De naar Frankrijk verhuisde Namurois Lucas Belvaux wordt eerst als regisseur van sociale polars gezien en pas in tweede instantie als moreel enquêteur. Maar in deze prent is dat andersom.
Belvaux registreert scherp de collectieve lafheid waarin mensen kunnen vervallen: 38 getuigen, maar niemand heeft ingegrepen.
Aan de basis van deze kille schreeuw van een film lag Est-ce ainsi que les femmes meurent?, de op een fait divers gebaseerde roman van de Franse schrijver-scenarist Didier Decoin. In dat boek vertelt de Goncourtwinnaar het verhaal van Kitty Genovese, een 28-jarige Amerikaanse die in maart 1964 werd vermoord in Queens, New York. Wat volgt, is verplicht lesmateriaal voor studenten sociale psychologie: uit het politierapport bleek dat 38 buurtbewoners getuige waren van de brutale moord. Niemand deed echter de moeite om in te grijpen of de politie te verwittigen. 38 témoins is een losse en naar Le Havre getransponeerde bewerking van dat schandaal.
Eigenlijk dwingt Belvaux je in de rol van een jurylid in een assisenproces: hij wil je niet de les spellen, maar je laten nadenken over begrippen als onverschilligheid, angst en schaamte. Dat laatste gevoel maakt zich ook meester van Pierre (Yvan Attal), een zwijgzame loods die de politie aanvankelijk wijsmaakt dat hij op zee was in plaats van in zijn appartement toen in zijn straat een studente werd vermoord. Zijn schuldgevoel begint te knagen. Hij vertelt zijn verwarde vriendin (Sophie Quinton) wat hij die bewuste nacht gehoord en gezien heeft en kan onmogelijk geloven dat hij de enige is die de indringende schreeuw van de vermoorde jonge vrouw heeft gehoord.
Belvaux’ psychologische drama is opgevat als een beklemmende studie in grijs en klinisch blauw van die nasleep. Politie, justitie en media spelen hun rol correct; het individu en het collectief zijn verantwoordelijk voor de morele malaise die Belvaux verbazend strak en ingetogen overbrengt. De uitgepuurde, stilistisch sterke mise-en-scène, de kille mechaniek van het industriële havenleven en de afgemeten modernistische interieurs en architectuur van het centrum van Le Havre klikken naadloos in elkaar. Nooit eerder zag lafheid in een polar er zo geometrisch uit.
Luc Joris
