Go Wes: het unieke universum van Wes Anderson doorgelicht

Geen regisseur die zo’n herkenbare stijl heeft als Wes Anderson.

Zijn humor: altijd dezelfde

Dat de negen speelfilms op het cv van Anderson zich in hetzelfde universum lijken af te spelen wordt weleens aan de look ervan toegeschreven. Niet mee eens, want hoewel altijd hypergestileerd, is die look steevast onderhevig aan Andersons visuele stokpaardjes van het moment. Wat wel altijd hetzelfde is, is de humor: heel visueel, vaak non-verbaal, altijd zachtaardig. F. Murray Abraham zegt het als volgt: ‘Hij is net de Kleine Prins in het lijf van een volwassene. Onschuldig en briljant, en vastbesloten om niet toe te geven aan de pijn in de wereld.’

Zijn muziek: handgeplukt

De meeste Anderson-films worden gekenmerkt door een inventief gebruik van handgeplukte popmuziek uit de jaren zestig en zeventig. Wanneer Gwyneth Paltrow en Luke Wilson elkaar in The Royal Tenenbaums eindelijk terugzien, brengt de Duitse chanteuse Nico het wondermooie liedje These Days uit haar solodebuut Chelsea Girl (1967). En in Moonrise Kingdom zingt Françoise Hardy Le temps de l’amour voor Sam en Suzy, terwijl die dansen en zoenen op het strand.

Bill Murray: (bijna) altijd van de partij

Bill Murray was afwezig in Andersons debuut Bottle Rocket (1996), maar sindsdien was hij altijd van de partij. Anderson: ‘Als je vandaag de dag om een goeroe verlegen zit, wie kun je dan beter in de buurt hebben dan Bill?’ De grootte van zijn rollen varieert: in The Life Aquatic with Steve Zissou had hij de hoofdrol, in The Darjeeling Limited komt hij nauwelijks twee minuten in beeld. Zijn masterclass non-verbaal acteren in de openingsscène geeft die film wel meteen vleugels.

Zijn team: een vriendenkliek

Murray is niet de enige die in Andersons keuken zijn eigen koffiemok heeft. Een psycholoog zou het aan de scheiding van zijn ouders wijten, maar de regisseur laat zich graag omringen door dezelfde medewerkers. De oudste is Owen Wilson, die meeschreef aan zijn eerste drie films en net als zijn broer Luke verschillende keren voor de camera opdook. Andere habitués zijn Jason Schwartzman (5 rollen, 1x coscenarist), Anjelica Huston (4), Jeff Goldblum, Edward Norton en Tilda Swinton (3). Een belangrijke schrijfpartner is dan weer collega-regisseur Noah Baumbach.

Zijn stijl: als schilderkunst

Ook voor de camera tref je bij Anderson vaak kliekjes aan. Dezelfde psycholoog zou het opnieuw op verlatingsangst en een of andere neurotische aandoening houden. Want let eens op de opstelling van die groepjes: er staat er altijd een vooraan, met de rest iets naar achteren aan beide zijden. Twee keer een, twee aan twee, drie en vier. Maar altijd op de vierkante centimeter gezet. Symmetrisch? Niet altijd. Geschilderd? Ja. Een voorbeeld van die composities, die steevast wonderlijke stills opleveren: kijk eens mee met Sam en Suzy wanneer die in Moonrise Kingdom na de nacht op het strand hun tent opentrekken.

Zijn methode: altijd analoog

Zelf loopt hij het liefst rond in ribfluwelen pakken – alsof hij uit een vergeelde modecatalogus komt gestapt – maar Andersons favoriete materiaal is pellicule. Hij blijft zweren bij analoge cinema, met strak gecomponeerde, in pastelkleuren gedoopte beelden waar een nostalgische gloed over heen lijkt te hangen. Een leuk weetje voor mocht u straks uitgenodigd worden voor zo’n Wes Anderson-verkleedpartijtje dat hipsters weleens plegen te houden: zijn fetisj voor film deelt hij met zijn vaste cameraman Robert Yeoman.

Zijn composities: altijd surreëel

Wanneer Gwyneth Paltrow in The Royal Tenenbaums op de tonen van Nico op Luke Wilson toestapt, komen achter zijn rug vijf in hagelwit pak gestoken zeekapiteins uit een deur gestapt. Door dat soort onnatuurlijke beeldcomposities lijkt Anderson in zijn films altijd rakelings langs de werkelijkheid te fietsen. Bill Murray zegt daarover: ‘Wes is een tekenaar, hij tekent zijn verhaal als een fresco, en dan mag jij er als acteur inspringen.’

Zijn doelpubliek: iedereen

Het is (onder Anderson-freaks) bekend dat het gezin uit The Royal Tenenbaums geïnspireerd is op de familie Glass, een gezin van twee voormalige vaudevilleartiesten en hun zeven hoogbegaafde kinderen uit de boeken van J.D. Salinger. Een van die kinderen, de jongste zoon Zooey, omschrijft zijn toestand en die van zijn zus in Salingers novelle Franny and Zooey als volgt: ‘We zijn freaks, wij twee, Franny en ik. (…) Ik kan niet eens meer met een man lunchen en mijn bijdrage leveren aan een normale conversatie. Of ik raak zo verveeld, of ik begin zodanig te preken dat als die stomme kaffer nog een beetje verstand had hij zijn stoel op mijn kop in elkaar zou rammen…’

Als dit u enigszins bekend in de oren klinkt: hou moed, want Wes Anderson reikt u de hand. Ook zijn andere films worden vaak bevolkt door dit soort personages, die zich, door hun gevoeligheid, intelligentie en neuroses, slecht op hun plaats voelen, en belemmerd in hun contacten. De neurotische look van zijn films geeft hun een thuis, en tegelijk zijn de verhalen die erin verteld worden onmiskenbaar voor iederéén. The Royal Tenenbaums en Moonrise Kingdom, maar ook Rushmore, The Grand Budapest Hotel en zelfs Fantastic Mr. Fox en Isle of Dogs kunnen in die zin leiden tot een beter wederzijds begrip. Tussen freaks en niet-freaks, tussen kinderen en volwassenen. Wes Anderson is een bouwer van bruggen. Bij voorkeur strak symmetrische.