Scoort ‘Bridgerton’ ook bij ons? Waarom niemand nog kan zeggen hoe populair iets écht is

Geert Zagers
Geert Zagers Journalist bij Knack Focus

Over de teloorgang van de hitlijsten, de absurde communicatie van Netflix en het opbod van records waarvan u niet wist dat ze bestonden.

Was Wonder Woman 1984, de opvolger van Wonder Woman, een commercieel succes? De vraag is simpel, het antwoord is dat niet. Deel één bracht in 2017 wereldwijd meer dan 800 miljoen dollar op aan de box office, waarmee het de tiende succesvolste film van dat jaar was. Een duidelijke kaskraker.

Voor de sequel ligt dat iets ingewikkelder. Wonder Woman 1984 kreeg in de VS een beperkte bioscooprelease, maar verscheen simultaan op streamingdienst HBO Max. In regio’s waar HBO Max niet actief is, zoals in ons land, werd de film uitgebracht via video-on-demand. Een grote gok dus, maar distributeur Warner Bros houdt de lippen stijf op elkaar over hoe die heeft uitgepakt. Cijfers van HBO Max en video-on-demand zijn er niet. Warner houdt het op: ‘ Wonder Woman 1984 heeft records gebroken en onze verwachtingen overtroffen.’ Wat, als je niet weet wélke records en wélke verwachtingen, vooral uitblinkt in vaagheid. Misschien was Wonder Woman 1984 een even groot succes. Misschien betekende de film een rampzalig verlies voor Warner. We weten het gewoon niet.

Als Netflix zegt dat 76 miljoen huishoudens naar The Witcher hebben gekeken, bedoelt het: minstens twee minuten van één aflevering gezien.

Top, flop of iets daartussenin: het is de jongste tijd opvallend vaak moeilijk vast te stellen. Is Disneys beslissing om Mulan op zijn streamingdienst uit te brengen goed uitgedraaid? Hoe deed Borat Subsequent Moviefilm het op Amazon Prime in vergelijking met zijn voorganger? Was WandaVision het tv-fenomeen van het voorjaar? En heeft er eigenlijk iemand naar Mank gekeken?

Allemaal pertinente vragen, maar niemand lijkt erop te willen antwoorden. Disney maakte geen cijfers bekend van Mulan, maar gaf wel mee dat er ‘een stijging van 68 procent van downloads van Disney+ was’ in de aanloop naar de release. (Zegt niks.) Borat Subsequent Moviefilm had ‘enkele tientallen miljoenen kijkers’, aldus Amazon. (Zegt ook niks.) Over Mank liet Netflix niets weten, behalve dat de Oscarnominaties tot een toename van 702 procent in het aantal kijkers hebben geleid. (Nog altijd niks.) Toen Forbes onderzocht hoe groot het succes van WandaVision was, kwam het tot de conclusie dat ‘de reeks in haar eerste week waarschijnlijk de meest bekeken streamingreeks of -film was in termen van minuten bekeken versus totale beschikbare content’.

We zijn zelfs niet zeker dat we die zin helemaal snappen.

Streamingdiensten zitten op een goudmijn aan data, maar er is één brokje informatie waar ze heel wazig over doen: concrete kijkcijfers. Popcultuur genoeg, maar hoe populair iets écht is, lijkt niemand in het streamingtijdperk nog te weten. Of liever: niemand wil het zeggen.

De traditionele hitlijsten worstelen met het streaminglandschap

Tot een jaar of twee geleden was het simpel om te achterhalen of een film het goed gedaan had: je zocht het box-officeresultaat op, één helder cijfer van wat de film wereldwijd opgebracht had. Alleen: nu de pandemie het bioscoopleven heeft lamgelegd, is die box office al een jaar onvolledig. Ook al omdat hij geen rekening houdt met streamingreleases, de manier waarop de meeste films nu bij het publiek terechtkomen.

Is de release van Mulan op Disney+ goed uitgedraaid?
Is de release van Mulan op Disney+ goed uitgedraaid?

Het is een probleem waar muziekhitlijsten al langer mee worstelen. Het was een klein berichtje in de kranten, maar begin dit jaar ontsloeg de Belgian Entertainment Association de drie personeelsleden van de Ultratop. ‘Een kost die we niet langer konden verantwoorden’, klonk de uitleg, maar je kunt dat niet los zien van de dalende relevantie van de Ultratop in de voorbije tien jaar. Niet toevallig het decennium waarin streaming de norm werd.

Volstond het voor de Ultratop bij zijn start 26 jaar geleden om verkochte cd-singles en -albums te tellen, dan moet je vandaag rekening houden met cd’s, vinyl, airplay, digitale downloads en streams. Een ingewikkeld kluwen dat het voor Ultratop moeilijk maakt om te doen wat ze moeten doen: zo nauwkeurig mogelijk bepalen welke muziek het populairst is. Neem nu albums. Hoeveel zwaarder laat je fysieke verkoop doorwegen? Tel je alle streams samen of neem je het gemiddelde per track? Tellen streams van eerdere singles die ook als nummer op de plaat staan mee? En kun je dat dan nog vergelijken met albums uit het verleden?

Zeker in de VS merk je dat die regels bewust uitgebuit worden. Omdat Billboard, de beheerder van de Amerikaanse charts, de streams van alle tracks bij elkaar telt, zette Drake 25 nummers op zijn album Scorpion en scoorde zo met gemak een nummer één. Kanye West beperkte Ye tot zeven nummers, maar verzekerde zich er zo van dat die stuk voor stuk in Billboards Hot 100-trackchart terechtkwamen – ook een record. Artiesten als Ariana Grande en Pop Smoke begonnen dan weer fysieke albums, die zwaarder doorwegen in de telling van Billboard, te verkopen in een pakket met ook concerttickets of merchandise, waardoor hun respectieve albums in de charts een boost kregen. (Billboard heeft die praktijk ondertussen verboden.) Meer dan vroeger zijn hitlijsten vatbaar voor manipulatie. Minder dan vroeger zijn het nog de duidelijke barometers van populariteit.

Hebben 10.000 of 100.000 mensen Déjà vu gezien op Streamz?
Hebben 10.000 of 100.000 mensen Déjà vu gezien op Streamz?

Ook de tv-kijkcijfers komen meer en meer onder druk te staan. Bij ons documenteren die nog altijd hoe er lineair gekeken wordt, maar ze hebben geen oog voor video-on-demand, streamingplatformen of internet-tv. De 450.000 unieke bezoekers die het platform van WTFock in zijn tweede seizoen had, zijn vermoedelijk een enorm succes, maar vallen op geen enkele manier te vergelijken met de 600.000 lineaire kijkers van Dertigers. Hebben er 10.000 of 100.000 mensen naar Déjà vu gekeken op Streamz? Scoren WandaVision en Bridgerton ook bij ons? De kijkcijfers zeggen er niets over.

Wat we vandaag in de box office zien, is dan ook meer dan een tijdelijk probleem. Ook ná corona zal het belang van streaming voor films alleen maar groter worden, zo maken Netflix’ en Disneys intenties duidelijk. En de box office lijkt daar geen antwoord op te hebben. Om u een idee te geven: Extraction, een actiefilm met Chris Hemsworth op Netflix, was allicht een van de meest bekeken films vorig jaar, maar in box-officelijsten duikt hij nergens op. Je kunt twee minuten van een film kijken ook niet vergelijken met naar de cinema gaan en een ticket kopen. En hoe meer streaming aan belang wint, hoe verder de relevantie van de traditionele graadmeters zal afkalven.

De streamingdiensten zeggen alleen wat ze willen

Zeker in de VS is er al jaren druk op de streamingbedrijven om transparante cijfers te geven, zonder veel succes. De reden is simpel: ze hebben er geen enkel belang bij. Tv-zenders maken hun kijkcijfers bekend met een doel: adverteerders laten weten hoe goed hun spots bekeken worden. Voor streamingbedrijven speelt die overweging niet. De voornaamste cijfers die er voor hen toe doen, zijn het aantal abonnees en gebruikers, dé criteria waar ze door hun investeerders op beoordeeld worden. Netflix bijvoorbeeld evalueert reeksen vooral op hun vermogen nieuwe abonnees te winnen en bestaande abonnees die dreigen af te haken aan boord te houden. Kijkcijfers spelen daar een veel kleinere rol in.

Scoort Bridgerton ook bij ons?
Scoort Bridgerton ook bij ons?

Dat verklaart een groot probleem in de streamingindustrie: transparantie. Disney+ zegt voorlopig geen individuele kijkcijfers vrij te zullen geven. Netflix doet dat mondjesmaat wel, maar met een duidelijke strategie. Het is niet dat Netflix liegt – wat voor een beursgenoteerd bedrijf ook strafbaar zou zijn. Het is eerder dat het kiest wat het vertelt. En hoe.

Zo houdt Netflix een top tien per land bij, maar het vermeldt daarbij geen absolute getallen. Je moet het op zijn woord geloven. Toen Bird Box verscheen, een film met Sandra Bullock, liet het na één week weten dat ‘ Bird Box op weg was om na 28 dagen 80 miljoen kijkers te halen’. Dat was een projectie, geen resultaat, maar het ging wel de wereld rond.

Zelfs wat Netflix als ‘kijker’ beschouwt, is niet altijd even duidelijk. Tot anderhalf jaar geleden was dat iemand die minstens 70 procent van een aflevering had gezien. Eind 2019 paste het die definitie aan: sindsdien staat ‘kijken’ gelijk aan ‘een intentionele keuze van de gebruiker’ die vervolgens ‘minstens twee minuten van één aflevering heeft gekeken’. Als Netflix laat weten dat 76 miljoen huishoudens naar The Witcher hebben gekeken, bedoelt het dus dat 76 miljoen huishoudens op de titel geklikt en minstens twee minuten van één aflevering gezien hebben.

Klinkt toch net iets minder indrukwekkend.

Merk ook op dat Netflix enkel communiceert over succesverhalen. De resultaten van reeksen of films die géén overduidelijke kijkcijferkanonnen zijn, blijven geheim. Het enige wat over Roma geweten is, is dat het ‘op Netflix door zeer veel mensen bekeken’ is, aldus de producer. Specifieker mocht hij contractueel niet zijn. Over Mindhunter, dat ondertussen zo goed als geannuleerd is, communiceerde Netflix evenmin, maar producer-regisseur David Fincher liet wel weten dat ‘de kijkersaantallen te laag waren’. Hoe laag precies? ‘Te laag om de productiekosten te verantwoorden.’

Echte transparantie interesseert Netflix dan ook niet. Het geeft dat ook toe: naar eigen zeggen geeft Netflix geen cijfers om het publiek van een reeks te meten, maar om ‘de populariteit te demonstreren’. Lees: om zijn hits in de verf zetten en zijn succes te etaleren.

Er is een ridicuul opbod van records bezig

Dat heeft ondertussen tot een vreemd neveneffect geleid. Zo geheimzinnig als de streamingdiensten doen over concrete cijfers, zo kwistig zwieren ze met records. Heel specifieke records. Bridgerton is de Netflix Original waarvan de eerste twee minuten het meest bekeken zijn in de eerste 28 dagen na de release. The Queen’s Gambit is de Netflix Limited Series waarvan de eerste twee minuten het meest bekeken zijn in de eerste 28 dagen na de release. Ginny & Georgia is de eerste reeks die langer dan 27 dagen op één stond in Netflix’ top tien. Seizoen 4 van The Crown is het meest bekeken seizoen van The Crown ooit. The Falcon and The Winter Soldier heeft de meest bekeken debuutaflevering ooit op Disney+. Gewoon Boef is de meest gestreamde Videoland Original-documentaire in zijn eerste 24 uur in Nederland.

Was WandaVision het tv-fenomeen van het voorjaar?
Was WandaVision het tv-fenomeen van het voorjaar?

Het is niet alsof we weten wie nummer twee was.

We zitten vandaag in een permanent opbod van records waarvan we niet wisten dat ze bestonden. Records die meestal ook nog eens weinig zeggen, omdat ze elk half jaar verbroken worden. Streamingbedrijven zijn aan het groeien, wat maakt dat elke nieuwe reeks een groter potentieel publiek heeft dan de vorige. Het is daarom dat het meest gestreamde album-in-één-dag van Ed Sheeran naar Drake naar Post Malone naar opnieuw Drake ging in één jaar tijd. Het is daarom dat Bridgerton The Witcher na minder dan een jaar voorbijstak als meest gestreamde Netflixreeks . Er is simpelweg publiek bij gekomen. Zolang Netflix, Spotify en Disney+ blijven groeien, zitten we vast in een eindeloze loop van best-gestreamde-ooits.

Populariteit wordt vandaag niet meer uitgedrukt in cijfers, maar in buzz

Streamingbedrijven zitten op een ongeziene berg data, maar dat heeft op geen enkele manier tot meer duidelijkheid geleid. In plaats daarvan zitten we met onvolledige hitlijsten, cijfers die je niet kunt vergelijken en definitieverwarring over het woord ‘kijker’. Met als eindresultaat een niet aflatende stroom buzz en niet te controleren records. Alles lijkt populair. Alleen weet niemand nog hoe populair precies.

Doet dat ertoe? Ook zonder objectieve hitlijsten vinden populaire dingen hun weg wel naar de consument. Maar je kunt er wel je bedenkingen bij hebben. Het gemis aan transparantie maakt dat streaminggiganten een vrijgeleide krijgen om aan promo te doen – en meer en meer met hun eigen spelregels spelen.

Plus: het maakt vergelijkingen met het verleden meer en meer onmogelijk. Is Old Town Road van Lil Nas X echt de langstlopende Amerikaanse hit aller tijden of is het makkelijker om in streamingtijden op één te blijven staan? Is de impact van WandaVision vergelijkbaar met die van Twin Peaks dertig jaar eerder? Was de release van The Irishman op Netflix echt het grootste openingsweekend uit de carrière van Martin Scorsese? In het streamingtijdperk telt alleen nog het nu.

In die zin strookt het misschien ook wel met de popcultuur van vandaag, die al langer gestuwd wordt door hype en hyperbolen. Misschien is wat we vandaag zien dan ook gewoon hoe populariteit in het nieuwe streamingtijdperk wordt bepaald: niet door kijk- en luistercijfers en overkoepelende hitlijsten, maar door buzz, records en meest-gestreamde-ooits. Weet alleen dat u daar altijd een paar vraagtekens bij moet zetten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content