De nieuwe Amerikaanse Disney+-serie The Lowdown heeft alles wat mijn televisiehart begeert. Niet alleen is het een neonoir over een sjofele journalist annex boekhandelaar uit Oklahoma die in zijn eentje een steenrijke corrupte familie ten onder wil brengen. Een haast onherkenbaar verwaaide Ethan Hawke heeft ook nog eens de hoofdrol te pakken én de regie is in handen van televisietalent Sterlin Harjo, die verantwoordelijk is voor de knappe reeks Reservation Dogs.
De afleveringen zijn lekker strak gemonteerd met slimme dialogen, de sfeer van het stoffige, conservatieve Oklahoma is mooi gezet en de soundtrack met Chet Baker en J.J. Cale is top. Alleen slaagt Harjo er nergens in om het subversieve ongemak te bereiken van de grootmeesters waardoor hij zich onsubtiel laat beïnvloeden. The Lowdown bulkt van de cinematografische en literaire knipogen naar onder anderen Joel en Ethan Coen, David Lynch en James Ellroy. Maar doordat de reeks gedragen wordt door een totaal ondubbelzinnig hoofdpersonage, doen die verwijzingen je vooral verlangen naar een échte Coen-film.
Op dat vlak spreekt alleen al de openingsscène boekdelen. Hoofdpersonage Lee Rayborn beent onbesuisd het chique kantoor binnen van een gegoede zakenman om hem de les te spellen over zijn omgang met de zwarte bevolking. Rayborn wil dat de mogul een pamflet teruggeeft aan het volk dat ondertekend is door Martin Luther King Jr. én hij vindt dat er een einde moet komen aan het marktverstorende racisme dat de magnaat aan de dag legt door handelszaken van zwarte mensen op te kopen. De meewarige blikken die Rayborn als antwoord krijgt, zullen hem duidelijk worst wezen. Dat hij de dure heren rond de tafel slordige, handgeschreven visitekaartjes geeft, zijn cowboyhoed weigert af te zetten en onderweg naar de uitgang een schilderij steelt, maakt de typering compleet: best grappig, en woke, maar ook nogal voorspelbaar.
The Lowdown bulkt van de knipogen naar onder anderen Joel en Ethan Coen, David Lynch en James Ellroy.
Als onverschrokken en onaangepaste einzelgänger die lak heeft aan hiërarchie, kapitalisme en ouderwetse goede manieren, vormt Rayborn de ideale antiheld. Maar het jammere is dat hij ondanks enkele goed gevonden plotwendingen en verschillende mooie nevenpersonages, behoorlijk eendimensionaal blijft. Er is alleszins niks ontwrichtends aan het feit dat hij – uiteraard – gescheiden is, dat hij – uiteraard – zijn ex nog mist, dat hij een slimme tienerdochter heeft die niet bij hem woont maar hem wel graag ziet, en dat hij – uiteraard – ondanks alles vrouwen weet te verleiden. Rayborn is opgebouwd uit een opeenstapeling aan platitudes.
Kan een white saviorist – want dat is hij zonder twijfel – nu eenmaal geen dubbelzinnigheden aan? Of is dit Harjo’s wraak op de witte man? De regisseur slaagde er tot nu toe in om als voorvechter van de rechten van Native Americans bijzonder kwaliteitsvol werk te maken dat vertrekt vanuit een inheems standpunt. Maar nu er een witte man centraal staat, wordt het allemaal wel erg uitleggerig. En dat is precies wat je níét nodig hebt als je een noir wil maken in de stijl van Lynch en co.
Dat Harjo van Rayborn een wandelend stereotype maakt, is natuurlijk een kwestie van poets wederom poets: witte mannen hadden vele eeuwen lang enkel ruimte voor pijnlijke clichés als ze mensen van kleur beschreven. Maar hoe verdiend ze ook mogen zijn, dergelijke revanches leveren niet per se de beste televisie op.
