POËTISCH NATURALISME. Pawel Pawlikowski is op de tweede plaats een sociaal bewogen cineast, op de eerste plaats een romantische ziel.

My Summer of Love (2004) & Last Resort (2000)

FILMS: *** EXTRA’S: *

A-FILM

In het bijbehorende interview vertelt Pawel Pawlikowski over zijn jeugd in Polen. Aangezien zijn moeder professor Engels was aan de universiteit van Warschau, ging ze regelmatig naar Engeland, waar ze platen van The Beatles en The Animals meenam, en wat haar ook in de bevoorrechte positie bracht Britse films te kunnen tonen. Zo geraakte de jonge Pawlikowski onder de indruk van Kes en If. Toen hij op zijn veertiende definitief naar Londen emigreerde, waren het echter niet Ken Loach en Lindsay Anderson die hem inspireerden, maar wel de literatuur en de poëzie. Pawlikowski studeerde filologie en filosofie, maakte zijn thesis over Georg Trakl en voelde zich dan pas rijp genoeg om film te studeren. In Last Resort en My Summer of Love vind je deze invloedssfeer terug. Beide films hebben iets van het sociale realisme van een Ken Loach, maar ze zijn tegelijk enorm poëtisch. Loach kun je de poëet van het naturalisme en het sociale bewustzijn noemen. De poëzie van Pawel Pawlikowski is – ondanks zijn engagement – etherisch en dromerig. Pawlikowski schept ruimte voor bezinning en discussie, maar dringt zijn visie niet op.

In Last Resort vraagt een Poolse vrouw met haar zoontje asiel aan in Engeland. Ze wordt naar Stonehaven gebracht, waar ze in een appartement – samen met honderden andere asielzoekers en enkele Britse mislukkelingen – haar toekomst afwacht. Het vrouwelijke hoofdpersonage is een verloren, romantische ziel die zoekt naar tederheid, liefde en een toekomst. Pawlikowski onderstreept de armoede niet, wel de leegte en het huis clos-karakter van de omgeving, waar geen liefde, noch begeestering of toekomstperspectieven huizen.

Een gelijkaardige situatie treft Mona in My Summer of Love. Ze voelt zich gevangen in haar dorp, waar het loeien van een koe zowat het spannendste ogenblik van de dag uitmaakt. Tot overmaat van ramp heeft haar broer zich in een vlaag van opperste helderheid bekeerd tot Christus en bestaat zijn roeping uit het neerzetten van een enorm kruis op een van de heuvels rond het dorp. Je zou van minder gaan wanhopen. Maar op een dag ontmoet Mona Tamsin, een vrijgevochten rijkeluisdochter die dweept met Nietzsche en Edith Piaf. Het contrast tussen de wat naïeve Mona en de cynische Tamsin grijpt Pawlikowski aan om de klassentegenstelling aan te kaarten. Zijn milieuschets dient slechts als achtergrond voor de broeierige relatie en erotische aantrekkingskracht tussen beide meisjes. My Summer of Love gaat ook over het verlies van onschuld.

Pawlikowski heeft gevoel voor humor en zijn bij vlagen naturalistische vertelstijl krijgt kleur door het gebruik van een romantisch, warm licht. Bloedmooie beelden, doorgaans door een statische lens gefilmd, wisselt Pawlikowski af met energiek schoudercamerawerk dat de verwarrende mentale toestand van zijn protagonistes uit zowel Last Resort als My Summer of Love weerspiegelt. Beide films koppelen bikkelharde realiteit aan een dromerige, soms surrealistische sfeer. Pawlikowski dompelt de kijker onder in een andere werkelijkheid. Zijn ervaring als documentairemaker geeft zijn fictiefilms de urgentie van een politiek en sociaal drama (wat ze ook zijn); zijn poëtische visie op de wereld verraadt een door en door romantische ziel. Het ontdekken waard. Piet Goethals

Piet Goethals