Zo van de straat geplukt: de skatende meiden van nieuwe HBO-reeks ‘Betty’

Twee jaar geleden maakte Crystal Moselle een skateboardfilm over een meidencrew, The Skate Kitchen. Daar heeft ze nu voor HBO Betty uit gepuurd, een reeks die met een fikse ollie de discussie lijkt te vermijden waar Girls destijds op botste: authenticiteit. De betties in kwestie zijn namelijk zo van de straat geplukt. Of toch van de metro.

De naam Crystal Moselle zegt u misschien niet veel, de documentaire die ze een paar jaar geleden draaide allicht wel: in het verbijsterende The Wolfpack (2015) volgde ze de kinderen van de familie Angulo, die jarenlang hun New Yorkse appartement nauwelijks uit mochten en hun werkelijkheidskennis dan maar ontleenden aan films. Ze won met dat debuut meteen een dikke prijs op het Sundancefestival, maar koos daarna voor een ander pad, zij het ook weer niet helemaal: ze leerde een stel jonge skateboardsters kennen die zich The Skate Kitchen noemen, maar in plaats van hen gewoon te volgen liet ze ze fictieve versies van zichzelf te spelen in de warm onthaalde speelfilm Skate Kitchen (2018). Die film (die nu pas in België te zien is) was poëtisch, impressionistisch en uitmuntend gemonteerd door de fijne Belg Nico Leunen (zie kader).

Betty, de zesdelige reeks die HBO dezer dagen lanceert, is een ander paar mouwen. Moselle regisseert nog steeds maar heeft ook haar goede vriendin Lesley Alfin aan boord gehaald, en die komt uit een heel andere hoek. Alfin was een van de staff writers van Girls, werkte aan Brooklyn Nine-Nine en samen met haar man Paul Rust en Judd Apatow bedacht ze de Netflix-serie Love. Om maar te zeggen: this time it’s personal – of toch meer.

Spectaculaire verhaallijnen moet u daarbij niet verwachten. Een te strenge moeder wil haar dochter het skaten verbieden na een zoveelste lelijke valpartij, een gestolen rugzak moet teruggevonden worden, een oude man blijkt een machteloze viespeuk, een boyfriendruzie die de vriendinnen tijdelijk uit elkaar drijft… U zult zich met plezier opgenomen voelen in de groep van de skategekke Camille, de overgetalenteerde Janay, de heerlijk grofgebekte Kirt, de immer vrolijke en gewaagd geklede Honeybear en de avontuurlijke Indigo. Samen met hen gaat u skaten, chillen, smoren, feesten, dromen en kletsen like there’s no tomorrow, alsof New York in een eeuwige zomer is beland. Ollies, nollies en switch kickflips bij de vleet maar ook grootstadspoëzie, discussies over tampons en de opwinding dat er een tijd aanbreekt waarin skatecultuur niet langer het exclusieve domein van venten is.

Voorzover er gelijkenissen met Girls zijn, is er ook minstens één groot verschil: de vijf skatende meiden om wie het draait, hebben een iets andere achtergrond dan Lena Dunham. ‘Ik heb Nina en Rachelle destijds op de G-lijn van de metro (tussen Brooklyn en Queens, nvdr.) gespot’, legt Moselle uit. ‘Hun skateboards en Nina’s kleurrijke manier van praten vielen op. Ik was geïntrigeerd en sprak ze aan. Wie zijn jullie? Wat zijn jullie plannen? Enig interesse om samen iets te maken, een kortfilm of zo? Dat zagen ze wel zitten.’

Ik heb ook al intrigerende persoonlijkheden op de metro gespot. Maar daarom stap ik nog niet op hen af.

Crystal Moselle: (lacht) Het was instinctief. De Angulo-broers uit The Wolfpack ben ik destijds op First Avenue tegen het lijf gelopen. Zo werkt het bij mij. Ik durf op mijn instinct te vertrouwen. Het is ook niet verboden om iemand aan te spreken, hè. Als ik merk dat het ongepast is, trek ik me wel terug. Zo vaak gebeurt het overigens niet dat mijn instinct opspeelt maar wanneer het gebeurt, ga ik er vol voor. De vonk móét overslaan. Mensen met een bepaald charisma trekken me aan en ik ben goed in samenwerken met verschillende persoonlijkheden.

Dat leidt vaker wel dan niet tot vriendschappen. Bhagavan en Govinda Angulo uit The Wolfpack hebben ook meegewerkt aan Betty. En in plaats van een documentaire te draaien óver Nina, Rachelle en de andere skaters heb ik mét hen iets gemaakt.

Hoe ver gaat die vriendschap?

Moselle: Ze hebben bij wijze van spreken twee jaar lang in mijn zetel – een erg grote zetel – gewoond. We hebben vele uren bij mij thuis gelezen, tv gekeken, muziek geluisterd, gepraat. Ondertussen probeer ik weer iets meer op te trekken met mensen van mijn leeftijd (lacht) maar een tijdlang waren zij mijn enige vrienden in New York. Ze zijn mijn zusjes geworden. Ze zijn zo getalenteerd, creatief, grappig en enthousiast. Hun inbreng en hun visie op de film en de serie waren cruciaal. We laten eigenlijk een versie van hun leven zien. Ik plaats hun personages in een situatie en samen bedenken we dan hoe ze daarmee omgaan. Heel organisch.

Christopher Nolans Memento is voor hen een verwarrende film die ze op school hebben gezien, het verschil tussen een dvd en een cd ontgaat hen volledig: een mens zou er zich oud bij voelen.

Moselle: Tja, of je dat nu leuk vindt of niet, die generatiekloof is er. Ik ben 39, ik ben grotendeels zonder smartphone en zonder internet opgegroeid. Ik was vijftien toen die dingen alles hebben veranderd. Anderzijds herken ik ook veel bij die meiden. Die intense vriendschap, al die hevige, verwarrende emoties die ook nog eens snel kunnen omslaan, hoe ze onhandig en verlegen hun eerste stappen in de grote wereld zetten, hoe ze van de vrijheid proeven, dat zijn zaken waar iedereen zich mee kan vereenzelvigen. Dat vergeet je niet.

In Betty legt een van hen uit waarom ze niet naar het skatepark wil: ‘Ik kan echt wel zonder een bende jongens die van een afstand toekijken hoe ik de hele tijd op mijn gat val.’ Blijkbaar is het nog altijd geen vertrouwd gezicht, een vrouw op een skateboard.

Moselle: Klopt, maar het gaat stevig de goede richting uit. Mannen keken vreemd op toen ze het skatepark ineens moesten delen met vrouwen. Onvermijdelijk kregen die vrouwen veel aandacht. Je let gewoon op wat nieuw en anders is. Maar je moet wel begrijpen dat vrouwen zich daardoor geïntimideerd voelen. Bovendien kun je onmogelijk al goed zijn als je voor het eerst een skatepark betreedt. Vallen hoort erbij. Het is maar normaal dat je niet graag hebt dat daar veel volk op staat te kijken.

Skate jij zelf?

Moselle: In mijn jonge jaren heb ik veel in skaterskringen rondgehangen. Toen ben ik wel een paar kaar op een board gezet. Ik kan me er dus op verplaatsen, ik kan cruisen, maar vraag me niet om tricks. Ik skate niet met het zelfvertrouwen dat die meiden etaleren.

Je film en je reeks hebben geen expliciete boodschap maar ergens moedig je vrouwen wel aan om zich nergens door te laten afschrikken: wie wil skaten – of films maken – moet dat vooral dóén.

Moselle: Er bestaat een naar en hardnekkig idee dat vrouwen bepaalde dingen niet horen te doen. Ze moeten gewoon doen wat ze willen, ook de dingen die ze niet verondersteld worden te doen. Ik ben wel blij dat er daarin in korte tijd ineens veel beterschap is geboekt. Straks wordt het nog een realiteit dat vrouwen alles doen, kunnen en mogen wat mannen doen, kunnen en mogen.

In Skate Kitchen zit een fragment waarin de meiden in detail het gebruik van tampons bespreken en vervolgens vagina’s vergelijken.

Moselle: So what? Dat stuk valt alleen maar op omdat zulke gesprekken in film en op tv meestal worden weggelaten. Terwijl we het wél gewoon vinden dat mannen over hun intieme zaken praten. Dat is de fameuze male gaze. Ik toon gewoon waar vrouwen onder elkaar over praten. Mijn enige doel was: je als kijker volledig onderdompelen in de wereld van die meisjes. Wat ervaren zij, wat zien ze, wat doen ze, wat denken ze, waar praten ze over? Ik wil dat je vergeet dat je naar een film of naar een serie kijkt en geniet van het samenzijn met hen. Dat vind ik véél belangrijker dan plot. Bovenal proberen Skate Kitchen en Betty deze tijd te portretteren.

De tweede aflevering van Betty spot met rijke blanken op sandalen die graffiti in hun wijk haten maar een gids betalen om naar de graffiti in een ándere wijk te kijken. Is dat niet ironisch in een serie die een subcultuur die erg aan authenticiteit hecht in een film en een reeks met de wereld deelt?

Moselle: Je hebt gelijk. Maar ik denk dat het goed is om te tonen dat er nog altijd authenticiteit in New York bestaat. Net voor ik met de meisjes begon op te trekken, stond ik op het punt de stad te verlaten. Zij hebben me doen inzien en laten ervaren dat New York City toch niet helemaal dood is. Het is extreem veel moeilijker geworden om in New York te blijven. Mensen worden steeds verder uit de city gedreven. Maar daar vinden ze ook wat op. Jonge mensen troepen met tien in één woonst samen. Artiesten en andere creatievelingen brengen in Brooklyn tegenwoordig leven in heelder wijken. Er zit nog altijd veel schoonheid, kracht en inventiviteit in New York en het zal altijd leuk zijn om die te ontdekken en te delen.

De stad is nu zwaar getroffen door de coronaepidemie.

Moselle: Maar wie weet wat er daarna gebeurt? Geld kan toestromen maar ook wegstromen. Geld is bovendien niet alles, zoveel is wel weer duidelijk. Wie weet komt er een renaissance van krakers en kunstenaars. New York zal altijd creatieve mensen aantrekken. De stad heeft iets magisch dat nooit zal uitsterven. Die magie en die levendigheid tonen past in een jarenlange traditie. Denk aan Downtown 81 (een filmisch portret van Manhattan ten tijde van de postpunk, nvdr.) of de werken van Andy Warhol.

Zowel voor de film als voor de serie werkte je met de Belgische monteur Nico Leunen. Hij vertelde ons dat je een hele poos in Brussel hebt verbleven.

Moselle: Brussel is mijn favoriete stad geworden. Weet je wat me er zo aan beviel? In Parijs, Londen of New York voel je de druk om het te maken, om iemand te zijn, om een naam te hebben, om te tonen dat je weet wat in is. Die druk is er in Brussel niet en dat is bevrijdend. Iedereen gaat en staat waar hij wil en weerstaat de behoefte om dat in de verf te zetten. Low key blijven is er evident. Ik hou van die houding en dat zelfvertrouwen. Iedereen is er vriendelijk en cool en er wordt stiekem fantastische kunst gemaakt. De dansvoorstellingen van Peeping Tom hebben me bijvoorbeeld omvergeblazen. Nu ik me zo bezig hoor: misschien moet ik maar eens naar Brussel verhuizen.

Welkom.

Crystal Moselle

39 jaar, geboren en getogen in Californië, woont en werkt in New York.

Maakte jarenlang kortfilms voor Vice, Nowness en The New York Times.

Won in 2015 de Grand Jury Prize van het Sundancefestival met de documentaire The Wolfpack.

Laat zich graag inspireren door mensen die ze op straat tegenkomt, zoals het vrouwelijke skaterscollectief The Skate Kitchen, wat resulteerde in de kortfilm That One Day, de speelfilm Skate Kitchen en nu de HBO-serie Betty.