Soms denk je dat je het ondertussen wel weet, dat alles wat over een bepaald onderwerp verteld kan worden, verteld is. Dat geestelijken de kinderen voor wie ze moesten zorgen misbruikten in katholieke internaten en instellingen, is zo’n onderwerp. Na jaren stilzwijgen is het algemeen geweten. Er zijn boeken over geschreven, films over gemaakt, er is een gerechtelijk onderzoek gevoerd, er zijn namen genoemd. Wat ooit nieuws was, schokkend en onthutsend, klinkt ondertussen vertrouwd in de oren. Waarom het er weer over hebben? Wat valt er nog aan toe te voegen?
‘Herinneringen wegsmijten, dat gaat niet. Ze blijven u achtervolgen.’ Terwijl een granieten Jezus in beeld glijdt, klinkt de stem van Dianne. Haar hand, krom van de ouderdom, opent een lade en haalt er foto’s uit. Van haar broer Piet. Ze noemt hem een lieve jongen. Volgzaam, te volgzaam. En dat, vertelt ze recht in de camera, is zijn dood geworden. Ze toont een foto van Piet, vijftien jaar, thuis aan tafel. Hij zit op de schoot van Robert, de leraar van het internaat waar hij verbleef en aan wie hij zijn vertrouwen schonk. Jarenlang zou Robert Piet misbruiken en verkrachten. Al die tijd was Robert een vriend aan huis. Hij feestte mee met de familie, hij wiegde pasgeboren kinderen in zijn armen en hij liep achter de doodskist nadat Piet zelfmoord had gepleegd. Nu ja, zelfmoord, schudt Dianne verbeten het hoofd, er was een tweede dader in het spel. Ze legt haar knokige vinger op de geestelijke achter de lijkwagen.
Ze noemt Piet een lieve jongen. Volgzaam, te volgzaam. En dat, vertelt ze recht in de camera, is zijn dood geworden.
Dianne is een van de ongeveer twintig nabestaanden en slachtoffers die documentairemaaksters Ingrid Schildermans en Ibbe Daniëls in het vierdelige Godvergeten aan het woord laten. Want hoewel we alles lijken te weten over wat er tussen de muren van internaten, scholen en pastorijen gebeurde, is het nog maar de vraag of we ooit echt geluisterd hebben naar wat die jongens en meisjes van toen meemaakten. Hoe het was om voortdurend bang te zijn voor de klop op de deur, de voetstappen op de gang, de uitnodiging om ‘eens naar mijn kamer te komen’. Wat het betekende te leven met een constant gevoel van schaamte, met een vermorzelende zwijgplicht en het snijdende besef dat niemand hen zou geloven als ze zouden vertellen wat die geëerde meneer pater allemaal met hen uitspookte als niemand keek. Linda – als kind braaf en verlegen – werd gemiddeld drie keer per week verkracht door de pater die bij haar thuis op handen werd gedragen. Jan en Staf, twee broers die jong hun vader verloren, werden zonder dat ze het van elkaar wisten door twee verschillende paters misbruikt.
‘Een mens, nog een mens, nog een mens’: Rik Devillé haalt het ene na het andere mapje uit een van de vele archiefdozen in zijn kelder. Op de tafel voor hem vormt zich een wankele stapel. Allemaal verhalen van seksueel misbruik door geestelijken. Allemaal gebroken en getekende levens omdat mannen en vrouwen die in dienst stonden van god en geloof meenden dat het machtsinstituut waartoe ze behoorden hen onschendbaar en superieur maakte, dat er altijd vergeving zou zijn voor hun daden, hoe gruwelijk ook.
Het is ondertussen vele jaren later. Nog steeds wordt Patrick badend in het zweet wakker. Als hij de ogen sluit, ziet hij ze voor zich, de gele tegels van de badkamer waar de pastoor die hem dagelijks van school haalde, misbruikte. ‘Waarom stelde niemand zich vragen? Een pastoor die een kind meeneemt naar de badkamer: dat is toch niet normaal?’
Soms denk je het allemaal te weten, tot de verhalen echt verteld worden. Schildermans en Daniëls hebben er goed aan gedaan om wie godvergeten was een stem te geven.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
