Theater: Fragiel requiem

Els Van Steenberghe
Els Van Steenberghe Els Van Steenberghe is theaterrecensent.

Johan Leysen brengt een kwetsbaar eerbetoon aan zijn overleden vader met het in melancholisch maanlicht en dito muziek badende ‘Trauerzeit’.

The Play = Trauerzeit

Gezelschap = Johan Leysen

In een zin = Trauerzeit zindert van verstild verdriet. Leysen staat ongewoon kwetsbaar op de scène. Al draait de vertelling van Rilkes verhaal daardoor wat in de soep. Een stakkere regie had Leysen een meer zelfzekere uitstraling gegeven, de vertelling scherper gemaakt en het stuk meer gestroomlijnd. Maar Leysen liet bewust geen strakke regie toe. Want rouwen gaat in schokken, niet in mooie golven.

Hoogtepunt = Leysen neemt een taboeretje, plaatst het vooraan op het toneel, gaat zitten en wordt ineens dat negenjarige jongetje dat zo graag (graal)ridder speelde tot zijn vader tegen een boom en uit het leven knalde.

Score = * * *

Quote = ‘Aus dunklem Wein und tausend Rosen rinnt die Stunde rauschend in den Traum der Nacht.’

De dag dat je niet meer zorgeloos kan schommelen of graalridder spelen, is de dag waarop je volwassen wordt. Soms door een mokerslag van het leven. Zoals bij Johan Leysen die samen met zijn broers en zusjes uit de zorgeloosheid van de kindertijd gesleurd werd toen vader Bert Leysen omkwam bij een ongeval.

Het gemis werd een deel van hun leven. Over dat gemis maakt LeysenTrauerzeit, een haast ongemakkelijk tedere en kwetsbare voorstelling. Aandoenlijk in de falende poging om tegelijkertijd vertelling en troost te zijn.

Leysen voert een kortverhaal van Rainer Maria Rilke op. Hij doet dat in een nachtdonker decor dat enkel belicht wordt door de typische ‘lichtparaplu’s’ die je in een fotostudio vindt. Hierdoor lijkt de scène in een fragiel, wit maanlicht te baden. De nacht is het moment van een dag waarop een mens zichzelf de tijd en de rust gunt om te liggen en te slapen of om na te denken over wat was en wie was. Dat is ook exact wat Leysen doet. Eerst door Rilkes verhaal te vertellen, dan door zij verhaal te vertellen.

In Rilkes Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke laat een jongen het goede, veilige leven achter zich om aan het front te strijden. Aan sneuvelen denkt hij niet, wel aan experimenteren in de liefde. Hij geniet van die liefde en ziet in dat het belangrijkste in het leven niet het strijden maar het beminnen van je ware liefde is. Net wanneer hij het front wil verlaten, sterft hij. Dit kortverhaal was een lievelingstekst van Bert Leysen. Door die tekst te ensceneren, staat Johan Leysen ineens met zijn vader op de scène. En daar voelt hij zich zichtbaar onwennig en zelfs ontredderd bij. Je ziet Leysen worstelen met de tekst en met de herinnering aan hoe zijn vader citeerde uit die tekst. Dat geworstel zit de vertelling wat in de weg. Na Rilkes verhaal, neemt Leysen een taboeretje en gaat helemaal vooraan op de scène zitten. Zijn verhaal over die ene noodlottige dag gutst er in een gulp uit. Weg is de ontreddering. Je ziet een ouder geworden graalridder die blij is dat hij de woorden, het verteltalent, het inzicht geeft om zijn verhaal te delen met een publiek. En hij vertelt het relaas op zo een manier dat zijn afscheid herkenbaar en voelbaar wordt als het afscheid dat we allemaal al eens moesten nemen.

Een strakkere regie had de overgangen minder hortend en vooral de vertelling van Rilkes verhaal minder stotend gemaakt. Maar Leysen koos daar niet voor. Met die haast onbeholpen vertolking belichaamt Leysens net het rouwgevoel, ‘der Trauerzeit’. Enkel film en muziek zorgen voor enige omkadering. Sopraan Louise Wayman en cellokwartet Aton & Armide brengen Dominique Pauwels’ zinderende muziek die de droefheid met een huiveringwekkende schoonheid verklankt. En Trauerzeit begint en eindigt met ouderwets ogende filmpjes van Laurence Rebouillon. Filmpjes waarop het schommelen langzamerhand plaatsmaakt voor het wiegen, het mee wiegen met de rode rozen op vaders graf én op het graf van Rilkes te vroeg gestorven soldaat.

Els Van Steenberghe

Meer info: www.529dragons.com

Partner Content