‘Zo gaat het’, denkt Freek Vielen berustend wanneer hij bloedende lijken op het journaal ziet of zijn eigen bloedend hart voelt nadat zijn vriendin het uitmaakte. Kurt Vonneguts cultroman Slaughterhouse-Five inspireerde deze reactie en Vielen legt in het weerbarstige, jazzy So it goes uit waarom.
The Play = So it goes
Gezelschap = De Tijd / Freek Vielen
In een zin = Weerbarstig muziektheater dat in tien indringende ‘songs’ een antwoord zoekt op de vraag waarom mensen elkaar moedwillig pijn blijven doen.
Hoogtepunt = Naar het einde toe stuwen muzikanten en verteller elkaar (eindelijk) voort in een dan stokkend, dan wervelend ritme en ontroeren met een verhaal over de onzekere liefde en het verlangen om de te doldraaiende wereld te bedwingen.
Quote = ‘je mag geen crisis accepteren / zeg ik tegen haar / geen noodsituatie / niet geloven in uitzonderlijke omstandigheden / maar enkel en alleen datgene doen / wat als dat eeuwig gedaan zou worden / ok is / een fijne planeet oplevert / om op te vertoeven / in dit universum.
‘Hij werd vastgebonden en kreeg een morfine injectie’ , vertelt Freek Vielen over Billy Pilgrim, het hoofdpersonage uit Kurt Vonneguts oorlogsroman Slaughterhouse-Five. Tijdens het beschrijven van die morfinescène schateren enkele toeschouwers die naast me zitten het uit. Alsof ze net de beste grap van het jaar hoorden. Een ouder stel dat voor me zit, grijpen elkaars hand nog iets steviger vast en ze kijken elkaar liefdevol aan.
Zo gaat het voortdurend. Telkens Vielen een gruwelscène uit Vonneguts cultboek vertelt of reflecteert over de oorlog in zijn hart lachen de toeschouwers naast me luidop. Te luidop. Terwijl het stel dat voor me zit de gruwel tracht te dempen met tederheid. Zo gaat dat in deze wereld. Sommigen lachen de gruwel weg, anderen proberen hem te overmannen met hun warmte en tederheid. Of ze maken er theater over. Dat doet Vielen. 2014 is Vielens jaar. Hij reist rond met het succesvolle Heimat, mocht begin september Het Theaterfestival aftrappen met een zinderende The State of the Youth en won in november de Taalunie Toneelschrijfprijs 2014 voor zijn tekst Dracula. Met So it goes bevestigt hij de beloftevolle kracht van zijn pen.
So it goes ontstond toen hij Vonneguts Slaughterhouse-Five las en meegezogen werd in het hartverscheurende relaas van Billy Pilgrim (een Amerikaanse soldaat) over De Slag om de Ardennen en het plat bombarderen van Dresden. Plots begreep Vielen waarom het oorlog voeren des mensen is: zo gaat dat nu eenmaal, zo zit de mens nu eenmaal in elkaar. Dat begrip deelt hij in deze muziektheatervoorstelling. In tien ‘songs’ vertelt hij over het boek, over het creatieproces en de gesprekken daarover met ‘mijn dramaturge’. De oorlog in Vonneguts boek is Vielens springplank om het over de oorlog in zijn hart (en in ieders hart) te hebben. Elk moment draagt de belofte van de liefde en de dreiging van de dood in zich, weet Vielen. In korte, heldere zinnen, met zacht trillende stem en met vraagtekens in de ogen portretteert hij de naar geborgenheid hunkerende mens die al zoekend in de val van het geweld en de gruwel trapt. ‘Zo gaat het?’ Het vraagteken spreekt hij niet uit maar speelt hij. Zijn lichaamstaal ademt twijfel uit over het berustende ‘zo gaat het’.
The Ambush Party is het jazzkwartet dat hem bijstaat en Vielens verwardheid en dissonante gevoel perfect verklankt. Ze doen dat eerst afwisselend met Vielen, naar het einde toe samen met Vielen. Dat werkt het beste. Doordat Vielen erg dicht bij de muzikanten staat – samen lijken ze net ‘The Ambush Party + vertwijfelde leadzanger’ – krijgt de geringste beweging van de muzikanten betekenis. Ook als ze niet musiceren. Dat zorgt soms voor storende ruis tijdens de vertelling.
Op het einde van dit inzichtelijke en weerbarstige So it goes versmelten muziek en vertelling gelukkig wél en worden net twee paar verstrengelde handen die bij elkaar de moed, de troost en de kracht vinden om die momenten waarop het even niet meer gaat samen te doorstaan. Zo gaat het.
Els Van Steenberghe
Meer info: www.freekvielen.nl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier