‘Stereotypen zijn er voor een reden. Wat Typisch mensen nog minder dan een stereotype maakt’

De eerste uitzendingen van Typisch mensen zijn intussen achter de rug. Tijd voor een evaluatie van onze tv-redactrice en -criticus Tine Hens. ‘Een reden voor dit programma, nee, die heb ik niet gevonden.’

‘Stereotypen zijn er voor een reden’, zei de gemiddelde man in de gemiddelde winkelstraat. Dus om op de vraag van Julie te antwoorden meldde hij droogjes dat hij in zijn huis niet van een poetsman moest weten. De redenering was even cirkelvormig als simplistisch: als iedereen zegt dat vrouwen beter poetsen, waarom zou een man dat dan moeten doen? De gemiddelde man in de gemiddelde winkelstraat had ongetwijfeld niet door dat precies dat argument ooit de solide basis vormde van de slavernij en het afhakken van handen op rubberplantages. Sommige mensen waren nu eenmaal niet geboren om vrije keuzes te maken. Dus waarom zou je het hen dan moeilijk maken en hen de vrijheid in dwingen? Maar die discussie ging Julie toch wat ver, daar op haar sprokkeltocht van doordeweekse meninkjes over zaken als geld en geslacht. Ze bedankte de man voor zijn voortreffelijke bijdrage en huppelde vrolijk verder met de microfoon in de hand.

Samen met Freek – ooit las hij het nieuws en had hij iets te vertellen, ook al zei hij na wat voor hem op de monitor verscheen – neemt Julie in Typisch mensen het menselijk gedrag onder de loep. Ze doen dat door uitgekiende en doordachte sociale experimenten. Met de hele redactie hadden ze maandenlang diep nagedacht over welk gedrag ze nu precies wilden ontleden en niemand weet nog wie precies op het idee kwam, maar er was in ieder geval iemand opgestaan en die had geopperd om het over iets te hebben waar we het werkelijk nooit over hebben. Iedereen had hem vol verwachting aangekeken, want tot dan toe had de brainstorm nog niet veel opgeleverd. ‘Geld’, had hij gezegd. Het was alsof de bliksem ter plekke insloeg. Geld. Natuurlijk. Daar was nog nooit onderzoek naar gedaan.

Zou geld ons gedrag bepalen? Het is een principe waarop onze hele samenleving gebaseerd is – van taks op tabak en alcohol tot de boete in de bibliotheek – maar Freek en Julie vonden het toch nodig het nog een keer te onderzoeken. Om een schijn van spanning op te houden, organiseerden ze ’s morgens in de ochtendspits op de Staatsbaan in Bekkevoort de ‘otto-lotto’. Wie te snel reed, betaalde een boete. Dat geld verdween in de pot en wie de snelheid respecteerde, maakte kans op die jackpot. Mocht het u interesseren: kleuterleidster Christel Peeters verdiende 550 euro en Freek spoorde ons aan om allemaal zo’n otto-lotto te organiseren. Al is het me niet duidelijk hoe je aan zo’n speedgun komt en hoe je wettelijk boetes kunt innen als je geen politieagent bent maar gewoon een toevallige buur.

Freeks tips botsten wel vaker op de firewall van de realiteit. Toen uit hun minuscuul en wetenschappelijk waardeloos onderzoek bleek dat mannen meer geld krijgen voor zaken die ze online verkopen dan vrouwen, had Freek een duidelijk advies klaar. In afwachting van een wereld vol gendergelijkheid stelde hij de vrouw voor om zich te hullen in de sluier van de mannelijke naam. ‘Noem jezelf Marcel, Tim of Ahmed’, aldus Freek. Al vrees ik dat Ahmed de slechtst denkbare keuze is. Stereotypen zijn er tenslotte voor een reden. Wat Typisch mensen nog minder dan een stereotype maakt, want een reden voor dit programma, nee, die heb ik niet gevonden.