Theater: Arcanum, Abattoir Fermé

Dolen tussen doden, naakten, zotten en zonderlingen. Abattoir Fermé onthult een onthutsend Arcanum.

‘What the fuck was hier de bedoeling van?’, aldus een van de toeschouwers tijdens het verlaten van het kunstencentrum nOna nadat Abattoir Fermé’s Arcanum ( * * * ) er in première ging…

Misschien is dat net de vraag die je jezelf beter niet stelt wanneer je een voorstelling van deze (aaibare) liefhebbers van horror- en fantasy bijwoont.

De bende van Stef

Die liefhebbers worden al sinds 1999 aangevoerd door regisseur en theaterauteur Stef Lernous. Om het tienjarig bestaan te vieren, gaf het Mechelse gezelschap vorig jaar een boek uit én creëerde het de INDEX-trilogie. Het drieluik bundelt de belangrijkste thema’s (horror, fantasy, overgangsrituelen) en stijlvormen (tranceachtige muziek, troebele beelden die flirten met film noir, mystieke erotiek en grotesk spel).

Sinds de succesvoorstelling Galapagos (die geselecteerd werd voor Het Theaterfestival 2005) over het duistere leven in een afgelegen hotel in een spookstad, bouwde dit Mechelse gezelschap aan een uiterst homogeen én gewaagd oeuvre. Galapagos was de voorganger van de beruchte Chaostrilogie (bestaande uit Indie (2005), Tinseltown (2006) en Lala-Land (2007)) waarmee het collectief een even wonderlijke als lugubere metafoor ensceneerde voor onze complexe samenleving.

Met creaties als Tourniquet (2007) en Hardboiled (2008) zoomde het collectief sterker in op de (frivole) schoonheid en de weldaad van het rituele en het sacrale. Naast de lichtregie speelde ook (live) muziek een almaar belangrijker rol in de creaties. Hardboiled kreeg ‘support’ van een live jazzorkest en de meest recente creatie, Arcanum, wordt gedragen door de muziek.

Arcanum is het slotluik van de INDEX-trilogie. In Snuff (2009) en Phantasmopolis (2010) stonden respectievelijk het woordeloze ritueel en de rauwe, poëtische monoloog centraal. In slotluik Arcanum speelt de atonale assemblagemuziek van huiscomponist Kreng (Pepijn Caudron) de hoofdrol. Caudron ‘debuteerde’ als acteur bij Galapagos. Ondertussen maakte hij zich vooral als huismuzikant onmisbaar. Hij houdt ervan om geluiden (bijvoorbeeld van krassende langspeelplaten maar evengoed van een luciferdoosje) met elkaar te combineren. Hij houdt van ‘het archiveren van klank en de ‘grain’ die op tapes, cilinders of oude platen zit….’ Zijn sound is donker, rustig en toch erg ritmisch. Het maakt het ‘Krenggeluid’ tot perfecte soundscape voor de Abattoir Fermé-creaties.

Na de trilogie, de opera

In Arcanum (Latijns voor het geheim of verborgene) vormen zijn lage maar explosieve klanken de perfecte soundscape voor de duistere film van regisseur Stef Lernous. Lernous’ grofkorrelige prent is een sferische trip doorheen een onderwereld waar spookachtige mensen vol doodsdrang (ach, wat ligt dat goed, een doodskist) en passie (ach, wat danst dat lekker, een naakt lijf) ronddolen. Lernous liet zich onder meer inspireren door typische ‘filmgedichten’ (de zogenaamde cinepoems) uit 1910 en 1920 waar onder andere dadaïstische kunstenaars zich graag in ‘verloren’. Die films waren veelal stille films, non-narratief en vaak expressionistisch. Om die reden kregen ze de stempel ‘avant-gardistisch’ en experimenteel mee. Het genre is momenteel op sterven na dood. Een filmfreak als Lernous maalt daar niet om. Integendeel.

Lernous is niet alleen een begenadigd theaterauteur en regisseur. Hij is eveneens een getalenteerd fotograaf die de poëtiek en de tederheid van de gruwel, het exuberante of het erotische weet te vatten. Dat fingerspitzengefühl maakt hem eveneens tot een (ontluikend) getalenteerd cineast die momenteel Vlaanderen verrast en schoffeert met de Achtreeks Monster!. In Arcanum loodst hij het publiek in een schemerig verlichte onderwereld waar erotische en zelfverminkingpraktijken plaatsvinden. Het levert vaak indrukwekkende en zorgvuldig gecomponeerde beelden op waarin grotesk en secuur wordt geacteerd. Soms zijn de shots iets te lang uitgesponnen. Dit haalt de rek uit de voorstelling, ondanks de imponerende klankengolf die Caudron, geflankeerd door muzikanten Thijs Louis (gitaar) en Bram Bosteels (van Kaboom Karavan), live op de scène creëert. Daarvoor liet hij zich evenzeer inspireren door donkere en cinematografische soundscapes.

Arcanum is een indrukwekkende belevenis die echter niet kan tippen aan de typische Abattoir Fermé-stukken waar de acteurs live op de scène kronkelen en kroelen.

Els Van Steenberghe

Arcanum, Abattoir Fermé. Gezien op 2 februari 2011. Meer info: www.abattoirferme.be