The Woman Who Left: intiem zwart-witdrama over schuld, boete en rechtvaardigheid

Lav Diaz doet het spoken in zijn Gouden Leeuw-laureaat The Woman Who Left, een bedwelmend drama over geweld, god en verlossing.

Wat doe je als je vrijkomt nadat je dertig jaar ten onrechte in de gevangenis hebt gezeten? Knoop je zomaar aan bij het leven of vereffen je eerst een paar openstaande rekeningen? Dat is de vraag waarmee Horacia, de stoïcijnse heldin van dit vorig jaar in Venetië bekroonde drama, plots wordt geconfronteerd, en die regisseur Lav Diaz ook de kijker voorschotelt in zijn intieme, in glaciaal zwart-wit gegoten vertelling over schuld, boete en rechtvaardigheid.

Zoals steeds neemt de Filipijnse ‘maximalist’ daarvoor de nodige tijd, en het duurt een poosje vooraleer Horacia’s dilemma’s en demonen volop tot leven komen. Toch is deze film met een speelduur van drie uur en vijfenveertig minuten een vluggertje voor Diaz. Zijn vorige – het historische mysteriedrama A Lullaby to the Sorrowful Mystery (2016) – duurde er namelijk acht, en Norte, the End of History (2013), nog zo’n bedwelmende trip over misdaad en familie, klokte af na 250 minuten. Tijd, en de beschrijving ervan, is steevast een van Diaz’ hoofdpersonages, zoals dat bij veel grote filmauteurs het geval is.

Nochtans bedient Diaz zich niet van truken en omwegen, wat The Woman Who Left – zijn eerste film die in België een bioscooprelease krijgt – heel direct en confronterend maakt. Het verhaal van Horacia, die er indertijd ingeluisd werd door haar rijke en jaloerse ex, wordt zonder flashbacks verteld. De meeste acteurs, inclusief het ladyboyhoertje en de bochelaar die ze op haar cathartische queeste ontmoet, zijn onervaren amateurs. En Diaz’ camera is al even robuust en onbewogen – je krijgt enkel tableaus en geen enkele close-up te zien – als Horacia’s gezicht. Geen wonder dat de film, waar een donkere, gewelddadige gloed over gedrapeerd is, niet alleen behekst lijkt door het verleden, maar ook door de geesten van Robert Bresson, Tsai Ming-liang en de Italiaanse neorealisten.

Toch zijn dat niet de voornaamste inspiratiebronnen waaraan Diaz zich laaft. Met zijn thematiek van schuld en boete en zijn religieuze gravitas en symboliek zijn vooral de Russische literaire klassiekers nooit veraf. Zoals Diaz zich eerder op Dostojevski inspireerde voor Norte, zo put hij dit keer uit Tolstojs God ziet de waarheid maar wacht, een novelle uit 1872.

Met dank aan zijn vormelijke strengheid baadt The Woman Who Left daarom in transculturele en -temporele luminositeit, in een waas van aardse mystiek, ook al gaat het er nog zo gewelddadig aan toe. De berooide personages worden geslagen, verkracht en vernederd, maar dan enkel offscreen, waarmee Diaz duidelijk maakt dat suggestie krachtiger is dan demonstratie, en dat goede cinema niet draait om tonen wat gezegd wordt, maar om onthullen wat niet gezegd wordt.

Een film die langzaam maar zeker onder je huid en in je hart sluipt, en onthoud: trage cinema bestaat niet. Alleen ongeduldige kijkers bestaan.