. Het is een trend geworden om te lachen met zogenaamd ‘performatief lezen’. Het idee is dat iemand die een dik boek in het openbaar leest, dat voornamelijk doet om cultureel kapitaal te scoren, en niet om van de tekst te genieten. Zeker wie notoir moeilijke titels als Infinite Jest, Moby Dick of Ulysses in het openbaar leest – ik heb me aan alle voorbeelden schuldig gemaakt – zou dat vooral doen om er intellectueel uit te zien. Nog verdachter wordt het wanneer iemand op de trein pas op pagina tien van Blood Meridian blijkt te zitten, want dan ben je er duidelijk net in begonnen om op te vallen. Wie aan het hoongelach van het internet wil ontsnappen, kan de eerste helft van een roman maar beter afgeschermd van de wereld lezen.
Wie aan het hoongelach van het internet wil ontsnappen, kan maar beter afgeschermd van de wereld lezen.
Toen ik voor het eerst over ‘performatief lezen’ hoorde, was ik een beetje beledigd. Er is geen enkel moment waarop ik minder op mijn omgeving let dan tijdens het lezen. Het idee dat ik een boek mee zou sleuren om indruk te maken op onbekenden, voelde als een persoonlijke aanval. Kan ik het nuttige tijdens mijn reistijd echt niet meer aan het aangename koppelen zonder als een pretentieuze lul over te komen? Is het zo ondenkbaar dat ik gewoon echt van literatuur houd?
Mijn verontwaardiging duurde ongeveer drie minuten. Ten eerste slaat de beschuldiging nergens op. Niemand is onder de indruk wanneer ik Infinite Jest in het openbaar lees, behalve andere mensen die Infinite Jest hebben gelezen. Of het op z’n minst geprobeerd hebben. Wie mij daarom uitlacht, gooit meteen hun eigen ruiten in.
Een tweede, veel belangrijkere realisatie: wanneer ik buitenkom, kan het werkelijk niemand schelen dat ik aan het lezen ben. Ofwel ben ik te diep in mijn boek verzonken om het op te merken, maar dan zal het me eveneens worst wezen. Dat is mijn advies voor mensen die denken dat alles een performance is voor het internet, waardoor ze op feestjes niet meer uitbundig durven te dansen of al hun interesses in ironie hullen omdat oprechte passie cringe is. Kom gewoon eens buiten. En neem ineens een goed boek mee. Als er dan toch iemand beslist om je te filmen terwijl je Infinite Jest aan het lezen bent en dat op het internet plaatst, kan ik je alleen maar complimenten geven om je goede smaak – en je uithoudingsvermogen. Van mensen die helemaal niet lezen, kan ik niet hetzelfde zeggen.
