Tv-tip: ‘Inclusief’ kijkt achter de schermen van het inclusief onderwijs

Filmmaker Ellen Vermeulen maakte een documentaire over het inclusief onderwijs, volledig in zwart-wit.

Kinderen met een beperking die schoollopen in het ‘normale’ onderwijs? Dat is als ‘kinderen zonder armen en benen leren zwemmen’, zei N-VA-onderwijsspecialist Koen Daniëls in 2018. Filmmaker Ellen Vermeulen, die met 9999 al een kijkje nam achter de deuren van de gevangenis van Merksplas, was het politieke gezwam meer dan beu en dompelde zich meer dan twee jaar onder in de klassen van vier bijzondere kinderen. Op een stellingname zul je Vermeulen niet betrappen: haar rauwe vlieg-op-de-muur-aanpak in strakke close-ups en zwart-wit zegt meer dan duizend al dan niet politieke boutades. ‘Ik heb zelf geen kinderen, dus het inclusief onderwijs stond ver van mijn bed af toen ik aan dit project begon. Ik wist wel dat er heel negatief naar gekeken wordt. Maar door lang te observeren in de klas, begin je te zien wat wél werkt. Ik doe altijd veel research en ben in die scholen geleidelijk aan deel van het meubilair geworden.’

Je rept met geen woord over het M-decreet van Hilde Crevits, dat al sinds de invoering ervan een heikel issue is waarin de betrokken leerlingen zelden een stem krijgen. Waarom ga je die confrontatie uit de weg?

ELLEN Vermeulen: Het is niet aan mij om te oordelen of inclusief onderwijs werkt of niet. Daar gaat de documentaire ook niet over. Maar ik wil wel de tijd nemen om te tonen wat er in die klassen gebeurt. In al mijn werk probeer ik me te verplaatsen in de denkwereld van iemand die anders is, te zoeken hoe die in het leven staat. Geen oordeel vellen, want dat is makkelijk, maar gewoon even kijken. Dat is iets wat ik mis in het huidige discours.

De moeder van Irakli, een van de kinderen die je voor Inclusief hebt gevolgd, heeft vijf lagere scholen bezocht en werd telkens met drogredenen weggestuurd, schreef je in De Standaard. Druist dat niet regelrecht in tegen het Universele Verklaring van de Rechten van de Mens?

Vermeulen: Dat is absoluut schrijnend. Die jongen zit daar zo op zijn plaats, maar zijn moeder heeft enorm hard moeten vechten om hem daar te krijgen. Hij kan niet alles, maar zijn talenkennis is uitstekend, perfect zelfs. Hij is gemotiveerd en op zijn rapport heeft hij cijfers behaald die ongezien zijn op die school.

Je film toont ook niet hoe moeilijk het is om een kind in het inclusief onderwijs te krijgen.

Vermeulen: Ik weiger films te maken die mensen achteraf in de problemen brengen. Dat is een ethische code die ik mezelf heb opgelegd.

Opvallend: Inclusief is volledig gefilmd op pellicule, en in zwart-wit.

Vermeulen: Wat ik gefilmd heb voor Inclusief is mijn realiteit. Ik wilde een unieke momentopname in het leven van die verschillende mensen weergeven, en pellicule daagt me daarin uit. Bovendien is een klaslokaal in cinematografisch opzicht spuuglelijk. Door alles te filmen in zwart-wit wilde ik een soort integere verstilling bekomen.