Het Franse label Carlotta brengt, precies honderd jaar na zijn geboorte en dertig jaar na Orson Welles’ dood, de film noir Mr. Arkadin uit op dvd en blu-ray.
Zoals vrijwel elke film van Orson Welles kende ook Mr. Arkadin een moeizame productiegeschiedenis. Nadat hij meer dan een jaar aan de film had gewerkt, verloor de studio zijn geduld – Welles werd uit de montagekamer gebannen, waarna zijn originele plan voor de film grondig door elkaar werd geschud door de producenten, die simpelweg zo snel mogelijk iets in de zalen wilden krijgen. Na een verwarrende release in Europa, waar verschillende landen verschillende versies te zien kregen, al dan niet met flashbackstructuur, zou het nog tot 1962 duren voordat de film in de VS werd uitgebracht. Momenteel bestaan er maar liefst vijf edities van Mr. Arkadin.
Carlotta brengt nu de ‘Europese’ versie uit, die ook bekend is onder de titel Confidential Report (in het Frans Dossier secret) en waarvan wordt aangenomen dat ze dicht aanleunt bij de visie van Welles. Een lang gesprek met filmhistoricus Jean-Pierre Barthomé en Welles-biograaf Simon Callow plaatsen de film verder in zijn context.
De plot is – in alle versies – een complex kluwen van intriges waar je beter niet te hard over nadenkt. Guy Van Stratten (Robert Arden), een sigarettensmokkelaar in het naoorlogse Italië, is getuige van de moord op een mysterieuze man die hem voor zijn dood nog een naam kan toefluisteren: Arkadin. Die Arkadin (Welles zelf) blijkt een steenrijke Russische emigré met een troebel verleden en foute contacten. Van Stratten ruikt geld en zoekt Arkadin op, en krijgt vervolgens te horen dat de miljonair met geheugenverlies kampt en zich niets herinnert van voor 1927. Van Stratten krijgt de opdracht om uit te zoeken wie Arkadin echt is.
Die zoektocht naar de ware identiteit van een gefortuneerde roept thematische herinneringen op aan Citizen Kane (1941) maar Mr. Arkadin is veel cynischer van opzet: de onderzoeker is geen journalist met een missie, maar een kille opportunist die uit is op wat kruimels die van Arkadins tafel zijn gevallen. En Arkadin zelf is niet, zoals Kane, een tragische figuur die zich liet corrumperen door geld en macht, maar simpelweg een crimineel.
Bekommernissen om narratieve logica zet u beter opzij. Zoals dat hoort in een film noir – en bij uitbreiding in elke film van Orson Welles – gaat Mr. Arkadin namelijk van de eerste tot de laatste minuut over de visuele stijl, die volledig is opgetrokken uit kikvorsperspectieven, dramatische close-ups, scheve hoeken en schaduwen. Welles drijft zijn theatrale stijl soms in de richting van het groteske, met scènes die zich afspelen tijdens een religieuze processie of tijdens een gemaskerd bal waarbij de gasten bizarre Goya-maskers dragen. Pruiken, extreme make-up en overdreven accenten – luister maar naar Welles’ ronkende Russische tongval – zijn schering en inslag.
Voor Welles was elke film een coup de théâtreop zich. Mr. Arkadin was daar geen uitzondering op, en ook al houdt het uiteindelijk allemaal niet echt steek, je kijkt met open mond naar de flamboyante stijl van de regisseur.
MR. ARKADIN ****
Orson Welles
Frankrijk-Spanje-
Zwitserland, 1955
Carlotta / blu-ray / dvd
DENNIS VAN DESSEL
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
