De balans: dit zijn de tien beste expo’s van 2023 tot nu toe

Nu het jaar er alweer voor de helft op zit, blikt Knack Focus terug op het beste dat de afgelopen maanden te bieden hadden. Vandaag: expo’s.

10) Swedish Ecstasy (Bozar, Brussel)

De tentoonstelling Swedish Ecstasy in Bozar brengt u in hogere sferen met Zweedse kunst met een hoek af. Treed binnen in de wondere wereld van Hilma af Klint, de mystica die tussen haar seances door de abstracte kunst uitvond.

9) Manet / Degas (Musée d’Orsay, Parijs)

Édouard Manet (1832-1883) en Edgar Degas (1834-1917) waren twee van de belangrijkste modernistische schilders. Het Musée d’Orsay in Parijs bracht een eerbetoon aan beide heren, en legde daarbij de nadruk op de opvallende contrasten tussen hun beide oeuvres. Op die manier doet de expo ook dienst als een analyse van de band die beide schilders met elkaar hadden.

8) Anna Boch (Mu.ZEE, Oostende)

Geld, smaak, talent en durf: Anna Boch had het allemaal. Omstreeks 1900 was zij de enige vrouwelijke kunstenaar in de Brusselse avant-garde. Het Mu.ZEE in Oostende presenteert haar nu als verrassende schilder én compromisloze kunstverzamelaar, want haar claim to fame was dat ze als enige een Van Gogh kocht tijdens het leven van de schilder.

7) Michel François (Bozar, Brussel)

Bruine modder borrelt op uit de vulkanische ondergrond en suddert op en neer tot af en toe een bel barst. Of toch op het eerste videoscherm dat je tegenkomt op de expo Contre nature. ‘Het is een zelfportret’, grijnst Michel François. En effectief: als je dichter bij het werk gaat staan, zie je zijn silhouet – een man met een camera – weerkaatst worden in elke modderbel. Dit werk is typisch voor de Brusselse beroepsfantast: het is organisch, fluïde en nooit volledig vormvast. Maar het is vlot leesbaar én mooi om naar te kijken, een kwaliteit die nogal wat andere conceptuele kunstenaars wel eens durven te vergeten.

6) Vlaams expressionisme (Kunstmuseum Den Haag)

Dorps. Aards. Onbekommerd. Schalks en af en toe schunnig. Het zijn de woorden waarmee het Vlaams expressionisme het vaakst wordt geassocieerd. Met een beetje zin voor overdrijving zou je zelfs kunnen stellen dat de schilderkunst van toen beeldvormend was voor hoe we nu, dik een eeuw later, nog altijd over Vlaanderen denken. Alleen was, zoals deze expo leert, van een uniforme stijl nooit echt sprake, zoals ook de begrippen ‘Vlaams’ en ‘expressionisme’ – vraag het maar aan de samenstellers van de canon – lastig af te bakenen blijven.

5) After Impressionism (National Gallery, Londen)

De expo After Impressionism toont hoe de westerse kunst eind negentiende eeuw het modernisme in gesleurd werd, met veel goesting en nog meer bloot.

4) Basquiat x Warhol (Fondation Vuitton, Parijs)

Het is tot vandaag de meest intense samenwerking die twee topkunstenaars ooit zijn aangegaan. De Parijse blockbustershow Basquiat x Warhol blikt terug op de intense samenwerking tussen twee heel verschillende maar gelijkgestemde solisten.

3) Theodoor Rombouts (MSK, Gent)

Zijn tijd-, stiel- en stadsgenoten Rubens en Van Dyck mogen hem dan de vergetelheid in geduwd hebben: ook Theodoor Rombouts (1597-1637) mag zijn plek in de kunstcanon claimen. Nu te zien in het Gentse MSK. Al moet zijn underdoggehalte nu ook weer niet worden overdreven. Aan succes en geld ontbrak het Rombouts niet. En behalve schilder was hij een invloedrijke rederijker. Bovendien vereeuwigde Van Dyck, die hem een belangrijk figuurschilder noemde, hem in een prachtig portret dat nog altijd in de Alte Pinakothek van München hangt. 

2) Sarah Bernhardt (Petit Palais, Parijs)

Elke beroemdheid na Bernhardt lijkt te licht te wegen om de erfenis van de ‘onvergelijkbare’ te dragen. Haar mysterie kon bovendien nooit worden weggeflitst door de camera. Toen ze stierf, was goddelijke Sarah geen actrice meer, laat staan een vrouw van vlees en bloed, één houten been en vele aanbidders. Ze was een mythe waarover duizenden verhalen werden verteld, al dan niet met een doodskist, vleermuis of champagnedronken alligator erbij.

1) Hugo van der Goes (Gemäldegalerie, Berlijn)

Het gekweld genie van de Vlaamse primitieven. Zo werd Hugo van der Goes weleens genoemd. Maar de middeleeuwse meester, wiens oeuvre momenteel (nog heel eventjes) te zien is tijdens een uniek retrospectief in Berlijn, was meer dan dat. Véél meer.