Toen mensen in 1989 de Berlijnse muur omduwden, stond fotografe en televisiemaakster Lieve Blancquaert op de eerste rij. Die ervaring maakte van haar een overtuigd Europeaan. Nu de Europese verkiezingen eraan komen en het enthousiasme over Europa om uiteenlopende redenen toch wat getaand is, reist Blancquaert in Wij zijn Europa kriskras door het continent om op te meten wat er in verschillende landen leeft en hoe het met de Europese gevoelens gesteld is. Aan het stuur van haar camper zit Marij, een goede vriendin, die zorgt voor de sfeer en de gezelligheid onderweg.
Als je met zo’n algemene onderzoeksvraag op pad gaat, loop je natuurlijk het risico om niet veel verder te raken dan de clichés. Zoals dat mensen in het zuiden van het continent levensgenieters zijn, dat de Britten ons misschien wel missen nu ze zichzelf uit de Unie hebben gestemd of, zoals in deze voorlaatste aflevering, dat de Scandinavische landen het walhalla zijn voor alle vormen van gelijkheid. Een rolmodel, noemt Blancquaert de Scandinavische levenswijze, en ze vraagt zich af of dat model niet een beetje onder druk staat.
‘Absoluut niet’, beweert podcastmaker Josefine, met wie Blancquaert door Kopenhagen fietst. Het geluk van de Denen, en bij uitbreiding de rest van de Scandinavische landen, ontstond volgens Josefine lang geleden in het dorp Jankloven. Daar kreeg iedere inwoner de wijze raad zichzelf vooral niet bijzonder te vinden. ‘En daar word je gelukkig van?’ vraagt Blancquaert enigszins ongelovig. Zeker, knikt Josefine, want als niemand wil uitblinken, is er ook geen strijd. Vertrouwen, sociale zekerheid en gelijkheid, zo vat Josefine de ingrediënten samen van het Scandinavische geheim tot een gelukkig leven. Al is die gelijkheid steeds minder gelijk, of toch niet voor iedereen even groot.
Want wat te denken van de extreem strenge migratiewetten die de Denen de voorbije jaren invoerden? Hoe rijm je de opdeling van een bevolking in etnische Denen – de beste categorie – en mensen die afkomstig zijn uit moslimlanden – de slechtste categorie – met je gelijkheidsideaal? Hoe valt een gettowet te verantwoorden? Rafed, bijvoorbeeld, werd in Denemarken geboren in een moslimgezin, maar wordt nu verplicht te verhuizen uit het woonblok dat hij zijn thuis noemt. De overheid wil het aandeel niet-Denen in de wijk tot onder de vijftig procent terugdringen. Verplicht. Blancquaert laat hem poseren op de bouwwerf die zijn appartementsgebouw nu is en leeft met hem mee, maar daarna is het tijd om verder te rijden. Want zo gaat dat bij een roadmovie: je dipt je teen in het water om de temperatuur te voelen en hop, dan ga je weer verder.
Misschien is dat waarom de Finnen zo gelukkig zijn. Als je van de maatschappelijke ladder dondert, word je opgevangen.
In Stockholm schuift Blancquaert aan bij een vadercirkel waar ze hoort hoe mannen praten over hoe ze zich voelen als vader. Ontroerend, vindt ze het, zeker omdat ze zelf opgroeide met een afwezige vader. Hoe anders had het kunnen zijn, mocht hij dat gedaan hebben, zucht ze. In Finland onderzoekt ze dan weer of het klopt dat Finnen zo gelukkig zijn. De antwoorden variëren van ‘tuurlijk, wij kunnen tevreden zijn met wat we hebben’ tot ‘diep vanbinnen zijn Finnen ongelukkig’, waardoor we het nog steeds niet weten.
Maar dan toont ze iets dat wij uitzonderlijk vinden, maar dat eigenlijk doodgewoon zou moeten zijn: een woonblok van Housing First. In Finland worden daklozen van de straat gehaald en krijgen ze een dak boven het hoofd. Het zijn rauwe plekken, waar talloze problemen op elkaar botsen. Maar misschien is dat wel waarom de Finnen zo hoog scoren op de wereldwijde geluksindex. Als je van de maatschappelijke ladder dondert, word je opgevangen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
