Is Steve Bannon een haatprediker of een pragmatische patriot? Dat zocht cineast Errol Morris uit in zijn documentaire ‘American Dahrma’.
‘Laat ze je maar een racist noemen. Zie het als een ereteken’, aldus alt-right-kopstuk Steve Bannon, de vroegere topman van de conservatieve website Breitbart News en gewezen topstrateeg van Donald Trump, tegen een groep extreemrechtse politici in Frankrijk. Nadat Bannon in april 2017 uit het Witte Huis was verbannen, begon hij aan een internationale missie om een wereldwijde rechtse beweging te lanceren. Het is ook in die periode dat de vermaarde cineast Errol Morris het docuportret American Dharma draaide en probeerde uit te zoeken of Bannon een haatprediker dan wel een pragmatische patriot is.
Het uitvoerige vraaggesprek, gedistilleerd uit zestien uren interview, is nogal cinefiel opgevat. Morris gebruikt tijdens het onderhoud met Bannon enkele van diens lievelingsfilms als leidraad, zoals The Searchers van John Ford, Chimes at Midnight (met Orson Welles als Shakespeares Falstaff) en vooral Twelve O’Clock High, een WO II-drama van Henry King met een stoere Gregory Peck in de hoofdrol. Het interview vindt bovendien plaats in een gereconstrueerde replica van de set uit die oorlogsfilm – een militaire hangar. Zo probeert Morris om via Bannon-de-filmliefhebber dieper in te gaan op zijn kijk op de wereld, zijn ideologische drijfveren en zijn relatie met zijn vroegere werkgever Trump.
Van Morris, maker van parels als The Thin Blue Line en The Fog of War, is bekend dat hij geen steen onomgedraaid laat en bikkelharde vragen niet schuwt. Toch kreeg hij met American Dharma de wind van voren. Veel recensenten vonden dat Morris Bannon niet genoeg weerwerk biedt en hij daardoor een platform geeft aan de radicale rechtse ideeën van de man.
Morris’ tegenargumenten zijn inderdaad niet altijd even sterk. Zo zwijgt hij wanneer Bannon denigrerend reageert nadat hij heeft bekend dat hij voor Hillary Clinton heeft gestemd. Elders legt Morris echter genuanceerde verbanden of weerlegt hij Bannons uitspraken met krantenkoppen en nieuwsbeelden. En hij voelt de populist wel degelijk aan de tand over de demonisering van immigranten, zijn steun aan president Trump of zijn apocalyptische toekomstvisie.
Misschien was Morris er ook niet op uit om Bannon te kraken en wil hij gewoon laten zien hoe gevaarlijk zijn dreigende retoriek en denkbeelden zijn. De regisseur zelf noemt American Dharma (de titel is een verwijzing naar de moed van de gevechtspiloten in Twelve O’Clock High, als belichaming van het Amerikaanse ideaal) immers een horrorfilm met in de hoofdrol een onverbiddelijke schurk die te gevaarlijk is om te negeren. Want als je niet bang van hem bent, ben je niet echt aan het opletten.
American Dharma
Woensdag 26/8, 22.05, NPO2
