Barbara De Coninck

Zondag 5/9, 20.10 – CanvasIn Amerikaanse blockbusters lijkt je ontoerekeningsvatbaar laten verklaren de ideale manier om een welverdiende straf te ontlopen. Niet zo in ons land: als internering een loterij is, zoals gerechtspsychiater Johan Baeke in Te gek om los te lopen beweert, dan toch een die je níét wil winnen. Dirk Leestmans werpt samen met zijn Panorama-team een ontluisterende blik op het leven van de zowat vierduizend Belgische geïnterneerden.

Wat zijn dé grote problemen bij internering?

Dirk Leestmans: Wel, er loopt al veel fout bij de expertises die moeten bepalen of iemand gedetineerd of geïnterneerd wordt. In België mag iederéén zich gerechtspsychiater noemen, plus: de psychiaters krijgen te weinig geld voor een degelijk onderzoek. Een van hen vertelt hoe een man psychotisch werd verklaard omdat hij niet wilde eten. Bleek dat hij in de ramadan zat! Vervolgens komen veel geïnterneerden in de gevangenis terecht, waar ze totaal geen behandeling krijgen.

Dat klinkt als een oud zeer.

Leestmans: De internering is al jaren een van de pijnpunten van justitie – om niet van een schandvlek te spreken. Met de regelmaat van de klok wordt het systeem aangeklaagd in de pers. Jullie moederblad Knack heeft enkele maanden geleden nog een groot stuk gebracht – een van de geïnterneerden staat er in de reportage zelfs mee te zwaaien. Tot nu toe echter zonder veel resultaat. Tien jaar geleden heb ik al een docu gedraaid in Merksplas: velen van de geïnterneerden die ik toen interviewde, zitten daar nu nog.

Is er dan werkelijk niets veranderd?

Leestmans: Bitter weinig, ondanks de goede wil van veel mensen – laat daar geen twijfel over bestaan. Het is nogal makkelijk om op gevangenissen te schieten omdat die de geïnterneerden geen behandeling bieden, maar die hebben daar gewoon de middelen niet voor. De gevangenis kan in tegenstelling tot de psychiatrie geen mensen weigeren. Probleem is ook dat internering een maatregel van onbepaalde duur is, in tegenstelling tot een gevangenisstraf.

Lijkt vrij middeleeuws…

Leestmans: Sommige instellingen zien er ook zo uit, met slaapzalen voor dertig patiënten. Sommige geïnterneerden hebben natuurlijk ernstige strafbare feiten gepleegd, enkelen ook levens- of zedendelicten. Dat betekent echter niet dat ze aan hun lot moeten worden overgelaten. We zijn het aan onszelf verplicht om hen menswaardig te behandelen. Het is toch schrijnend als zulke mensen zich er gewoon bij neerleggen dat ze in het systeem zullen sterven.

Willen jullie justitie met deze documentaire een schop onder de kont geven?

Leestmans: We willen de huidige toestand tonen, met alle gevolgen van dien. Vandaar dat we zowel gerechtspsychiaters als gevangenispersoneel en geïnterneerden aan het woord laten. Toegegeven: er is hoop. Zo zijn er plannen voor twee nieuwe instellingen, een in Gent en een in Antwerpen. Dat zou een stap in de goede richting zijn, máár: de eerste steen moet nog gelegd worden.

Hoe zie je dan de toekomst?

Leestmans: Wel, er ligt al even een nieuwe wet klaar – hij is zelfs in het Staatsblad verschenen – maar tot op heden is die dode letter gebleven. Trouwens, inhoudelijk zit die niet echt goed, zodat er beter een hele nieuwe wet zou worden opgesteld. Maar: iedereen weet in welke impasse ons land zich momenteel bevindt. Als nog niet duidelijk is of de behandeling van geïnterneerden een federale, dan wel een gewestelijke bevoegdheid wordt, kun je ook niet verwachten dat er snel iets substantieels zal veranderen.

Barbara De Coninck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content