Guido Lauwaert

Theater: Een schandaal in het poppenhuis

Guido Lauwaert Opiniemaker

JDX – A public enemy werd uit de kast gehaald, afgestoft en opnieuw den volke getoond.

tgSTAN bestaat een kwart eeuw en dat moest gevierd worden. Niet met een knalvoorstelling. Ze wilden het zich niet al te moeilijk maken, dat kost maar tijd en hersencellen. Een herneming van een succesproductie was de eenvoudigste oplossing. En biedt gegarandeerd. succes. JDX – A public enemy werd uit de kast gehaald, afgestoft en opnieuw den volke getoond.

Los van elke kritiek, de bewerking van het toneelstuk van Henrik Ibsen, Een vijand van het volk [1882] is steengoed. tgSTAN heeft het stuk niet gevild en uitgebeend, maar geschrobd en een dweiltje geslagen. Het resultaat is geen showroom maar een living room, ondanks de kaalheid van de ruimte en de eenvoud van het spel. Eenvoud en kaalheid maken dat alle aandacht naar de tekst gaat. Wat ook de bedoeling was van de auteur. Hij was er niet op uit om opzettelijk schandaal te scheppen met zijn stukken. Als dat het gevolg was, ja, dan was dat nu eenmaal zo. Wat hij wilde was valse maatschappelijke situaties aanklagen en scheve sociale toestanden aantonen.

Het verhaal in een notendop. Een dokter ontdekt dat een nieuw kuuroord in zijn stad geen soelaas biedt, maar een gevaar voor de toerist. Door vervuiling van het water. Hij wil dat aanklagen in de artikel in de krant. De hoofdredacteur staat achter zijn zaak. Een mooi schandaal is welkom, gezien de penibele financiële situatie van het blad. De burgemeester en de notabelen zien de publicatie echter niet zitten. Komt geheid miserie van. Niet voor de halflijken, maar voor het imago van de stad. De toeristen zullen wegblijven, wat een flink gat zal slaan in de kassa van de middenstand. De dokter houdt het been stijf, dringt aan op publicatie. In een openbare zitting wordt hij de levieten gelezen en bestempeld als een vijand van het volk.

Zijn veroordeling heeft de dokter te danken aan het werk in de politieke achterkamertjes, zoals we die heden ten dage nog kennen. Ook in ons land. De volgende regering is al gevormd. Het enige wat nog niet geweten is, is het aandeel van de partij en de verdeling van de postjes. Die zaken hangen af van het aantal stemmen. Het is weggestopt in het cliché ‘de meerderheid beslist’. Dat de media het spel meespelen en slechts open deuren intrappen met hun kritiek, maakt deel uit van het politieke spel. Ze mogen zich dan als onafhankelijk opstellen, toch zijn vijanden er maar voor de schijn. Die wetenschap heeft ongetwijfeld meegespeeld in de keuze van het stuk. De zure politieke lucht en de verwijten over en weer smeekten er om.

De voorstelling boeit de hele speeltijd. Jammer van de rimpels. Er wordt al te zwaar op automatisme gespeeld, clichés worden te zeer benadrukt. Het publiek is door de nieuwe sociale media al voldoende op de hoogte van de vuilnisbergen achter de schermen. Het moet er niet meer expliciet op gewezen worden. Doe je dat wel krijg je algauw poppenkast. En de tekst wordt aan een moordend tempo afgerafeld, wat de articulatie beschadigt. Geen moment stilte, nochtans kan zwijgen gevaarlijker zijn dan spreken. Het hels tempo ondermijnt de mimiek. In een blik zit vaak meer verwijt dan in zin. Door overacting, balancerend op de rand van het schmieren, wordt getracht die wonde te verbergen. Een te kleine pleister op een te grote wonde.

Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo, Damiaan De Schrijver en Frank Vercruyssen hebben alle rollen verdeeld en presteren op hoog niveau. Dat hebben ze mede te danken aan de souffleur, die er niet is voor de acteurs en hun tekst, maar voor het publiek. Opzij gezeten raffelt zij als een telexmachine de regieaanwijzingen af, de oorspronkelijke rekwisieten, de kostumering en het decor. Wat van JDX – A public enemy eerder vertel- dan speltoneel maakt. De souffleur van dienst bij de voorstelling in het Kaai op 23 april was Natali Broods, al kan dat evengoed een andere actrice zijn. Op de programmafolder staan zeven namen. De keuze van die rol hangt dus af van wie uit de vriendenkring een vrije avond heeft, en dankzij die klus die avond niet thuis moet zijn, waar zes manden strijk wachten.

Ondanks de zwaktes – ach, overal is wat en aan iedereen scheelt er iets – is JDX – A public enemy een genietbare, warme voorstelling.

Guido Lauwaert

JDX – A public enemy – productie tgSTAN – nog tot 10 mei op reis in Holland, Vlaanderen, Limburg en Brabant – www.stan.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content