Ooit regisseerde Mike Mills videoclips als Sexy Boy van Air, met de speelfilm Beginners stortte hij zich zeven jaar geleden op de extreem late outing van zijn vader en nu eert hij zijn moeder, een van de vele bijzondere 20th Century Women waar Hollywood nog steeds te weinig aandacht voor heeft.
‘De menselijke identiteit wordt niet langer bepaald door wat we doen maar eerder door wat we bezitten. Maar we hebben ontdekt dat dingen bezitten en consumeren onze hunkering naar betekenis niet kan bevredigen.’ Aan het woord is de Amerikaanse president Jimmy Carter in een televisietoespraak uit 1979. In het atypische huishouden dat Mike Mills (50) schetst in zijn generatiekroniek 20th Century Women gaan de reacties op Carters befaamde Crisis of Confidence-speech van ‘he’s fucked’ tot ‘I thought that was beautiful’.
‘Die speech is briljant’, zegt Mike Mills – niet de gelijknamige drummer van REM maar de man die videoclips regisseerde voor Moby, Yoko Ono en Air (onder meer voor Sexy Boy), en platenhoezen en posters ontwierp voor Beastie Boys, Beck en Sonic Youth (het album Washing Machine). ‘Met zijn kritiek op ongebreideld kapitalisme is de toespraak meer dan vijfendertig jaar later relevanter dan ooit. Alleen durft geen enkele politicus nu nog zo openlijk te twijfelen aan de Amerikaanse identiteit. Zelfs Obama had dit niet durven uit te spreken.’
De regisseur uit Californië, die zich sinds 2009 de echtgenoot van multimediakunstenares, filmmaakster en schrijfster Miranda July mag noemen, stopte Carters boodschap in zijn hommage aan zijn eigen moeder omdat mommie dearest dol was op de Democraat die van 1977 tot 1981 president was.
Het opmerkelijke verhaal van zijn vader, die op zijn 75e, na 44 jaar huwelijk, uit de kast komt, heeft Mills al verfilmd in Beginners (2010) – het leverde rasacteur Christopher Plummer een Oscar op. Zeven jaar later heeft Mills zelf een Oscarnominatie vast, voor zijn scenario van 20th Century Women, een gevoelig portret van zijn moeder (vertolkt door Annette Bening) en van de late jaren zeventig, toen hij aan haar zijde opgroeide. ‘Mijn vader was toen erg afwezig en mijn moeder was een mysterie. In het Santa Barbara van de seventies liep er niemand zoals zij rond. Maar ze liet zich niet gemakkelijk kennen. Waardoor ik natuurlijk niets liever wilde dan haar te doorgronden.’
Je hebt nu je vader én je moeder geëerd met een film. Wie blijft er nog over?
MIKE MILLS: Ik weet het niet. Mijn vrouw Miranda of onze zoon Hopper kan ik niet doen. Dat zou een schending van hun privacy zijn. Mijn ouders waren al dood toen ik deze films maakte (Mills’ moeder stierf in 1999, zijn vader zo’n vijf jaar later, nvdr.).
En vrees je rechtszaken van je andere familieleden?
MILLS: (lacht) Nee, ik heb twee oudere zussen, die allebei kunstenaar zijn. Ze begrijpen dat dit mijn fictie is, mijn versie van onze jeugdverhalen. De ene hield meer van Beginners, de andere houdt meer van 20th Century Women. Wat hen nog het meest stoort, is dat ik mijn ouders onschuldiger of liever voorstel dan ze werkelijk waren.
Semiautobiografische films zoals de jouwe zijn nochtans vaak een flinke afrekening met jeugdtrauma’s of een opflakkering van smeulende vetes.
MILLS: Een film maken over iemand anders plaatst je in een machtspositie en ik wil die macht niet misbruiken. Ik zou het er heel moeilijk mee hebben om mijn ouders in een slecht daglicht te stellen. Het zou toch bijna kwaadaardig zijn om mijn moeder en vader met een film te ‘berechten’? Ik probeer van hen complexe en genuanceerde personages te maken, maar ik ga wel op zoek naar delen van hun persoonlijkheid waar ik me goed bij voel – én naar aspecten van hun leven waar ik onze hedendaagse cultuur mee wil injecteren. De gecompliceerde seksualiteit van mijn vader is dan interessant, net als mijn moeders feminisme en ondernemingszin. Ik zou ook een film over mezelf kunnen maken, maar het is heel moeilijk om vandaag over een blanke cisgender van vijftig een film te maken die niet reactionair is.
En je vindt het belangrijk om films te maken die niet reactionair zijn?
MILLS: Tuurlijk! Toen ik de film begon te schrijven was er nog geen sprake van president Trump, was het dus allemaal nog niet zo erg als nu, maar vrouwen zijn al heel lang ondervertegenwoordigd in Hollywood. Tot op het niveau van personages van veelal mannelijke scenaristen. In de huidige, seksistische filmindustrie je film 20th Century Women noemen, is op zich al een progressieve zet. Een kleine, maar toch. En praten over mijn homoseksuele vader is dat ook. Een film maken met een 75-jarige homoseksuele man als hoofdpersonage is zonder twijfel een politiek gebaar.
Net als een film maken waarin de eerste zwangerschapstest voor thuisgebruik aan bod komt en waarin jonge vrouwen naar Planned Parenthood gaan, de nog steeds omstreden non-profitorganisatie die vrouwen informatie over veilig vrijen, maar ook over anticonceptiva en abortus biedt.
MILLS: Die details zijn erg belangrijk omdat ze je doen beseffen dat vele van onze verworvenheden van vrij recente datum zijn en nog steeds omgekeerd dreigen te worden. Dat die eerste thuistest er zo geschift uitziet, is mooi meegenomen, maar al die details zijn historisch accuraat. Het is met zulke zaken dat je uiteindelijk de betekenis van je film bouwt.
Dat doe je niet enkel met psychedelische zwangerschapstests. Klopt het dat vele spullen in de film echt aan jou of je familie toebehoren?
MILLS: Ja, bedspreien, juwelen, schilderijen, meubelen… Heel veel dingen komen uit het huis van mijn ouders. Zij hadden echt heel goede smaak, dus dat trof. En, eerlijk gezegd, het is ook gewoon goedkoper om je eigen rommel te gebruiken. Ik hoefde ’s ochtends mijn auto maar vol te stouwen met mijn eigen meubilair en het naar de set te rijden. Maar ik geloof ook in de magie van die objecten. Films zijn langgerekte goocheltrucs. Het kan absoluut geen kwaad om je filmset een klein beetje te betoveren met objecten die een speciale betekenis hebben. Ik weet dat het niet helemaal rationeel is, maar ik geloof ergens dat de juwelen van mijn overleden moeder nog iets van haar in zich dragen.
Was het niet vreemd om je eigen moeder heruit te vinden als filmpersonage?
MILLS: Ik kende mijn moeder eigenlijk helemaal niet zo goed. Ik ben daarom veel films gaan bekijken uit de jaren veertig en vijftig, de tijd waarin ze is opgegroeid. Omdat ik weet dat ze dol was op die films en op Humphrey Bogart. Ze zei altijd dat ze in haar volgende leven met hem zou trouwen. Bogart bleek de sleutel tot haar karakter. Hij vocht altijd tegen het gezag, won nooit, maar ging wel altijd met heel veel klasse ten onder. Hij nam het altijd op voor de machtelozen om hem heen. Hij was ironisch, grappig en hield van mensen die hard werken. Hij haatte pretentie. En hij rookte en dronk veel. Mijn moeder was Humphrey Bogart! (lacht)
Je bent nu genomineerd voor de Oscar voor beste scenario. Vind je het niet vervelend om als visueel kunstenaar vooral prijzen te krijgen voor je schrijfwerk?
MILLS: Jazeker. (grijnst) En zo’n nominatie voor beste originele scenario levert ook niks op. Als hoofdrolspeelster Annette Bening genomineerd was, had mijn film veel meer opgebracht. Dat weet iedereen in de filmindustrie. Ik vind trouwens dat ik als regisseur beter ben dan als schrijver. Maar genomineerd worden in die categorie is moeilijk. Mijn manier van regisseren is, met mijn focus op het acteren, op emoties en gevoelens, iets te vrouwelijk voor de leden van de Academy en de Directors Guild of America. In de big league gaat het toch nog vaak over speciale kraanshots en ander machogedoe. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen, zoals Barry Jenkins’ integere drama Moonlight, maar meestal zijn het de macho’s die de Oscars winnen. (lacht)
20TH CENTURY WOMEN
Vanaf 1/3 in de bioscoop.
door Sam De Wilde
‘Ik zou mijn ouders niet in een slecht daglicht willen stellen. Je gaat je moeder en vader toch niet in een film veroordelen?’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
