Bob Dylan in Bozar: wanneer gaat iemand Dylan tegen zichzelf beschermen?

De ‘Rough and Rowdy Ways’-tournee van Bob Dylan gaat zijn vijfde jaargang in. Dit keer speelt de Meester echter, voor de eerste keer in ons land, in een relatief intieme theaterzaal. Driemaal na elkaar houdt hij halt in Bozar (capaciteit: 2.100 toeschouwers). Fijn, maar leverde het ook een memorabel concert op? Het antwoord luidt: yes but, no but.

Wat bezielt een artiest om op zijn 84ste nog onafgebroken de wereldpodia af te schuimen? Is het rusteloosheid? Verveling? Zeker is dat Bob Dylan het allang niet meer om de centen hoeft te doen. De man heeft tijdens zijn lange carrière zo’n 125 miljoen platen verkocht en zit dus sowieso goed in de slappe was.

Zijn invloed en reputatie zijn dermate onaantastbaar dat hij een lange schaduw werpt over het gros van zijn collega’s. Bovendien is hij de enige songwriter die kan zeggen dat hij ooit de Nobelprijs voor literatuur heeft gekregen. Gezien zijn gevorderde leeftijd zou iedere passage zijn laatste kunnen zijn en dat verleidt zijn fans ertoe tot 200 euro neer te tellen voor een kaartje. 

Bob Dylan blijft nu eenmaal een voorwerp van idolatrie: zijn mysterieuze aura zorgt ervoor dat sommigen hem bovenmenselijke kwaliteiten toedichten. Veel van zijn volgelingen komen naar zijn concerten, gewoon om dezelfde lucht te kunnen inademen als hij en zijn bereid iedere misstap van hun held met de mantel der liefde te bedekken. Terwijl Dylan uiteindelijk ook maar een gewone sterveling is, die eet, drinkt en op gezette tijden naar het toilet moet, zoals ieder van ons.

Iemand die een veertigtal overwegend briljante langspelers heeft gemaakt, beschikt over zulk een schat aan goed materiaal dat hij het publiek iedere avond zou kunnen verrassen. Alleen, dat doet Bob Dylan al lang niet meer. Tijdens zijn Europese concertreis speelt hij avond na avond precies dezelfde set. Kun je het hem op zijn oude dag kwalijk nemen dat hij voor veliigheid kiest? Neen. Maar welke songs plukt hij precies uit dat rijke repertoire? Hoe wil Bobbejaan voortleven in onze herinnering? 

Voorspelbaar

Naar zijn concerten van de jongste jaren te oordelen, hecht hij alleen nog belang aan het in 2020 verschenen Rough and Rowdy Ways, dat hij mogelijk als zijn testament beschouwt. Die lp staat, met uitzondering van het epische Murder Most Foul, nog altijd integraal op de setlist, in combinatie met de grondig herknede oudere nummers uit zijn lockdownplaat Shadow Kingdom. Al zou het natuurlijk kunnen dat het de enige zijn die Dylan zich vandaag nog kan herinneren.

Die voorspelbaarheid maakt zijn optredens misschien wel minder spannend, maar Bawbbehandelt zijn werk met de attitude van een jazzmuzikant, waardoor zijn liedjes om de haverklap van gedaante veranderen. Zo zette hij in Bozar When I Paint My Masterpiece op de melodie van Puttin’ on the Ritz, een nummer uit de jaren twintig van de vorige eeuw dat doorgaans geassocieerd wordt met Harry Richman. Daardoor ga je, in het beste geval, zijn songs telkens op een andere manier beluisteren. 

Niets dan lof trouwens voor de snedig spelende groep met oudgediende Tony Garnier op bas, de gitaristen Doug Lancio en Bob Britt en drummer Anton Fig, die inmiddels Jim Keltner heeft vervangen. Haar vakmanschap en vermogen de arrangementen op te rekken, bijvoorbeeld in To Be Alone With You, stond buiten kijf. Bovendien was het geluid in Bozar kraakhelder, wat de muziek zeker een meerwaarde gaf.

Toonloos

Zelf verschanste Bob Dylan zich de hele avond achter zijn Baby Grand piano. Alleen in het begin van de set, tijdens It Ain’t Me, Babe, haalde hij even zijn gitaar boven. Van de recente songs, waarin Dylan tobt over de eindigheid van het leven, was Black Rider wellicht de meest geslaagde. Ook al omdat de zanger, tijdens het rondje armworstelen met Magere Hein, de humor niet schuwde:  ‘Black Rider / Hold it right there / The size of your cock / Will get you nowhere’. 

Hét probleem was, zoals zo vaak de jongste jaren, echter Dylan zelf. Tijdens de meer bluesgeoriënteerde nummers, zoals False Prophet, Crossing the Rubicon, Goodbye Jimmy Reed en het in een generisch bluesjasje gestopte Watching the River Flow, kwam hij met zijn Bor-de-Wolf-frasering nog weg. Dat was helaas veel minder het geval in de uptempoversie  van Desolation Row. 

Dylan declameerde meer dan hij zong en door zijn toonloze, ongeïnteresseerde voordracht, gingen ook de melodieën, ondanks de verdiensten van de muzikanten, totaal de mist in. Het op walsbenen geplante I’ve Made up My Mind To Give Myself to You hield zich nog dapper overeind, maar wat Bob Dylan uitvraat met It’s All Over Now, Baby Blue, was echt niet netjes. En My Own Version of You was hooguit een rommelig hoorspel, waar de bandleden wat bruitage aan toevoegden.

Trapezeartiest

Zeker, de artiest heeft het volste recht zijn songs door de mangel te halen. Hij is tenslotte Bob Dylan. Maar de man die Leonard Cohen ooit ‘the Picasso of Song’ noemde, en in de publieke perceptie van alles is geweest, van het Geweten van zijn Generatie tot de Stem van de tegencultuur, weigert resoluut publiek bezit te zijn. Zelf ziet hij zich als een ambachtsman die op gelijke hoogte staat met een huisschilder en beschouwt hij zich veeleer als een trapezeartiest dan als een dichter.

Niettemin zagen we in Brussel vooral een artiest aan het werk die doelloos in zijn songs verdwaalde en niet meer wist waar hij zijn kompas had gelaten. Dat werd nog eens pijnlijk duidelijk tijdens afsluiter Every Grain of Sand, een spiritueel nummer dat zonder twijfel tot de hoogtepunten uit zijn oeuvre behoort, maar ondanks de inventiviteit van zijn gezellen, door Dylan genadeloos werd doodgeknepen.

Mocht u de songs hebben leren kennen in de versies die we in Bozar te horen kregen, dan zouden het nooit classics zijn geworden. Begrijp ons niet verkeerd: Bob Dylan is méér dan terecht een icoon. Alleen bewijst hij zichzelf (en ons) geen dienst door zijn kapotte stem op zijn werk los te laten. Sportlui weten doorgaans wanneer het tijd is om te stoppen. Het wachten is op iemand uit Bob Dylans entourage die de man tegen zichzelf weet te beschermen.