Onder de hoede van juryvoorzitster Isabelle Huppert gaat straks het filmfestival van Marrakech van start. Dat is nog maar aan zijn dertiende editie toe maar kreeg ondertussen al meer grote namen over de vloer dan een doorsnee Europees filmfeest met een halve eeuw op de teller. Dat komt omdat de Marokkaanse stad tot de verbeelding spreekt, omdat je er begin december de winter vergeet, maar ook omdat Marrakech en omstreken al vele jaren een filmparadijs zijn. Een rondleiding waarvoor u uw comfy moviechair zelfs niet hoeft te verlaten.
Cinema was amper uitgevonden toen er al in Marrakech gefilmd werd. In 1897 draaiden de uitvinders, de broers Lumière, er een film die ze Le chevrier Marocain noemden, de Marokkaanse geitenhoeder. Al is het daarna wel wachten tot begin jaren vijftig, wanneer de geniale Orson Welles er neerstrijkt en er met meer bezieling dan centen of kostuums enkele memorabele scènes uit Othello verfilmt, zijn Shakespeare-adaptatie die onder Marokkaanse vlag in 1952 de Gouden Palm wint.
De regisseur van Citizen Kane trekt voor de imposante begrafenisstoet waarmee de film opent naar de wallen van havenstad El Jadida en is een van de eersten die inziet hoe fotogeniek het Portugese ondergrondse waterreservoir met 25 zuilen is. Maar het is aan een ander havenstadje aan de Atlantische kust dat hij zijn hart verpandt: Essaouira, het voormalige Mogador. Hij filmt er de labyrintische stegen van de pittoreske medina en vindt een manier om de moord op Roderigo te draaien hoewel de kostuums nog niet aangekomen zijn: hij situeert de scène in een Turks badhuis zodat hij en de andere acteurs in hun blootje kunnen rondlopen. Bij gebrek aan een daadwerkelijke hamam filmt hij in een viswinkel en verbrandt hij alle wierook uit een kerk om de scène in voldoende rook te hullen.
Wie Othello terugziet – geen slecht idee overigens – zal zich vooral in de haren krabben tijdens de scènes waarin Othello (Welles zelf) over de borstwering van het versterkte achttiende-eeuwse zeefort loopt, met schitterend uitzicht op de stad en de oceaan. U kent die ronde toren, die golven die tegen de stadsmuren aanklotsen ergens van. Het fort en de medina van Essaouira stellen Astapor voor in de tv-serie Game of Thrones. Het is hier dat khaleesi Daenerys Targaryen haar gecastreerde slavenleger, de Unsullied, koopt, bevrijdt en tegen zijn oude meesters. In zijn kruistochtenspektakel Kingdom of Heaven laat Ridley Scott Essaouira voor het middeleeuws Jeruzalem doorgaan. Wat Welles nog ‘een gedoemd gebied, een weinig bekende, verafgelegen haven’ noemde, is vandaag Unescowerelderfgoed en een trekpleister voor reislustige Games of Thrones-fans, surffanaten en bohemiens met heimwee naar de jaren zestig, toen de hippies hier van het leven genoten.
ATLAS FILM STUDIOS
Cast en crew van Game of Thrones en Kingdom of Heaven zijn bijlange niet de enige filmploegen die in recentere tijden naar Marokko afzakken. Het land ziet de filmproducties graag komen en profileert zich via het festival van Marrakech als een soort van Hollywood van Noord-Afrika. Het Centre Cinématographique Marocain schat dat er dit jaar voor meer dan 100 miljoen dollar aan filmproducties besteed zal zijn in het land. Tom Cruise was dit jaar in de hoofdstad Rabat voor de vijfde Mission: Impossible, maar de meeste filmproducties trekken naar het gebied tussen Marrakech en Ouarzazate. Daar zijn zowel imposante bergen als rotswoestijnen, middeleeuwse steden, ruïnes en bergdorpen te vinden. Werkkracht kost niet veel, er mag zeven dagen op zeven gewerkt worden en regen is zelden een spelbreker.
Voor opnames in de zandduinen van de Sahara is Ouarzazate de uitvals-basis. Vlak bij de stad bevindt zich een van de grootste filmstudio’s ter wereld: Atlas Film Studios. Daar zijn scènes uit onder meer Game of Thrones, Babel, Gladiator en The Last Temptation of Christ gedraaid. Tegen betaling kun je er ook naar het Tibetaanse klooster dat Scorsese voor Kundun liet bouwen of het vliegtuig uit avonturenfilm The Jewel of the Nile.
Bijzonder in trek is Aït-Ben-Haddou, een middeleeuwse Berberstad aan de voet van de Atlas. De op een heuvel gebouwde kashba’s vormen samen een ksar, een soort van fort, een citadel. Met zijn vele torens – en vooral omdat die uit roodbruine leem zijn opgetrokken – ziet de ksar eruit als een zandstad zoals enkel vertellers met een grote verbeelding die kunnen verzinnen. Game of Thrones, andermaal, gebruikt Aït-Ben-Haddou, voor Yunkai, de kleinste van de drie steden in Slaver’s Bay, en Pentos, de grootste van de Free Cities. Origineel is dat bepaald niet. Onder veel meer de filmploegen van Lawrence of Arabia, The Mummy, Gladiator, Alexander en Babel streken hier neer.
DJEMAA EL FNA
Marrakech zelf mag evenmin mopperen over het aantal keren dat de stad op het witte doek figureerde. De stad met de twaalfde-eeuwse Koutoubiamoskee en de vaak geïmiteerde rood-roze minaret daarvan is het decor van de Amerikaanse versie van Hitchcocks The Man Who Knew Too Much. Doris Day en James Stewart spelen daarin een Amerikaans koppel dat op vakantie door de ontvoerders van hun zoon betrokken wordt bij een moordcomplot. In de openingsscène zoomt Hitch gretig in op Djemaa el Fna, het gigantische marktplein met een wirwar aan voedselkramen, straatkunstenaars, vertellers, dansers, magiërs, slangenbezweerders en geketende aapjes – ook dat voorbeeld werd meermaals gevolgd, bijvoorbeeld in The Mummy en Sex and the City 2. De personages logeren in het Hotel La Mamounia, waar Hitchcock zich nadien terugtrok om The Birds te schrijven. De tuinen van dat intimiderend luxueuze hotel dienden als decor in Oliver Stones Alexander.
Wie Marrakech wil bezoeken zonder de luie zetel te verlaten, hale er nog twee Franse films bij. Yves Saint Laurent, de biopic van Jalil Lespert, pronkt met scènes in de druk bezochte Majorelletuin. De Franse modeontwerper kocht de om zijn kobaltblauwe decoratieve elementen bekend staande tuin in 1980 en trok er zich vaak terug. Zijn as is er ondertussen ook verstrooid. En in de finale van Cent mille dollars au soleil, een avonturenfilm van Henri Verneuil, staan Jean-Paul Belmondo en Lino Ventura tegenover elkaar op de binnenplaats van het Bahiapaleis. Isabelle Huppert, jurylid Alan Rickman, Viggo Mortensen en Jeremy Irons (die laatste twee krijgen dit jaar een hommage) kunnen er verpozing zoeken als ze straks even willen ontsnappen aan de festivaldrukte.
FESTIVAL INTERNATIONAL DU FILM
DE MARRAKECH
Van 5 tot 13/12. Festivalmarrakech.info
DOOR NIELS RUËLL
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
