Van Lil Nas X tot Ariana Grande: de hele wereld valt voor Nederlandse hiphop

Nederland was lang het kneusje van de internationale muziekscene, maar verschijnt de laatste maanden weer op het voorplan. Het geheim: hiphop. Van Lil Nas X tot Aya Nakamura, iedereen valt voor beats met klompen aan.

Old Town Road is zonder twijfel dé hit van het jaar. Alleen al in de Verenigde Staten brak rapper Lil Nas X alle records en troefde hij Despacito, I Will Always Love You en Candle In the Wind af door negentien weken aan een stuk de Billboard 100 aan te voeren. Maar het succes is wereldwijd: hij haalde ook de eerste plaats van de hitparades in België, Frankrijk, Duitsland, Australië, Canada of in Nederland. Dat laatste is niet meer dan normaal, want Old Town Road, de beat althans, is gemaakt door een Nederlander. De man in kwestie, YoungKio, is een tiener uit Purmerend, een stadje van 80.000 inwoners op een halfuurtje van Amsterdam.

Het is geen alleenstaand geval, integendeel. De coup van YoungKio is een voorbeeld van hoe belangrijk de Nederlandse muziekscene de laatste maanden, en eigenlijk de laatste jaren, is geworden in de wereldwijde popscene. Dat zegt ook Kaer, lid van het iconische rapcombo Starflam en directeur van Hip Hub Hooray, het festival dat dit weekend in Tongeren plaatsvindt en rap uit de Euregio in de kijker zet. Op de affiche staan artiesten uit België en Duitsland, maar ook uit Nederland. Zo prijkt Brusselaar Zwangere Guy bovenaan de affiche naast Josylvio, boven de Moerdijk een superster: zijn laatste single Waarom zoeken naar liefde scoorde in twee dagen tijd 500 000 views op YouTube.

Ook voor Kaer is het ontdekken geblazen. ‘Ik ben en blijf een Waal en concentreer me op Frans- en Engelstalige rap. Maar er zijn dingen aan het bewegen, en ik ben benieuwd: het is echt interessant om te zien wat er op dit moment aan het gebeuren is.’

Ooit liepen de Nederlanders achter de popfeiten aan, vandaag speelt niemand de game beter dan hen. ‘Uiteindelijk bestaat de taalbarrière niet meer’, zegt Kaer. ‘Het internet laat muziek alle grenzen overschrijden, rap verbindt.’ Is hiphop dan het nieuwe esperanto? ‘Ja, de muziek die je beluistert, staat los van de taal die je spreekt. Om op een nummer te kunnen dansen, is het niet nodig om de tekst te begrijpen. Dat is misschien wel de troef van mumble rap (Amerikaanse rapstijl, waarin rappers zo hard mompelen dat hun teksten bijna onbegrijpelijk worden, nvdr.)‘, lacht Kaer. Zo zijn wat recent uitgekomen nummers twee- of zelfs drietalig. Die tonen aan dat de band tussen Amsterdam en Parijs heel hecht is. De Franse rap heeft zich op de Nederlandse sterren geworpen, hoe onwaarschijnlijk dat ook lijkt. L’Algerino uit Marseille maakt een nummer met Boef, Parijzenaar Lacrim duikt op in een nummer van 3robi verschijnt, en Jul nodigde Mula B uit voor Ratata.

Lennard Vink maakt sinds 2017 dan weer furore als producer met Roméo Elvis. ‘We hebben elkaar ontmoet tijdens een sessie in in Amsterdam. Le Motel had mij uitgenodigd, en die ken ik via onze gemeenschappelijke Belgische label Tangram Records.’ Samen namen ze toen zeven nummers op, waarvan je er drie terugvindt op Morale 2Luxe, een uitgebreide heruitgave van Morale 2. De samenwerking ging zo goed dat Vink werd teruggevraagd om tien nummer te producen op zijn Roméo’s eerste soloalbum Chocolat, dat afgelopen lente uitkwamen. ‘Op tournee ben ik zijn rechterhand.’

Hoe kijkt hij naar de Nederlandse urbanscene? ‘Ze is heel divers. Lokale sterren blijven in het algemeen gehecht aan de tijd waarin de tekst nog belangrijker was dan de hype. Maar het is waar dat hedendaagse clubmuziek de scene domineert. Hiphop is de nieuwe heersende stroming in de mondiale pop is geworden en Nederland heeft zich snel aangepast aan die realiteit.’

Twee muisklikken

Eén label zet de toon: Top Notch. De laatste jaren heeft de platenfirma van onder meer Lil Kleine en Ronnie Flex het muzieklandschap compleet op zijn kop gezet. In 2018 kon één op de drie nummers in de Nederlands top 100 op de een of andere manier aan Top Notch worden gelinkt. Eerder legde grote baas Kees De Koning in Knack Focus uit: ‘Ik denk dat vooral de perceptie veranderd is. Nederlandse hiphop was vijf jaar geleden al populair. Het publiek was er. De artiesten waren er. […] Precies toen Jack Shirak, Lil’ Kleine en Ronnie Flex Drank & drugs maakten, brak Spotify door bij jonge mensen en werd streaming meegeteld in de samenstelling van de hitlijsten. Drank & drugs was niet het eerste grote succes: het was het eerste grote succes waarvan het ook in de charts opviel.’

Het valt nog te bezien waarom net de Dutch Touch zo gemakkelijk valt uit te voeren naar het buitenland. Uiteraard maakt de moderne technologie het gemakkelijker om muziek uit te wisselen. Met twee muisklikken kan elke beat worden verzonden, gedeeld of verkocht op gespecialiseerde sites. ‘We zijn goede copycats’, vervolgt Lennard Vink, ‘maar we exporteren veel meer dan we denken’: Mucky Beats werkte mee aan Boasty, de hit van grime-artiest Wiley met Sean Paul, Idris Elba en Stefflon Don, Boaz van de Beatz deelt een privéjet met Diplo en maakte een beat voor Ariana Grande. Wat al die tracks gemeen hebben: ze zijn geschikt voor in de club.

‘Het klopt dat de Nederlanders goed zijn in urban dancepop’, zegt Kaer. ‘Het is muziek voor de clubs, het lijkt op wat we in Frankrijk lijkt het op wat we soms bar rap noemen.’ Simon Le Saint, naast drummer van Stromae ook dj en wandelende hiphopencyclopedie, beaamt dat grotendeels. ‘Een van de grootste internationale hits van 2018, bijvoorbeeld, X van J Balvin en Nicki Jam, is gebaseerd op een productie van Afro Bros, een dj-duo uit Arnhem. Waarom het net de Nederlandse beats zijn die het zo goed doen, is moeilijk te zeggen. Nederland heeft wel een traditie in heel eenvoudige en minimalistische elektronische muziek, zoals hard trance of jumpstyle. Misschien is het diezelfde eenvoud, maar dan toegepast op een ander genre, die vandaag de dag scoort: een basisidee, een geluid, dat eenvoudig wordt uitgewerkt en waarover we zingen. In het Nederlands, Spaans of Engels: maakt niet uit.’

Dat is één mogelijke denkpiste, maar dat is niet de enige. ‘In Nederland, misschien meer dan waar dan ook, kun je alles horen. Vandaag is het misschien zelfs de meest interessante plek voor dance. Stijlen mengen zich hier goed, ook die uit migrantenculturen: afropop, latin, hiphop… ik heb echt het gevoel dat iedereen naar alles luistert, dat de mix beter is.’ Simon Le Saint toert momenteel als drummer voor Aya Nakamura en observeert de culturele cross-over dus van de eerste rij. Nakamura, geboren in Mali, werd gelanceerd door Djadja, de eerste Franstalige nummer één in de Nederlandse hitlijsten sinds … Je ne regrette rien van Édith Piaf.

Vandaag zou de culturele smeltkroes in Nederland nog steeds beter werken dan elders, ook al wordt dat soms in twijfel getrokken door onder meer de opkomst uiterst rechts. Kaer vervolgt: ‘Net als België heeft Nederland golven van immigranten gehad uit Noord-Afrika en zwart Afrika, maar er wonen ook veel mensen uit de Filipijnen, de Dominicaanse Republiek, de voormalige Nederlandse Antillen, uit Indonesië, enzovoort.’ Die diversiteit zou mogelijk geleid hebben tot muziek die meer openstaat voor invloeden uit de wereld. Voeg daar nog het idee van hiphop als verbindende factor aan toe en het is meteen verklaard waarom net Nederlandse rap zo vlot zijn internationale weg vindt.

‘Het is een veronderstelling’, zegt Kaer, maar hij aarzelt niet om ze toe te passen op Hip Hub Hooray. ‘Enkele dagen geleden brachten we Vlaamse, Waalse en Nederlandse rappers samen voor een retraite van een week. Ze maakten veertien songs. Het was intens, maar opwindend. Als ik erover nadenk, maakt het me gelukkig. Ik denk dat ik net daarom met hiphop ben begonnen, precies voor dit soort uitwisselingen, deze collectieve energie.’