Netflix ontketende vier actrices van Orange Is the New Black, onder wie hoofdrolspeelster Taylor Schilling, om de nieuwe Europese markten voor zich te winnen. ‘De Bechdel-wat?’

Nee, die orange slaat dus op appelsienen, terreurdreiging noch uitspraken van president Obama: het is gewoon de kleur van de plunjes van de gevangenen om wie het draait in Orange Is the New Black. De vrouwelijke jailbirds zijn niet toevallig het speerpunt van de Netflixpromotietrein die dezer dagen door Europa dendert. De serie is vooralsnog de meest geruchtmakende eigen productie van de Amerikaanse streamingdienst. Gevangenisdrama is an sich natuurlijk niet nieuw, ook niet als de gevangenen vrouwen zijn: wip oftewel women in prison was ooit een populair exploitationgenre – vraag maar aan Pam ‘Jackie Brown’ Grier.

Maar OITNB ontstijgt het genre, onder meer omdat er eindelijk nog eens écht goed uitgewerkte vrouwenpersonages in te zien zijn, van alle mogelijke geaardheden, religies en huidskleuren. Schrik dus niet als u een killernon ziet, een Russische kokkin of een transseksuele kapster – actrice Laverne Cox, zelf transseksueel, haalde overigens de cover van Time.

Misschien een nog belangrijker verklaring voor het succes van de reeks is de toon: het draait nu eens niet om geweld. ‘In gevangenisfilms met mannen wordt de strijd om macht, om territorium fysiek uitgevochten’, aldus actrice Uzo Aduba, Suzanne ‘Crazy Eyes’ Warren in de reeks. ‘Bij vrouwen gaat dat mentaal en verbaal.’

De showrunner, een van de weinige dames met die titel in de VS, is dan ook Jenji Kohan, bekend van Weeds, over een weduwe die aan het dealen slaat. ‘Alle lof aan Jenji’, vervolgt Aduba, die vorige maand voor haar rol nog een Emmy won. ‘Ze gaat voor authenticiteit. Ze wil de waarheid vertellen. Dat het er soms hard toegaat in die gevangenissen. Dat corruptie er welig tiert. En ja, de reeks klaagt een pak wantoestanden aan, maar alles staat of valt met de geweldige, diepzinnige verhaallijnen.’

‘Jenji begrijpt vrouwen écht’, zegt ook Kate Mulgrew, u bekend als captain Kathryn Janeway, de enige vrouw aan boord van de Voyager in de gelijknamige Star Trek-spin-off. In Orange haalt ze haar beste Russisch boven als de ietwat oudere kokkin Red, die zich ontpopt als moederfiguur binnen de gevangenis. Red is overigens gebaseerd op een bestaande gedetineerde. ‘Waar anders krijg je de angsten, de trauma’s, de achtergrondverhalen en de onderlinge relaties te zien tussen Latina’s, religieuzen, zwarte vrouwen en een Russische boerin die een keuken beheert? Oude dames, jonge dames, verliefde dames, haatdragende dames: je krijgt het allemaal voorgeschoteld in Orange Is the New Black, op een wondermooi uitgetekende manier. En daar hebben we dus maar één persoon voor te danken: Jenji.’

‘Aanvankelijk is mijn personage nogal naïef en hulpeloos’, zegt Taylor Schilling, die Piper Chapman vertolkt, een New Yorkse die achter de tralies vliegt omdat ze voor haar lesbische liefje drugsgeld over de grens heeft gesmokkeld – nota bene van op de luchthaven van Zaventem. Schilling is inderdaad het slag guitige, engelachtige verschijning dat zich perfect leent voor die rol, maar Piper evolueert. ‘Naarmate de reeks vordert, wordt ze een stuk donkerder. Piper probeert te ontdekken wie ze is. En vooral: ze probeert zich aan te passen, ze zoekt nieuwe manieren om te overleven binnen die krappe gevangenismuren. Haar celstraf is werkelijk één lange, existentiële reis.’

Met Alex, die nu dus ook in de cel zit, deelt Piper een onstuimig verleden in de drugssmokkel, dat aan de hand van uitgebreide flashbacks verteld wordt. Actrice Laura Prepon had aanvankelijk wel vraagtekens bij haar personage Alex: ‘Ik, een lesbische chic spelen? What the fuck?’ dacht ik aanvankelijk. Ondertussen kan ik me echt in haar verplaatsen. Ze is uitermate manipulatief, zeer berekend, maar al even extreem verliefd op Piper. Het ene moment houden die twee weer van elkaar, en dan weer kunnen ze elkaars bloed drinken. Ik zou persoonlijk nooit haar leven kunnen leiden, maar het is fantastisch om Alex en Piper bezig te zien.’

Prepon, die u misschien nog kent uit That ’70s Show, ziet nog een element dat Orange Is the New Black bijzonder maakt. ‘Ik speel wel vaker sterke, onafhankelijke vrouwen, hoor. Maar deze reeks is echt ontdaan van alle typisch vrouwelijke kantjes: geen make-up, geen opgemaakt haar, geen leuke jurkjes. Dat is ook voor ons een verademing, omdat je je daardoor als actrice juist heel kwetsbaar opstelt. En dankzij de steun van al die geweldige andere dames in de cast voel je je toch veilig. ‘Laten we allemaal rauw, en kwetsbaar en volkomen naakt zijn’, dat is ons motto!’, lacht ze.

Op de Bechdeltest, waarover u alles leest op de voorgaande pagina’s, is Orange Is the New Black alvast glansrijk geslaagd.

KATE MULGREW: De wat? Dat moet ik googelen.

TAYLOR SCHILLING: Die maatstaf voor films waarin twee vrouwen met elkaar praten en het niet over een man hebben. Het is ontstellend hoe weinig fictie daaraan voldoet.

MULGREW: Oh ja? Bij ons zit dat in volledige afleveringen!

SCHILLING: Als je bij de grote zenders en studiofilms gaat kijken, lijkt het alsof er geen publiek is voor films of series over vrouwen. Flauwekul natuurlijk! Orange is daar het bewijs van. Als je authentieke, pakkende verhalen over vrouwen kunt brengen, dan is iederéén geïnteresseerd. In die zin zijn wij echt baanbrekend.

MULGREW: Pure uitmuntendheid, deze reeks. (lacht)

ORANGE IS THE NEW BLACK

Alle info: Netflix.be

DOOR ANDREAS ILEGEMS