505-organisatoren Tijs Delbeke & Elisabeth Van Lierop: ‘Welke partij zal zeggen: “Menselijk­heid? Bwa, ik weet het zo nog niet”?’

In plaats van een huwelijksfeest organiseren Tijs Delbeke en Elisabeth Van Lierop deze zondag 505, een breedgedragen ‘muziek­evenement voor menselijkheid’. De opvolger van 0110? ‘Zie ons hier zitten: wij zijn klef en soft.’

‘Tijs komt straks. Hij is aan het ­proberen om onze dochter in de ­crèche af te zetten.’

Elisabeth Van Lierop beent Bar Stark binnen, de koffiebar in het ­Antwerpse Rivierenhof. Het is maandagochtend halftien en haar man Tijs Delbeke zal nog een kwartiertje op zich laten wachten.

‘We zijn net honderd dagen op reis geweest, onze kinderen moeten nog wat wennen aan de nieuwe routines’, lacht Van Lierop. ‘Vorige week wilde onze jongste – ze is achttien ­maanden – mijn arm gewoon niet lossen. Ik heb gisteren zelfs Ibuprofen moeten ­pakken om de pijn aan mijn elleboog wat te verzachten.’

Sowieso hebben Van Lierop en Delbeke de handen meer dan vol. ­Samen met Els Hertogen, directeur bij 11.11.11, zijn ze de motoren achter ‘505 – Concerten voor menselijkheid’: een gratis en breedgedragen muziekevenement op het ­Antwerpse Sint-Jansplein deze week zondag waarmee ze zich willen ­uitspreken voor ‘een menselijke en recht­vaardige samenleving’. Bart Peeters komt zingen, net als Selah Sue, Stan Van Samang, Flip Kowlier, Portland, ­Wannes Cappelle, Sylvie Kreusch, Jaouad Alloul, Zwangere Guy, ­Eefje de Visser, Brihang, Admiral ­Freebee, Paul Michiels en vele anderen. Tussen­door zijn er ‘spreek­beurten’ van onder meer Elisabeth Lucie ­Baeten, Amir Bachrouri, Martha ­Balthazar en Ann Wauters.

‘505 is al maanden een bijna voltijdse job’, zegt Van Lierop terwijl we gaan zitten aan een tafel voor ‘off­line conversations – no laptops here please’. ‘Mijn to-dolijst wordt elke dag langer.’

Het idee voor 505 is ontstaan tijdens een reis door Portugal: Jullie zouden drieënhalve maand weg zijn, maar al in de tweede week begonnen jullie erover na te denken om ‘iets te doen’. Ik noteer: in Portugal valt geen hol te beleven.

Elisabeth Van Lierop: (lacht) Met drie kinderen onder de arm is er ­overal en altijd wel iets te beleven. Nee, Tijs had vorig jaar 110 shows in het buiten­land gespeeld, terwijl ik thuis zat met ­onze drie jonge kinderen. Na dat ­heftige jaar wilden we eens écht ­vakantie ­nemen en zo zijn we met Kerstmis met de camper ­richting ­Portugal ­vertrokken. Maar na tien ­dagen ­begonnen we het voorbije jaar te overlopen en zeiden we tegen ­elkaar dat we ons wat harder wilden ­inzetten voor de wereld. We hadden in de ­regen heel Frankrijk doorploegd en toen de zon eindelijk begon te ­schijnen, wilden we ‘iets doen’. (lacht) Het typeert ons wel: we vinden het tof om de handen vol te hebben.

○○○

‘Ja, het is soort van gelukt.’

En daar is Tijs Delbeke. Recht van de crèche. Zonder kind op de arm. Muzikant bij Balthazar en Warhaus en net als Van Lierop, auteur van het plantaardige kookboek Planteneters en op Instagram een druk ­gevolgde voorvechter van een duurzame levens­stijl, maatschappelijk bewust.

‘Ik was het beu om enkel mijn verontwaardiging te delen op Insta­gram’, haakt Delbeke meteen in. ­‘Sowieso is dat mijn medium niet, ik kwam niet veel verder dan af en toe een story delen.’

Van Lierop: Ik zit heel veel op mijn gsm – dat is voor een groot deel ook mijn job – en we zagen dus ook in Portugal al dat trieste nieuws voorbijkomen. Gaza, klimaat­rapporten, crisis in de kinderopvang, crisis in de woonzorgcentra… Het hield gewoon niet op. En tegelijk zagen we burgerinitiatieven die onze Vlaamse regering voor de ­rechter ­sleepten over het beleid ­omtrent kinder­opvang, de klimaatzaak die tot twee keer toe werd ­gewonnen, de burger­beweging in Duitsland, ­waarbij 1,4 miljoen mensen de straat op ­kwamen…

Tijs Delbeke: Soms kun je niet anders dan in actie komen. En aangezien ik muzikant ben, was het meteen duide­lijk dat we via muziek mensen met ­elkaar wilden verbinden. We kwamen snel uit op 505 als concept en toen bleek dat 5 mei een zondag op een maand voor de verkiezingen was, zijn we volop beginnen rond te bellen.

Van Lierop: Ik zat met 505 van ­Arctic Monkeys in mijn hoofd en je kunt het ergens ook lezen als SOS. Maar de ­eerste mensen die we hoorden, zeiden allemaal: ‘Goed plan, maar het gaat toch over 5 mei volgend jaar? Want op drie maanden gaat jullie dat nooit lukken.’

Delbeke: We werden wel wat voor gek verklaard, ja.

505 zijn concerten voor ‘menselijkheid’, een vage term. Wat verstaan jullie daaronder?

Delbeke: We leggen het meestal uit als ‘de mens in de andere mens blijven zien, ervan uitgaan dat geen enkele mens meer waard is dan een ander’. En dat kun je op veel domeinen toepassen.

Van Lierop: Het tegenovergestelde van menselijkheid is ­‘ontmenselijking’. Kijk naar hoe we met ouderen ­omgaan: de werkdruk is vaak zo hoog dat bewoners van woonzorgcentra ­dikwijls onnodig vroeg in bed ­gestopt worden en de anti­depressiva er vlot rondgaan. Ze worden ­cijfers, een statistiek.

Delbeke: Hetzelfde met mensen die hun land moeten ontvluchten, ­wegens oorlog, klimaat of hongersnood, en verdrinken op de Middel­landse Zee. Het zijn ménsen, elk met hun ­individuele ­dromen, ­verlangens en gevoelens, mensen die vaak met hun kinderen op de arm op de vlucht zijn geslagen, geen anonieme ‘groep ­vluchtelingen’ die we ­zomaar kunnen ‘terugduwen’.

De link met de 0110-concerten in 2006, georganiseerd door Tom Barman, Arno en Frederik Sioen, is gemakkelijk te leggen.

Van Lierop: We waren daar allebei ook, net als Els Hertogen trouwens, al kenden we elkaar toen nog niet.

Delbeke: Ik herinner me nog goed het duet tussen Tom Barman en Koen Wauters: legendarisch. Dat is wat we het hardst van hen hebben afgekeken: onze line-up moest ook erg breed gaan.

Toen was de boodschap wel uitdrukkelijk politiek. Bij een terugblik vertelde Barman in 2016 in Knack: ‘Voor mij was het heel duidelijk: het moest een festival tégen Dewinter worden. Op een bepaald ogenblik fantaseerde ik zelfs over satirische affiches met foto’s van Dewinter, waaronder zijn telefoonnummer zou staan. Een festival voor verdraagzaamheid vond ik veel te klef en te soft.’

Van Lierop: Wij zijn klef en soft, zie ons hier zitten. (lacht)

Delbeke: We zijn wat minder scherp en zeker minder anti, dat klopt wel en dat is een bewuste keuze. We ­willen iets hoopvols en optimistisch ­bieden aan mensen die hun hoofd er niet meer rond krijgen. En we ­willen wegblijven van de partijpolitiek. Toen ­waren er boven­dien ­enkele ­concrete ­aanleidingen, ­zoals de ­racistische moord op het twee­jarige meisje Luna, de mp3-moord op Joe ­Vanholsbeeck en de doodslag op die ­Antwerpse trein­bestuurder (Guido ­Demoor, nvdr.). Nu zijn er ook ­aanleidingen genoeg, daar niet van, maar…

Van Lierop: … de oorlogs­beelden uit Gaza en ­Oekraïne komen eerstelijns binnen via onze tele­foon, alsof het evengoed ons zou kunnen over­komen…

Delbeke: … maar we zijn niet antipolitiek of ­tegen een bepaalde ­politieke partij. We ­snappen dat we de politiek ­nodig ­hebben en dat elke ­regering ­afwegingen tussen soms tegen­gestelde belangen moet maken…

Van Lierop: … maar de basis – noem het een gemeenschapsgevoel, het idee dat we allemaal afhankelijk zijn van elkaar en dat we elkaar maar ­beter kunnen helpen – zijn we ­precies wat uit het oog verloren.

Volgens de peilingen stemt één op de vier Vlamingen straks op Vlaams Belang, een partij die als slogan ‘Eerst onze mensen’ heeft.

Delbeke: Dat is exact waar wij voor ­oproepen: er bestaat volgens ons niet zoiets als ‘onze’ mensen. Want wie zijn dat, ‘onze’ mensen? Hoe ­definieer je die ‘onze’? Volgens ­nationaliteit? Huidskleur? Taal? Die hokjes zijn zo diffuus en willekeurig soms. Een paspoort is ook maar een stukje papier waar toevallig ‘Belg’ op staat, toch? Er zijn simpelweg ­‘mensen’. Punt.

Van Lierop: Het gevaar daarmee is ook dat de grens altijd maar ­opschuift. Ik kan begrijpen dat sommige ­mensen nu blij zijn dat er ­‘eindelijk’ wordt opgekomen voor ‘wij, ­Vlamingen’. Maar voor je het weet, wordt er straks enkel ­opgekomen voor ­mensen met een IQ van 110 of weet ik veel wat. En dan? En daarboven­op: we leven in een context van inter­nationale ­handel, we ­hebben in ­onze economie veel extra mankracht ­nodig, we ­kunnen toch niet ­iedereen buiten­sjotten? En ­tegelijk zelf wel ­elders ­kobalt en ­andere grond­stoffen ­blijven roven? Als ­iemand de ­oorlog in zijn land ­ontvlucht, mag dat ­zogezegd niet. Maar als wij op reis gaan en ­honderd dagen ‘ons ­geluk gaan zoeken’, juicht iedereen ons toe. ‘Waw, die hebben het gemaakt. Die kunnen gaan reizen.’ Terwijl dat ­reizen voor ons niet eens nodig is.

Delbeke: Dat maakt het net zo ­interessant, vind ik. Menselijkheid is geen links of rechts begrip, het is universeel en dat zie ik eerder als een kracht dan dat het vaag is. Zo krijg je aan elke keukentafel in België wel een gesprek op gang. Wat betekent het nu echt om voor zo veel mogelijk mensen goed te doen?

Zijn jullie er bang voor dat 505 door politici van deze of gene zijde zal worden geclaimd?

Van Lierop: Er zijn al veel politici die via Instagram in onze dm’s zijn ­geslided en per se wilden zeggen hoe leuk ze het vinden. ‘Welkom’, hebben we telkens geantwoord. ‘Maar wel in ons ­publiek en niet op het podium. En ­zonder posters, flyers of vlaggen.’

Delbeke: We zijn niet bang om standpunten in te nemen. We leggen een aantal dingen op tafel en we brengen het gesprek op gang. Maar we zoeken vooral de verbinding op, via muziek en onze sprekers, in plaats van ons te mengen in partijpolitieke spelletjes.

In 2006 riep Vlaams Belang nog op tot cd-vernietigingen en zetten ze zelfs een tegenfestival op poten. Hebben jullie hen al gehoord?

Van Lierop: Nee, nog niet. We komen ook op voor iets waar je als politieke partij moeilijk tegen kunt zijn. ­Welke partij zal zeggen: ‘Menselijkheid? Bwa, ik weet het zo nog niet’? (lacht)

Delbeke: Dat is voorlopig de ­enige ­kritiek die we krijgen: ‘Niemand kan ertegen zijn, wat is dan eigenlijk het punt?’ Maar dat kunnen we goed ­kaderen: wees je bewust van de onder­grens die we altijd moeten blijven ­bewaken en probeer te zoeken naar de common ground in plaats van ­constant te focussen op onze verschillen. Ik weet ook wel dat de meeste politici niet veel verder kijken dan de duur van hun ­legislatuur, maar we willen toch ­oproepen om wat meer op de langere termijn na te denken. Hoe kunnen we ook onze kinderen en kleinkinderen een menswaardig leven garanderen?’

○○○

Een van de grootste criticasters van 0110 was Bart De Wever (N-VA), die de concerten in Antwerpen, ­Brussel, Gent en Charleroi als ‘een wel­gemeende fuck you van de linkse, kosmopolitische elite naar de ­volkse Vlaams Belangkiezer’ weg­zette. Onder­tussen is De Wever burgemeester van Antwerpen.

Hoe verloopt de samenwerking?

Delbeke: (met uitgestreken gezicht) Heel goed.

Elisabeth, jij lacht.

Van Lierop: Je hebt ‘constructieve ­gesprekken’ gehad met ‘het kabinet’?

Delbeke: Nee, kijk, zo’n evenement ­organiseren heeft natuurlijk voor ­alle partijen veel voeten in de aarde… (schiet nu zelf ook in de lach) Ik lijk de woordvoerder uit De ideale wereld wel. We moeten er niet onnozel over doen: het stadsbestuur heeft ervoor ­gezorgd dat we met het Sint-Jansplein een plek in het midden van de stad ­hebben, waar we blij mee zijn. ­Stiekem ­hadden we ­gehoopt op een plek waar nog meer volk kan komen, ­zoals Park Spoor Oost of Noord, maar dat was blijkbaar niet mogelijk en we zijn daar ook voor­zichtig over: we ­weten ­natuurlijk niet hoeveel mensen er ­zullen komen. Het is gratis, we hebben er dus geen zicht op.

Jullie zijn allebei vegan. Wat met de eetkraampjes?

Van Lierop: We roepen op voor een duurzame samenleving, het was dus evident om voor een volledig veggie-­aanbod te gaan. Van pizza tot vegan burgers, niemand zal honger hebben. (lacht)

Delbeke: Dit soort zaken regelen kost véél meer tijd dan ik had verwacht. En niet vergeten dat we dit vrijwillig aan het doen zijn.

Van Lierop: Tijdens onze vakantie in Portugal dan nog ook, tot voor kort. Soms zaten wij elk in een aparte online­meeting terwijl onze ­kinderen zich wat verder op het strand in hun eentje aan het amuseren waren. ­Kortom, we hebben een reis nodig, na deze reis. (lacht)

Delbeke: Ik ga nog eens moeten ­optreden voor geld ook, denk ik.

Clichévraag: kan muziek de wereld redden?

Delbeke: Muziek alleen niet, volgens mij.

Van Lierop: Pas op. Muziek kan wél troosten en verbinden. En om een cliché met een cliché te ­beantwoorden: together we can start a wave. Daar ­geloof ik hard in. Veel collectieve ­uitdagingen kunnen we niet alleen aan. We moeten het samen doen. Via ­muziek of woord kunnen we zaadjes in de hoofden van de toeschouwers ­planten, ook bij de jonge mensen. En wie weet, zet je zo iets in gang. Je kunt elke keer cynisch zijn en ­zeggen dat je individuele acties niets uit­maken, maar elke grote verandering is ­uiteindelijk gestart bij een paar ­mensen die wél in actie zijn gekomen.

We zijn al meer dan een uur aan het praten en het onvermijdelijke begrip ‘woke’ is nog niet gevallen.

Delbeke: Is dat niet al voorbij? (lacht)

Van Lierop: Er zijn zoveel urgentere thema’s die onze aandacht verdienen.

Delbeke: Dat hele wokedebat gaat wel degelijk ergens over, maar het is ­helemaal uitgehold omdat het al ­jaren zo gepolariseerd verloopt.

Tot slot: zijn jullie eigenlijk altijd al maatschappelijk geëngageerd geweest?

Van Lierop: Ik wel. Ik eet al vege­tarisch sinds mijn vijftiende en gaf daar toen ook al spreek­beurten over. En als kind kwam ik tussen bij ­pesterijen en trok ik me van ­alles aan over de wereld. Ik droeg ook tweedehandskleren en ging op het containerpark dikwijls spullen ­redden. (lacht)

Delbeke: Ik heb altijd fairtrade­bananen gekocht. (lacht) Nee, ik ben vrij gelovig opgevoed en mijn ouders waren altijd wel bezig met solidariteit en welzijnszorg. Die kant van het geloof is blijkbaar toch ergens blijven hangen.

○○○

Tijd om op te stappen. Van Lierop en Delbeke hebben nog ­vergaderingen ­gepland en straks moeten ze hun ­jongste dochter alweer ophalen in de crèche. ‘We wilden eigenlijk een trouwfeest geven, maar het is nu dit ­geworden’, lacht Van Lierop nog. ‘Vijf jaar geleden zijn we getrouwd, maar omdat ik toen hoogzwanger was en daarna corona begon, hebben we nog geen groot feest gegeven.’

Hun openingsdans, straks op 505?

Delbeke: Een speech van Noémie ­Willemen over de geschiedenis van het moederschap.