‘Wat ik denk over woke?’ De student in de Gentse aula waar Bart De Wever zijn pleidooi voor tolerantie en tegen te veel woke zal afsteken, moet er niet lang over nadenken. Hij vindt het vervelend dat hij zijn mening niet meer mag geven, ook al heeft hij dat net gedaan op de nationale televisie. En dat zonder dat de gedachtepolitie hem uit zijn stoel heeft gelicht. Misschien valt het al bij al wel mee met woke? En bestaat er gewoon veel verwarring over wat woke is? Nadat Vandeursen eerder in genderland is ondergedoken, begeeft ze zich nu in wokeland. Het idee is gelijkaardig: de angels uit de polarisatie halen en onderzoeken of voor en tegen toch niet meer delen dan ze denken?
Het is alvast goed om te beginnen bij een definitie. Maar wat ‘woke’ is, krijgen zeker tegenstanders niet goed uitgelegd. De student doet een poging en bazelt iets over ‘dat hij zich gediscrimineerd voelt omdat je iets niet mag zeggen van de gediscrimineerden’. Wat Vandeursen fijntjes samenvat tot: ‘De gediscrimineerden discrimineren jou?’ Waarop de student de jammerende jokerkaart trekt. ‘Tien jaar geleden mocht je zeggen wat je wilde.’ Een twintigjarige die mooie herinneringen koestert aan toen hij als tienjarige een absoluut recht op vrije meningsuiting had, ik vond het alvast bijzonder.
Een twintigjarige die mooie herinneringen koestert aan toen hij als tienjarige een absoluut recht op vrije meningsuiting had, ik vond het bijzonder.
Om maar te zeggen: woke vliegt alle kanten op en het is nog maar de vraag of mensen die voor of tegen woke zijn eigenlijk over hetzelfde praten? Gaat woke over FC De Kampioenen? De smurfen? De ondergang van het Avondland, zoals De Wever in de Gentse aula beweert? Of heeft het te maken met jezelf heel even verplaatsen in een leefwereld die niet noodzakelijk de jouwe is?
‘Woke is zo oud als de slavernij’, legt Raïssa Peeters uit. Want daar komt het woord vandaan. Het is een oproep aan tot slaaf gemaakten om attent – ‘wakker’ – te blijven voor onrecht, om je daar niet bij neer te leggen. Woke, zo vat Peeters samen, bevraagt bestaande machtsverhoudingen, is tegen onrecht en ongelijkheid. Als Vandeursen die vertaling van woke voorlegt aan de mensen op de parking van de supermarkt die voordien nog kwaadaardig over woke snoven, dan knikken ze allemaal van ‘ja’ en ‘natuurlijk’. ‘Wie is er niet tegen onrecht?’ Niemand, buiten een paar psychopaten. Maar als het dan gaat over wat onrechtvaardig aanvoelt, springen de verdedigingsmechanismen weer aan.
‘Heb ik zin om moeite te doen, of niet?’ zegt Peeters, daar komt het op neer. Wil je nadenken over wat woorden voor anderen betekenen? En nee, in tegenstelling tot wat sommige strijders tegen woke beweren, zijn er weinig eenduidige richtlijnen. Veel heeft te maken met context en dus is het complex en alleen daarom stuit het tegen de borst. Het lijkt op nodeloos moeilijk doen, maar wie wat dieper graaft, botst op de ongemeen boeiende geschiedenis van taal. Want taal verandert overal en altijd, maar taal gaat ook over macht en wie bepaalt welke woorden blijven of verdwijnen.
Of we woke moeten vervangen door een ander woord, wil Vandeursen van woordenboekmaker Vivien Waszink weten. Nee, meent zij, laten we gewoon nog wat volhouden.
Dat laatste neemt Vandeursen nogal letterlijk. Terwijl Sarah in genderland goed was omdat het to the point was, verliest deze reeks zich te veel in sfeerbeelden of te lange, schijnbaar grappige conversaties die allemaal om hetzelfde draaien. De rit met de eigenaar van De Zigeuner was bijvoorbeeld oeverloos lang en strandde uiteindelijk op de dooddoener dat zijn bedrijf zo heet omdat het altijd zo geheten heeft. Waarop de jammerende jokerkaart werd getrokken. Je vraagt je soms af wie de echte weners in dit debat zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
