Pablo Larraín verfilmt de laatste aria van Maria Callas: ‘La Divina blijft een mysterie’

Wie was de grootste diva aller tijden? De kans is groot dat u meteen aan de iconische Maria Callas denkt. In de nieuwe film van Pablo Larraín wordt zij gespeeld door Angelina Jolie.

‘Ze is ongelooflijk mysterieus. Telkens wanneer je denkt dat je haar kent, ontglipt ze je weer.’

Pablo Larraín heeft het over Maria Callas, de grootste operazangeres aller tijden. Nadat hij al Jackie Kennedy (Jackie, met Natalie Portman) en prinses Diana (Spencer, met Kristen Stewart) portretteerde, vervolledigt de Chileense cineast met Maria zijn filmtrilogie over markante vrouwen uit de twintigste eeuw.

‘Ik vroeg me af wie het gewicht heeft om zo’n icoon te incarneren’, vertelt Larraín. Hij kwam uit bij Angelina Jolie. ‘Toen ik haar de rol aanbood, begreep ze onmiddellijk hoe groot de uitdaging zou zijn.’ Tijdens een maandenlange voorbereidingsperiode volgde Jolie onder meer intensieve zanglessen. ‘Ze heeft enorm geoefend, met veel discipline. Ze verdiepte zich in Callas en was heel beschermend over haar personage. Ik heb nooit met iemand anders gesproken. Ze was al aan boord toen ik Steven Knight (die Peaky Blinders bedacht, nvdr.) vroeg om het scenario te schrijven. Zonder Angelina was er gewoonweg geen film.’

Het was geen vooropgezet plan om drie films te regisseren over iconische vrouwen uit de twintigste eeuw. Ben je niettemin trots op de trilogie?

Pablo Larraín: Ik wist op voorhand niet dat ik drie films over drie iconen zou maken. Ik ben vooral bijzonder trots op de drie actrices die de hoofdrollen spelen en de ongelooflijke artiesten achter de schermen. Ik vraag me af of de films bestand zullen zijn tegen de tand des tijds. Want dát is de hamvraag, en niet of een film veel prijzen heeft gewonnen. Die prijzen zijn een momentopname en zeggen niets over de toekomst. Geen enkele prijs heeft ooit het leven van een film gedefinieerd.

Welke van jouw films zullen over vijftig jaar nog steeds relevant zijn?

Larraín: Ik denk daar liever niet te lang over na, tegen dan ben ik al overleden. Er zijn zoveel films die nooit een prijs hebben gewonnen, die zelfs zijn geflopt in de bioscoop, maar die achteraf toch klassiekers zijn geworden. De tijd kan zowel wreed als genadig zijn. Dat valt bijna niet te voorspellen en maar goed ook. Ik wil niet weten welke film overeind blijft en welke niet. Ik bekijk mijn films nooit opnieuw. Dat is regel nummer een. Ik ben bang dat ik alleen maar fouten en gebreken zou zien.

Aristoteles Onassis schoof Maria Callas opzij voor een relatie met Jackie Kennedy, twee van de iconen die je portretteerde. Zit er muziek in een film over de fabelachtig rijke Griekse scheepsmagnaat?

Larraín: Ik heb er gemengde gevoelens bij. Hij was inderdaad een interessante man, maar tegelijkertijd was hij heel hard voor vrouwen en vooral voor Maria. Maria was op haar beurt hard voor Jackie. Ik weet te weinig over Onassis om het met zekerheid te zeggen, maar hij lijkt me een nare persoon die ik, zelfs dood, liever niet in mijn buurt heb.

Ben je een fan van Maria Callas?

Larraín: Ik ben opgegroeid met ontzag voor Maria Callas. Mijn moeder nam me regelmatig mee naar de opera. In de auto op de terugweg stak ze een cassette van Callas in en zei ze: ‘We hebben net een prachtige La Traviata – of Tosca of Norma – gehoord, maar dit is het echte werk.’ Ze leek afkomstig van een andere planeet.

Ik heb negen biografieën gelezen, heb alle documentaires bekeken en luister al veertig jaar naar haar muziek, maar ‘La Divina’ blijft een mysterie. Ik weet nog steeds niet wie ze was. Deze film is een poging om een idee te geven van wie ze mogelijk was. Er zat iets in haar dat moeilijk te omschrijven is, iets mysterieus en ongrijpbaars. Maar net dat onbeschrijfbare is een drijfveer om verder te kijken en dieper te graven.

Maria Callas is honderden keren gestorven op scène. Kan dat haar vroege dood hebben beïnvloed?

Larraín: Ik denk van wel, maar ik ben zelf geen artiest die zich dood zingt op een podium. Er schuilt iets goeds en ouds in een van de kerngedachten van de Griekse tragedie: hoe meer je aan de dood probeert te ontsnappen, hoe dichterbij je komt. Die paradox typeert de tragische held. Maria Callas was bij uitstek de tragische heldin die tegen de dood vecht. Ze is inderdaad ontelbare keren gestorven op het podium. Ze was nergens bang van. De film viert haar leven, maar ook haar keuze om echt een tragische heldin te worden. Van de dokters moest ze stoppen met zingen omdat ze haar lichaam zo had uitgeput met allerhande pillen. Ze luisterde niet en bleef verderzingen. Zonder angst voor de dood.

Je film suggereert dat Maria Callas als meisje door haar Griekse moeder werd gedwongen om tijdens de oorlog voor de Duitse soldaten te zingen én met hen te slapen. Is dat echt gebeurd?

Larraín: De biografieën vertellen grotendeels – voor zo’n zestig procent – precies hetzelfde. Waar ze geboren werd, waar ze studeerde, wanneer ze van New York naar Griekenland verhuisde en weer terug naar New York enzovoort. Maar voor de resterende veertig procent lopen de versies soms fel uiteen. De nieuwste biografieën lijken aan te geven wat je beschrijft. En het lijkt me ook logisch. Eens ze het huis uit was, heeft Maria bijna nooit meer met haar moeder gesproken. Ze schreven elkaar hooguit een paar brieven. Het is plausibel dat een trauma daar de oorzaak van is. Bevestigen alle biografieën dat? Nee. Maar het wordt wel door een groot aantal recente boeken beaamd.

Zou je dat met zekerheid willen weten, of ben je net gehecht aan het mysterie? Want ook Jackie en Spencer zijn nadrukkelijk fictiefilms en geen documentaires.

Larraín: Ik denk niet dat we iets ooit zeker kunnen weten. Ons verhaal speelt zich af in de week voor haar dood. Ik bladerde in elke nieuwe biografie telkens onmiddellijk naar het laatste hoofdstuk om te weten wat men over haar laatste dagen wist. Maar niemand wist iets. De enige twee mensen die weten wat er toen is gebeurd, zijn haar personeel. Bruna en Ferruccio, die haar 25 jaar hebben bijgestaan. Bruna heeft er nooit over willen spreken en is overleden. Ferruccio leeft nog, maar lost amper wat. Er is dus een zwart gat in haar levensverhaal, en in dat zwart gat duikt de film. Ik begrijp het verlangen naar accurate informatie, maar wij proberen iets anders. Wij gaan aan de slag met fictie en met de waarheid van figuren. Ik wil dat niet als excuus inroepen voor fouten. Dat is gewoon wat wij, met veel respect en zorg, doen.

Zit het je dwars dat Natalie Portman en Kristen Stewart genomineerd werden voor een Oscar voor hun rol in jouw films, en Angelina Jolie niet?

Larraín: Ik zou een nominatie terecht hebben gevonden, maar ik denk niet dat de film zal lijden onder het feit dat ze niet is genomineerd. Ik geloof niet dat prijzen het lot van een film bepalen. Prijzen kunnen mooi of interessant zijn, maar de echte waardering moet het werk zelf afdwingen. En dat lijkt te lukken: toeschouwers prijzen Maria én Angelina Jolie.