‘De intensieve drang om constant beter te worden’, zo omschrijft basketballer Retin Obasohan de mentale staat van de gemiddelde topsporter in de driedelige documentaire De prijs van de winnaar. Wie meent dat hij van gepassioneerd amateur kan doorgroeien tot het hoogste schavot van de sport moet ‘maniakaal bezig kunnen zijn met het verbeteren van details’, aldus hordeloopster Eline Berings. En met focus op details komt natuurlijk tunnelzicht. Ook dat is een absolute voorwaarde om het aan de top te maken.
Over het geluk van de winnaar wordt vaak geschreven. Over het ongeluk van diezelfde winnaar veel minder. Wie van zijn hobby zijn beroep kan maken, verliest blijkbaar het recht te klagen. Er is nochtans wel wat te zeggen over de pijn van het topsporter zijn. Wat betekent het voor een jongere van vijftien, zestien om vijf, zes dagen per week op de tatami te staan of vier keer per dag te worden gewogen en commentaar te krijgen op de vijfhonderd gram te veel op de weegschaal? ‘Je verliest het contact met de buitenwereld’, zegt volleybalspeelster Hélène Rousseaux.
Toegeven dat topsport een mentale beproeving is, dat het trainingsschema soms zwaar weegt, vergt moed. Net zoals men van een superheld verwacht dat hij altijd paraat staat en superdaden verricht, wil de maatschappij van de topsporter geen zweem van zwakte zien. Zijn of haar overwinning is ook onze overwinning.
Het is dan ook op zich een topprestatie dat de makers van De prijs van de winnaar erin geslaagd zijn zo veel verschillende topsporters voor de camera te krijgen. Toegegeven, het merendeel heeft de sportcarrière afgesloten, wat misschien eens te meer het punt bewijst dat men hoopt te maken. Dat praten over zwakte en tegenslag taboe is voor een topsporter.
Door de vele getuigenissen duurt het even voor de focus van de eerste aflevering helemaal duidelijk wordt. Elk van de huidige en voormalige atleten zit voor eenzelfde achtergrond, een wit gordijn waar de contouren van een raam door schijnen. Ze hebben het over het geweldige gevoel dat een juichende zaal bij een mens opwekt, over de euforie van een medaille, over de kinderdroom die stilaan werkelijkheid wordt. ‘Aanvankelijk vertrouw je iedereen’, vertelt volleybalspeelster Freya Aelbrecht. Het is bijna een absolute voorwaarde om je doelen te bereiken. Maar dan worden de getuigenissen dat tikkeltje donkerder. ‘Hoe ouder je wordt,’ zegt Aelbrecht, ‘hoe meer je beseft dat je niemand kunt vertrouwen.’
De kracht van De prijs van de winaar is de onvoorwaardelijke openheid van mensen die ooit aan de top van hun sport stonden en nu de schaduwkant belichten.
Het is een lange inleiding om tot de kern van de zaak van deze eerste aflevering te komen. De topsporter en de ingewikkelde relatie met eten. Opnieuw is het waden door snippers van verhalen, van wielrenner Louis Vervaeck die het kort heeft over de ronderenners die teren op drie blaadjes sla tot langeafstandsloper Soufiane Bouchikhi die bereid was veel op te geven, maar niet de chips en koekjes waar hij zo van houdt. De worsteling met wat wel en niet te eten lijkt algemeen. Tot het woord valt waar men het echt over wil hebben: eetstoornis. Uit de overdaad aan getuigenissen drijven stilaan vier stemmen boven. Ze schetsen pijnlijk accuraat hoe eten hun leven begon te beheersen, hoe ze zich trainden in geluidloos kotsen, hoe ze nog amper aten maar wel kilometers bleven malen, hoe ze zich vernederd voelden bij iedere gram te veel.
De kracht van De prijs van de winnaar is de onvoorwaardelijke openheid van mensen die ooit aan de top van hun sport stonden en nu de schaduwkant belichten. Het is een verademing hen te horen praten over zichzelf als mens en niet als supermens. Maar een meer rigide montage en een strengere selectie van citaten hadden het programma nog sterker gemaakt. Nu is het soms wat verdrinken in de overvloed.
Maandag 29/11, 21.20, Canvas
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
